หอสมุดแห่งชาติ - อ่านสารานุกรมไทย

          หอสมุดแห่งชาติในปัจจุบันนี้ เมื่อแรกตั้งมีชื่อว่า  หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครหอพระสมุดฯ   ได้รวบรวมหนังสือไว้เป็นอันมากทั้งหนังสือตัวเขียนที่เป็นเล่มสมุดไทยและใบลานศิลาจารึก   หนังสือภาษาต่างประเทศในวิชาต่างๆ  โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับเมืองไทย และวิชาที่ส่วนราชการกระทรวงต่างๆ เกี่ยวข้องต้องใช้ ได้จัดวางระบบการจัดหมู่ และทำรายการหนังสือตามแบบห้องสมุดในยุโรป จัดให้มีบริการตอบคำถามมีการแลกเปลี่ยนสิ่งพิมพ์กับนานาประเทศ  ขอความร่วมมือจากรัฐบาลต่างๆ ที่เคยมีสัมพันธไมตรีกับไทยในอดีตให้ช่วยคัดลอกเอกสารจดหมายเหตุ จดหมายติดต่อระหว่างกัน และบันทึกรายงานเกี่ยวกับประเทศไทย ซึ่งเก็บอยู่ ณ หอจดหมายเหตุแห่งชาติและกระทรวงการต่างประเทศมาเก็บไว้  ณ  หอพระสมุดฯ งานที่สำคัญที่สุดคือ การตรวจชำระหนังสือตัวเขียน  แล้วจัดพิมพ์เผยแพร่โดยวิธีขอร้องให้เอกชนช่วยจัดพิมพ์เป็นของชำร่วยในงานมงคล และงานศพ ทำให้เกิดมีหนังสือเพิ่มขึ้นมาก และแจกจ่ายให้อ่านกันได้มากกว่าเดิม
          เมื่อเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองแล้วหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครเปลี่ยนสถานภาพเป็นหน่วยงานหนึ่งในราชบัณฑิตยสถานในระดับแผนก ต่อมาเปลี่ยนไปสังกัดกรมศิลปากร  กระทรวงศึกษาธิการ   ในปัจจุบันคือใน พ.ศ. ๒๕๓๕ หอสมุดแห่งชาติเป็นหน่วยงานในระดับกองที่มีผู้อำนวยการหอสมุดแห่งชาติมีหน้าที่รับผิดชอบเช่นเดียวกับหอสมุดแห่งชาติในนานาประเทศดังกล่าวไว้ในหน้าที่ของหอสมุดแห่งชาติ  กิจกรรมที่พิเศษออกไปก็คือ  ได้ทำหน้าที่เป็นศูนย์ข้อมูลวารสารระหว่างชาติประจำประเทศไทย   และเป็นศูนย์ข้อมูลวารสารระหว่างชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นศูนย์แจกจ่ายรหัสหรือเลขประจำหนังสือสากลเข้าร่วมในโครงการควบคุมบรรณานุกรมและแลกเปลี่ยนสิ่งพิมพ์ระหว่างหอสมุดแห่งชาติ และศูนย์เอกสารแห่งชาติของประเทศต่างๆ    ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หอสมุดแห่งชาติส่วนกลางตั้งอยู่ที่ถนนสามเสนท่าวาสุกรี  กรุงเทพมหานคร มีหอสมุดในส่วนภูมิภาคอีกหลายแห่งซึ่งนอกจากให้บริการทางหนังสือแล้ว ยังทำหน้าที่แสวงหา รวบรวม และอนุรักษ์หนังสือตัวเขียนที่ยังคงมีเหลืออยู่ในจังหวัดต่างๆ          องค์ประกอบสำคัญในการดำเนินงานห้องสมุด  คือ บุคลากรที่มีวุฒิทั้งในระดับวิชาชีพ    และระดับกึ่งวิชาชีพ   การสอนวิชาห้องสมุดได้เริ่มครั้งแรกในโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์เมื่อ  พ.ศ. ๒๔๔๔  แต่มิได้มีการต่อเนื่อง   เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๔   จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยด้วยความร่วมมือจากมูลนิธิฟุลไบรต์ของสหรัฐอเมริกา จัดอบรมวิชาบรรณารักษศาสตร์พื้นฐานขึ้น  ในขณะเดียวกันมูลนิธิให้ทุนบรรณารักษ์ไทยไปศึกษาวิชาบรรณารักษศาสตร์ในระดับปริญญาโทในสหรัฐอเมริกา ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๙๘ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้เปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ในระดับอนุปริญญา และปริญญาตรีเป็นครั้งแรกในปัจจุบันมีการสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์ ในระดับปริญญาตรี ปริญญาโทในมหาวิทยาลัยทุกแห่ง และในวิทยาลัยครูหลายแห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเปิดสอนในระดับประกาศนียบัตรเหนือปริญญาโท ในปีการศึกษา ๒๕๓๑