โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ - อ่านสารานุกรมไทย

          นับตั้งแต่ปีที่เริ่มดำเนินการจนถึงปีงบประมาณ  พ.ศ.๒๕๓๘  มีทั้งหมด ๒,๔๑๖ โครงการ เป็นโครงการที่อยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.)  ตั้งแต่ปีงบประมาญ พ.ศ. ๒๕๒๕-๒๕๓๘  จำนวน ๑,๕๙๘  โครงการ  แบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ  ได้  ๘ ประเภท  และมีการใช้งบประมาณตามโครงการประเภทต่างๆ ตามที่ปรากฏในเอกสาร  “๕๐ ปี แห่งการพัฒนาตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว”  จัดพิมพ์เผยแพร่ โดยสำนักงาน  กปร. ดังนี้
         การพัฒนาแหล่งน้ำ  ร้อยละ ๓๓.๕๔
         การพัฒนาสิ่งแวดล้อม ร้อยละ ๑๔.๔๑
         การพัฒนาเกษตร  ร้อยละ ๑๓.๕๓
         การส่งเสริมอาชีพ  ร้อยละ ๗.๑๑
         สวัสดิการสังคม  ร้อยละ ๖.๒๙
         การคมนาคมและสื่อสาร  ร้อยละ ๒.๓๙
         การพัฒนาด้านอื่นๆ  ร้อยละ ๑๗.๑๘          โครงการพัฒนาสิ่งแวดล้อม เนื่องมาจากปัญหาที่เกิดจากการพัฒนาเศรษฐกิจโดยอุตสาหกรรมที่ไม่ได้วางแผนอย่างรอบคอบ  เพื่อป้องกันผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติ ได้แก่  ดิน  น้ำ  และป่าไม้  งานส่วนใหญ่ของโครงการจึงเป็นการปรับปรุงสภาพทรัพยากรธรรมชาติมีและสิ่งแวดล้อม ได้แก่

          ๑. การอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรดิน สนับสนุนให้เกษตรกรเรียนรู้และเข้าใจวิธีการอนุรักษ์และบำรุงดินให้สมบูรณ์อยู่เสมอ มีพระราชดำริว่า  “... การปรับปรุงที่ดินนั้นต้องอนุรักษ์ผิวดิน ซึ่งมีความสมบูรณ์ไว้ ไม่ให้ไถหรือลอกหน้าดินทิ้งไป สงวนไม้ยืนต้นที่ยังเหลืออยู่เพื่อที่จะรักษาความชุมชื้นของผืนดิน...” นอกจากนี้มีโครงการจัดสรรและปฏิรูปที่ดิน พัฒนาที่ดินที่ว่างเปล่า แล้วจดสรรให้เกษตรกรผู้ไรที่ดินได้มีที่ทำกิน แต่ไม่ให้กรรมสิทธิ์ในการถือครอง จัดพื้นที่ทำกินให้ราษฎรชาวไทยภูเขา ให้มีการทำการเกษตรแบบผสมผสานอย่างได้ผล

          ๒. ด้านอนุรักษ์ทรัพยากรแหล่งน้ำ โปรดเกล้าฯ  ให้ตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อศึกษาค้นคว้ารูปแบบที่เหมาะสมสำหรับการพัฒนาพื้นที่ต้นน้ำลำธาร โครงการอนุรักษ์แหล่งน้ำ ต้นน้ำลำธารมีอยู่ทั่วประเทศ ดังกล่าวแล้วในเรืองการพัฒนาแหล่งน้ำ

          ๓. ด้านอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ การอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้เละทรัพยากรแหล่งน้ำเป็นสิ่งคู่กัน การทำลายป่าที่อุดมสมบูรณ์ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารและซึมซับน้ำเก็บไว้ ทำให้แหล่งน้ำสูญหายไปด้วย  นอกจากนั้น  เมื่อไม่มีป่าซึมซับ น้ำฝนที่ตกลงมาก็สูญเปล่า บางแห่งก็หลั่งไหล ลงท่วมพื้นที่ทำกินและบ้านเรือนจึงโปรดเกล้าฯ ให้มีการปลูกป่าทดแทนป่าที่เสื่อมโทรมโดยใช้วิธี ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก  ปลุกจิตสำนึกให้คนไทยรักป่า และช่วยกันปลูกป่ารักษาป่า  “เพียงแต่อย่ารังแก และรบกวน”  ป่าก็จะขึ้นเองโดยธรรมชาติ สร้างแหล่งน้ำให้เลี้ยงต้นไม้ และปลูกพันธุ์ไม้บางอย่างเสริมบ้าง