อาหารไทยใช้ข้าวเป็นหลัก ข้าวของไทยมีหลายประเภท คือข้าวเจ้า ข้าวเหนียว (ข้าวเหนียวดำ และขาว) และข้าวฟ่าง
กรรมวิธีในการประกอบอาหาร
๑. หุง ใช้ข้าวเจ้าหุงให้เป็นข้าวสวย เดิมหุงโดยใช้หม้อดิน แล้วิวัฒนาการมาเป็นหม้ออะลูมิเนียม ปัจจุบันนิยมใช้หม้อไฟฟ้า ถ้าหุงใส่กะทิแทนน้ำเรียกว่า "ข้าวมัน" ใช้รับประทานกับแกงไก่ หรือส้มตำ
๒. นึ่ง ใช้ข้าวเหนียว และข้าวเจ้าในการนึ่ง เดิมนึ่งด้วย "หวด" ปัจจุบันนึ่งด้วยลังถึง ข้าวเเหนียวที่นึ่งแล้วใช้เป็นอาหารคาวและหวานได้
ข้าวเหนียวที่ใช้เป็นอาหารคาว ใช้รับประทานกับไก่ย่าง ส้มตำ ลาบ แกงแห้ง เช่น พะแนง แกงฮังเล
ข้าวเหนียวที่ใช้เป็นอาหารหวาน ใช้มูนกับกะทิเป็นข้าวเหนียวที่นำมารับประทานกับสังขยา มะม่วง หรือทุเรียน นำมานึ่งใส่กะทิเป็นข้าวเหนียวตัด หรือนึ่งแล้วกวนกับกะทิน้ำตาล เป็นข้าวเหนียวแก้ว ข้าวเหนียวแดง ข้าวเหนียวกวน รับประทานกับหน้ากุ้ง สังขยา ปลาแห้ง และกระฉีก
๓. ย่าง ใช้ข้าวเหนียวดำหรือขาวก็ได้ ใส่กะทิแล้วใส่กระบอกย่างเป็นข้าวหลาม หรือนำมาปั้นเป็นก้อน เสียบด้วยไม้แล้วชุบไข่ย่างไฟอ่อนๆ เรียกว่า "ข้าวจี่" เป็นอาหารของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
๔. เปียกหรือกวน ใช้ข้าวเหนียวทำข้าวเหนียวเปียก ข้าวเหนียวแดง ข้าวเหนียวแก้ว
มีการทำอาหารชนิดหนึ่งเรียกว่า "ข้าวยาคู" ใช้ข้าวเจ้าที่ออกรวงใหม่ๆ เปลือกสีเขียว ลักษณะภายในของเมล็ดข้าวยังเป็นน้ำนม นำมากวนกับกะทิ น้ำตาลให้มีลักษณะข้นๆ ใช้ในพิธีทำบุญสารทตอนสิ้นเดือน ๑๐
