มลพิษในอากาศเกิดจากแหล่งกำเนิด ๒ ประเภทคือ แหล่งซึ่งเคลื่อนที่ได้กับแหล่งซึ่งเคลื่อนที่ไม่ได้ ตามปกติยานยนต์ทำให้เกิดมลพิษขณะเคลื่อนที่ จึงจัดรวมเป็นประเภทแรก เช่น รถยนต์ รถจักรยานยนต์ รถสามล้อเครื่อง เครื่องบิน รถไฟ เรือหางยาว และ เรือยนต์ต่างๆ ส่วนประเภทที่สอง ได้แก่ การอุตสาหกรรมต่างๆ รวมทั้งโรงจักรไฟฟ้า ฯลฯ แหล่งเหล่านี้ระบายสารพิษออกสู่บรรยากาศขณะอยู่กับที่
ยานยนต์ทำให้เกิดมลพิษจากการสันดาปเชื้อเพลิงภายในเครื่องยนต์เป็นหลัก แต่เชื้อเพลิงอาจรั่วไหลก่อนการสันดาปจากถังน้ำมัน ท่อส่งและรูในคาร์บูเรเตอร์ ฯลฯ จึงเกิดมลพิษได้อีกเช่นกัน ในการอุตสาหกรรมนั้นจำเป็นต้องใช้พลังงานไม่ว่าจะเป็นไฟฟ้าจากโรงจักร หรือความร้อนจากหม้อน้ำภายในโรงงาน ดังนั้นจึงเกิดมลพิษจากการสันดาปเพื่อผลิตพลังงานควบคู่ไปกับส่วนที่เกิดจากกระบวนการต่างๆ เพื่อผลิตสินค้า
การคมนาคมใช้เชื้อเพลิงเกินกว่าครึ่งหนึ่งของปริมาณเชื้อเพลิงทั้งประเทศใน พ.ศ. ๒๕๓๒ ในส่วนนี้รถยนต์นั่งส่วนบุคคล รถจักรยานยนต์รถรับจ้าง (แท็กซี่) และรถบรรทุกขนาดเล็ก (ปิกอัพ) ทำให้เชื้อเพลิงหมดเปลืองไปเสียกึ่งหนึ่งเมื่อลองคาดคะเนปริมาณสารมลพิษแต่ละชนิดของทั้งประเทศในปี พ.ศ. ๒๕๓๑ พบว่าเกิดไฮโดรคาร์บอน ไนโตรเจนออกไซด์และคาร์บอนมอนอกไซด์ จากการขนส่งคมนาคมเป็นหลัก หรือคิดเป็นร้อยละ ๔๐,๖๗ และ ๘๗ ตามลำดับ ภายในยี่สิบปีต่อจากนั้นคาดว่าอัตราส่วนเหล่านี้จะกลายเป็นร้อยละ ๘๘,๖๐ และเกือบ ๑๐๐ ตามลำดับ ส่วนสารตะกั่วในอากาศมาจากการขนส่งทั้งสิ้น จึงแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของรถยนต์ต่างๆในเรื่องมลพิษทางอากาศ
ในเมืองใหญ่เช่น กรุงเทพมหานคร เชียงใหม่และนครราชสีมา เป็นต้น มักมีการจราจรติดขัดอยู่เนืองๆ จะสังเกตเห็นฝุ่นฟุ้ง บางครั้งละอองเหล่านี้จับตัวเป็นกลุ่มควันลอยหนาตา ประกอบกับมีรายงานยืนยันว่า มีฝุ่นละอองเกินมาตรฐานอยู่มากมายและมีแนวโน้มสูงขึ้นชัดเจนจึงสรุปได้ว่าในเมืองใหญ่ๆ นั้น
ก. รถยนต์ทำให้เกิดปัญหามลพิษทางอากาศอย่างรุนแรง และสารมลพิษสำคัญเหล่านี้คือ ฝุ่นละออง คาร์บอนมอนอกไซด์ ไนโตรเจนออกไซด์ ไฮโดรคาร์บอน และตะกั่ว เป็นต้น
ข. จะมีมลพิษทางอากาศมากขึ้นอีกในอนาคต
ค. ควรควบคุมและแก้ไขปัญหาโดยด่วน
รถยนต์เคลื่อนที่เพราะได้พลังงานจากน้ำมันเชื้อเพลิง แรงขับเคลื่อนเกิดขึ้นจากการจุดระเบิดน้ำมันในเครื่องยนต์ แล้วส่งกำลังไปกำกับล้อรถ ดังนั้น สารมลพิษส่วนใหญ่จึงเกิดจากการสันดาปในเครื่องยนต์แล้วออกสู่บรรยากาศทางท่อไอเสีย ได้แก่
ก. ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
ข. สารตะกั่วร้อยละ ๗๐-๘๐ ส่วนที่เหลือร้อยละ ๒๐-๒๕ ตกค้างอยู่ในท่อไอเสียและน้ำมันหล่อลื่น
ค. ไฮโดรคาร์บอน (รวมทั้งเชื้อเพลิงที่ยังไม่ผ่านการสันดาป) ร้อยละ ๖๕ อีกร้อยละ ๒๐เล็ดลอดในรูปไอน้ำมันและไอเสียผ่านตัวเครื่องที่เหลือ ร้อยละ ๑๕ เป็นเชื้อเพลิงที่ระเหยออกจากถังน้ำมันและคาร์บูเรเตอร์
