วิธีทำรังและลักษณะรังนก - อ่านสารานุกรมไทย

          วิธีทำรังและลักษณะรังนก ต่างก็มีลักษณะแปลกๆ กันไปมาก เป็นศิลปะตามธรรมชาติอีกแบบหนึ่ง รังที่นกทำได้ง่ายที่สุดคือ รังที่ทำอยู่กับพื้นดิน พื้นทราย โดยนกจะทำเป็นแอ่งเล็กๆ แล้วเอาใบไม้ใบหญ้ามารองทำให้นุ่ม บางครั้งพ่อนก  แม่นกก็จะถอนขนอุยหรือขนคลุมตัวมารองทำให้นุ่มขึ้น พวกนกทะเลบางชนิด เช่น นกนางนวลแกลบ มักวางไข่ตามแอ่งหินตื้นๆ ตามเกาะแก่งกลางทะเล นกบางชนิดทำรังบนต้นไม้ โดยวางตามกิ่งไม้ วิธีทำรังของมันก็คือ พ่อนกแม่นกจะคาบเอากิ่งไม้แห้งๆ มาวางซ้อนๆ กันบนกิ่ง แล้วเอาใบไม้รองรัง เช่นพวกนกปากห่าง นกกระยาง นกกาน้ำ พวกนี้มักทำรังติดๆ กันอยู่บนต้นไม้ใหญ่เดียวกันที่น่าประหลาดใจก็คือ พ่อนก แม่นกสามารถจะจำรังของมันได้อย่างแม่นยำมาก นกบางชนิดก็มีวิธีการทำรังอย่างวิจิตรพิสดารเหลือเชื่อ เช่น เอาดอกไม้สวยๆเปลือกหอย หรือหินสวยๆ และใยแมงมุมมาประดับรังของมัน นกบางชนิดจะคาบเอาใบหญ้ามาสานกันทำรังที่สวยงามมากเช่น นกกระจาบหัวเหลือง บางชนิดเอาใบไม้ ๒-๓ ใบมามัดรวมกัน เอาปากเจาะริมใบเหล่านั้น แล้วเอาใยแมงมุมมาเย็บเข้าด้วยกันเป็นรัง จนพวกฝรั่งเรียกว่า นกช่างเย็บผ้า (tailorbird)เป็นต้น
          นกบางชนิดจะเจาะต้นไม้เป็นโพรงใหญ่ แล้วเข้าไปทำรังวางไข่ในนั้น เช่น พวกนกหัวขวาน นกกินเปี้ยว พวกนกเงือก นกกก นกกะวะ นกแกงหรือนกชนหิน เป็นต้น พวกนกฮูก นกเค้าแมว ก็ทำรังในโพรงเช่นกัน
          นอกจากนี้ นกบางชนิดเจาะดินริมตลิ่งหรือหน้าผา หรือทำโพรงลงไปในดิน แล้วทำรังวางไข่ เช่น นกกระเต็นปักหลักนกนางแอ่น (บางชนิด) และนกจาบคา หรือ นกกินผึ้ง เป็นต้น
          สำหรับนกเจ้าฟ้าหรือนกตาพองที่ชาวบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์เรียกกันนั้น เป็นนกชนิดเดียวเท่านั้นในโลกที่พบและตั้งชื่อตามหลักสัตวศาสตร์โดยคนไทย ผู้พบได้อัญเชิญพระนามของพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนสุดาฯ มาเป็นชื่อนกชนิดนี้ นกพันธุ์นี้ทางผู้ค้นพบเชื่อว่า คงจะเจาะโพรงทำรังตามหาด หรือเกาะแก่งกลางน้ำคล้ายกับญาติของมัน ซึ่งเจาะโพรงตามหาดทราย หรือเกาะแก่งกลางน้ำในประเทศคองโกทวีปแอฟริกาเช่นกัน
          นกบางชนิดสามารถสำรอกน้ำลายออกมาทำรังได้ เช่นนกนางแอ่นประเภทใช้กินรังได้ นกพวกนี้จะสำรอกน้ำลายมาสร้างรังเกาะติดกับผนังถ้ำ ซึ่งโดยมากอยู่ในทะเล แล้วเราก็จะไปแซะเอารังนกเหล่านั้นมาผ่านกรรมวิธีต่างๆ ก่อนนำมาเป็นอาหาร บางชนิดก็อาจเอาดินโคลนหรือเลนมาสร้างรังได้เช่นกัน
          รังนกและไข่นกมีลักษณะและขนาดแตกต่างกันตามชนิดนก นักสัตวศาสตร์สามารถบอกได้ว่าเป็นรังและไข่ของนกประเภทใดได้ โดยการตรวจรังและไข่นกเท่านั้น อย่างไรก็ดีนกบางชนิดไม่รู้จักสร้างรังเอง แต่อาศัยแอบวางไข่ในรังนกอื่นๆปล่อยให้นกชนิดอื่นฟักไข่และเลี้ยงลูกอ่อนแทน เช่น นกกา-เหว่า ซึ่งมักจะแอบวางไข่ในรังกา ให้แม่กาช่วยฟักไข่ และเลี้ยงลูกอ่อนเป็นส่วนใหญ่