การแท้งเอง
จากสถิติทางการแพทย์พบว่า การแท้งเองเกิดขึ้นร้อยละ ๑๐ ของการตั้งครรภ์ หมายถึงว่าการตั้งครรภ์๑๐ ครั้งจะเกิดการแท้งเอง ๑ ครั้ง แต่ผู้เขียนคิดว่าตัวเลขที่แท้จริงน่าจะมากกว่านี้ ทั้งนี้เนื่องจากการแท้งเองในระยะที่พึ่งเริ่มตั้งครรภ์ใหม่ๆ อาจเกิดขึ้นโดยผู้ตั้งครรภ์ไม่ทราบว่าตนเองแท้ง อาจคิดว่ามีประจำเดือนล่าช้ากว่ากำหนดก็ได้
การทำแท้งเพื่อการรักษา
อุบัติการของการทำแท้งเพื่อการรักษานั้นมีน้อยที่โรงพยาบาลศิริราช มีการทำแท้งเพื่อการรักษาปีละ ๓๐-๔๐ รายเท่านั้น ช่วงเวลาที่มีการระบาดของหัดเยอรมัน จำนวนการทำแท้งเพื่อการรักษาก็มากขึ้น
การทำแท้งที่ผิดกฎหมาย
การลักลอบทำแท้งที่ผิดกฎหมายมีอุบัติการสูงมาก เท่าที่เผยแพร่ตัวเลขเพื่อประกอบการพิจารณาแก้ไขกฎหมายทำแท้งในปี พ.ศ. ๒๕๒๔ นั้น อ้างว่ามีการทำแท้งทั่วประเทศปีละ ๒๐๐,๐๐๐-๔๐๐,๐๐๐ ราย ตัวเลขนี้ผู้ที่คัดค้านการแก้กฎหมายทำแท้งให้ความเห็นว่ามากเกินความเป็นจริง แต่สำหรับผู้สนับสนุนให้แก้กฎหมายกลับคิดว่าเป็นตัวเลขที่น้อยไปด้วยซ้ำ
ตารางแสดงอัตราการแท้งแต่ละประเภทระหว่างปี พ.ศ. ๒๕๑๔-๒๕๒๑
ปี พ.ศ.
ชนิดของการทำแท้ง
รวม จำนวน %
แท้งเพื่อการรักษา
แท้งผิดกฎหมาย
แท้งเอง
๒๕๑๔
๒๕๑๕
๒๕๑๖
๒๕๑๗
๒๕๑๘
๒๕๑๙
๒๕๒๐
๒๕๒๑
๖ ๐.๓
๗ ๐.๔
๑๘ ๐.๙
๒๑ ๐.๙
๑๒ ๑.๕
๓๒ ๑.๔
๒๕ ๑.๑
๓๕ ๑.๕
๒๔๖ ๑๔.๑
๓๒๘ ๑๗.๘
๔๑๕ ๒๑.๗
๔๘๙ ๒๑.๔
๕๔๑ ๒๔.๔
๖๒๔ ๒๘.๕
๖๖๑ ๒๙.๙
๖๔๘ ๒๘.๕
๑,๔๙๔ ๘๕.๖
๑,๕๐๗ ๘๑.๘
๑,๔๗๗ ๗๗.๓
๑,๗๗๐ ๗๗.๖
๑,๖๖๒ ๗๕.๐
๑,๕๓๖ ๗๐.๑
๑,๕๒๔ ๖๘.๙
๑,๕๘๘ ๖๙.๙
๑,๗๔๖ ๑๐๐
๑,๘๔๒ ๑๐๐
๑,๙๑๐ ๑๐๐
๒,๒๘๐ ๑๐๐
๒,๒๑๕ ๑๐๐
๒,๑๙๒ ๑๐๐
๒,๒๑๐ ๑๐๐
๒,๒๗๑ ๑๐๐
จากหนังสือข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการทำแท้งในประเทศไทย ของสุพร เกิดสว่าง วิธีทำแท้งมีอยู่หลายวิธีด้วยกัน การเลือกวิธีใดวิธีหนึ่งก็โดยอาศัยอายุครรภ์หรือขนาดของมดลูกเป็นหลัก ถ้าเป็นวิธีทำแท้งเพื่อการรักษาที่กระทำโดยแพทย์ก็พอจะแบ่งได้ ๖ วิธีใหญ่ๆ คือ
๑. การปรับประจำเดือน เป็นวิธีที่ใช้ในครรภ์ไม่เกิน ๖ สัปดาห์ หรือคิดง่ายๆ แบบชาวบ้านก็คือ ทำเมื่อประจำเดือนเกินกำหนดไป ๒ สัปดาห์ วิธีนี้ใช้กันมากในกลุ่มของนักวางแผนครอบครัว
วิธีนี้กระทำโดยสอดส่องท่อพลาสติกเล็กขนาดเส้นรอบวง ๔-๘ มิลลิเมตร เข้าไปในโพรงมดลูกโดยผ่านทางช่องคลอดและปากมดลูกตามลำดับ ต่อปลายท่อพลาสติกด้านนอกเข้ากับกระบอกฉีดยาชนิดใหญ่พิเศษเมื่อปล่อยล็อค แรงดูดจะดูดเอารกและเด็กออกหมดเป็นวิธีที่ทำได้ง่าย ใช้เวลาไม่เกิน ๕ นาที
๒. การขูดมดลูก เป็นวิธีเก่าแก่ดึกดำบรรพ์แต่ก็ยังใช้แพร่หลายและได้ผลดี แต่ควรเลือกทำในรายที่มดลูกมีขนาดโตไม่เกินอายุครรภ์ ๑๔ สัปดาห์จำเป็นต้องใช้เครื่องมือถ่างขยายปากมดลูกก่อนการขูด ดังนั้นผู้ป่วยจะเจ็บปวดมากถ้าไม่ฉีดยาชา หรือได้รับยาสลบก่อนการขูด
๓. การใช้เครื่องดูดสุญญากาศ ใช้ทำแท้งในอายุครรภ์ไม่เกิน ๑๒ สัปดาห์ เป็นที่น่าสังเกตว่า ขณะที่โรงพยาบาลรัฐบาลหลายแห่งยังไม่มีเครื่องมือทำแท้งชนิดนี้ เครื่องมือนี้กลับไปแพร่หลายอยู่ตามคลินิกทำแท้งเถื่อนเกือบทุกแห่ง ทั้งนี้เพราะความง่าย สะดวกรวดเร็ว และปราศจากความเจ็บปวดนั่นเอง
เครื่องดูดสุญญากาศนี้มีลักษณะคล้ายกับเครื่องมือปรับประจำเดือน ใช้ท่อพลาสติกสอดผ่านช่องคลอดเข้าโพรงมดลูกเหมือนกัน แต่ท่อพลาสติกด้านนอกนั้นยาวกว่า เมื่อต่อกับเครื่องดูดสุญญากาศไฟฟ้าแล้วก็จะดูดสิ่งต่างๆ ในโพรงมดลูกออกหมด
๔. การฉีดน้ำเกลือเข้มข้นเข้าถุงน้ำหล่อเด็ก เป็นวิธีที่เหมาะสำหรับรายที่มดลูกโต จนคลำได้ชัดเจนทางหน้าท้องแล้ว คือเมื่ออายุครรภ์ประมาณ ๑๖ สัปดาห์ขึ้นไป ใช้น้ำเกลือเข้มข้น ๒๐% ที่ผลิตใหม่ๆจำนวนประมาณ ๑๕๐-๒๐๐ มิลลิลิตร ฉีดเข้าไปในถุงน้ำหล่อเด็ก โดยใช้เข็มขนาดใหญ่เจาะผ่านผนังหน้าท้องเด็กก็จะแท้งออกเองภายหลังให้น้ำเกลือ ๖-๔๘ ชั่วโมง
๕. การผ่าเอาเด็กออกทางหน้าท้อง ปัจจุบันไม่นิยมทำกันเพราะมีวิธีอื่นที่สะดวกและปลอดภัยกว่าแต่ก็ยังคงมีทำในบางราย เช่น ผู้ป่วยปัญญาอ่อน ที่ต้องการตัดมดลูกออกด้วย เพื่อตัดปัญหายุ่งยากขณะมีประจำเดือน หรือในผู้ป่วยบางรายที่ต้องการผ่าตัดทำหมันด้วย
๖. การใช้ยาพวกพรอสตาแกลนดินส์ (prostaglandins) ยาประเภทนี้มีฤทธิ์ทำให้มดลูกบีบรัดตัวและเกิดการแท้ง ตัวยามีหลายชนิด คือ ชนิดเหน็บช่องคลอดชนิดรับประทาน ชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ถึงแม้จะมีประสิทธิภาพทำให้เกิดการแท้งได้แน่นอน โดยเฉพาะในครรภ์อ่อนๆ แต่อาการแทรกซ้อนของยานี้มีมาก เช่น อาการอาเจียนและท้องเดิน รวมทั้งอาการเจ็บปวดมดลูกอย่างรุนแรงด้วย ขณะนี้กำลังคันคว้าวิจัยเพื่อสกัดตัวยาที่ออกฤทธิ์เฉพาะตัวมดลูกเท่านั้น คาดว่าอีกไม่นานวิธีนี้จะเป็นที่นิยมแพร่หลายเพราะไม่ต้องใช้เครื่องมือช่วย
สำหรับวิธีทำแท้งตามวิธีของหมอเถื่อนมีหลายวิธี ตามความนิยมมากน้อยดังนี้
๑. การสวนน้ำยาเข้าโพรงมดลูก โดยผ่านท่อยางเล็กๆ เข้าทางปากมดลูก แล้วฉีดสารเหลวบางชนิดสารเคมี น้ำสบู่ ด่างทับทิม แอลกอฮอล์ น้ำมันเบนซินสารเหลวเหล่านี้เป็นของแปลกปลอมที่ค่อนข้างสกปรกมีผลให้เด็กตายพร้อมๆ กับมีการอักเสบติดเชื้อ มดลูกจึงบีบรัดตัว เกิดการตกเลือด และมีการแท้งติดตามมา
ขบวนการแท้งโดยวิธีนี้ค่อยเป็นค่อยไป เลือดออกไม่มาก แต่กลไกที่ทำให้เกิดการแท้งอาจเป็นเพราะความสกปรกหรือสารเคมี ทำให้เด็กตาย และทำให้แท้งโดยทั่วไปเด็กจะตายจากการอักเสบติดเชื้อ ซึ่งเชื้อโรคนี้ค่อนข้างรุนแรง ถ้ารักษาไม่ทัน ตัวผู้ถูกทำแท้งเองมักจะตายก่อนที่จะมีการแท้งด้วยซ้ำไป
๒. การทำให้ถุงน้ำหล่อเด็กแตก กระทำโดยสอดท่อโลหะขนาดเล็กๆ อาจจะเป็นท่อสวนปัสสาวะหรือเครื่องมือที่ใช้วัดความลึกของโพรงมดลูก สอดเข้าทางปากมดลูก ผ่านทะลุถุงน้ำหล่อเด็ก จนถุงน้ำหล่อเด็กแตก เมื่อขาดน้ำหล่อเลี้ยง เด็กก็จะตาย เกิดปฏิกิริยาของการแท้ง ซึ่งก็มีโอกาสจะเกิดการอักเสบติดเชื้อเช่นเดียวกับวิธีแรก เพราะขบวนการแท้งของวิธีนี้ค่อนข้างช้า
๓. การสอดใส่วัสดุแปลกปลอมไว้ในโพรงมดลูก ที่พบบ่อย ได้แก่ สอดสายยางสำหรับสวนปัสสาวะเข้าไปขดงออยู่ในโพรงมดลูก บางแห่งอัตคัตสายยางถึงกับใช้กิ่งไม้ขนาดเล็ก หรือหญ้าปล้องแทน ระยะเวลาที่มดลูกหดรัดตัวเพื่อขับไล่วัสดุแปลกปลอมออกจากโพรงมดลูกนั้นใช้เวลานาน จึงทำให้เกิดการแท้งค้างแต่อันตรายที่สำคัญก็คือ การอักเสบติดเชื้อเช่นเดียวกัน
๔. การกระตุ้นเชิงกลอย่างรุนแรงที่มดลูก การบีบนวดเป็นวิธีทำแท้งที่แพร่หลายในทุกภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคเหนือ เริ่มด้วยการให้ผู้ป่วยนอนหงายชันเข่า หนุนก้นให้สูง ใช้มือยกมดลูกให้ลอยขึ้นและบีบให้ "ก้อนเลือด" แตก บางรายใช้ส้นเท้ายันบริเวณปากช่องคลอดด้วย โดยอ้างว่าจะช่วยให้มดลูกลอยตัวขึ้น วิธีนี้เลือดอาจจะออกภายในวันแรก หรือบางรายก็อาจต้องทำซ้ำหลายๆ ครั้ง
๕. การใช้ยาบีบมดลูก โดยฉีดหรือรับประทานยาพวกเออร์กอต (ergot) ขนาดมากและติดต่อกันหลายวัน วิธีนี้มีอัตราล้มเหลวมากกว่าวิธีอื่น ที่จังหวัดทางภาคใต้ บางแห่งมีวิธีเสกหมากให้หญิงตั้งครรภ์เคี้ยวและกลืนลงไปเลย เล่ากันว่าจะแท้งภายใน ๑-๗ วันเป็นส่วนใหญ่
ตารางคุณวุฒิของผู้ประกอบการทำแท้ง (พ.ศ. ๒๕๑๘-๒๕๒๑)
วุฒิ (ตามความเข้าใจของคนไข้)
% ของทั้งหมด (๒,๔๗๔)
แพทย์
พยาบาล
บุรุษพยาบาล
หมอเถื่อน
อาชีพอื่น
คนไข้ทำเอง
ไม่ได้ข้อมูล
๔.๗
๒๐.๓
๗.๖
๕๘.๑
๒.๖
๐.๒
๖.๔
ตารางแสดงวิธีลักลอบทำแท้ง (พ.ศ. ๒๕๑๑-๒๕๒๑)
วิธีทำแท้ง
% ของทั้งหมด (๔,๔๙๗)
ฉีดของเหลวเข้ามดลูกขูดมดลูกหรือใช้เครื่องดูดสุญญากาศ
บีบนวดจากภายนอก
กินยาหรือฉีดยา
ไม่ได้ข้อมูล
๘๗.๕
๑.๗
๔.๓
๔.๕
๒.๐
