ห้องสมุดคือแหล่งรวมและกระจายความรู้
ความคิดและการกระทำเพื่อรวบรวมความรู้ที่บันทึกไว้ในรูปแบบของหนังสือและสื่อความรู้แบบอื่นๆ ได้มีมานานแล้ว มีทั้งการรวบรวมเพื่อการอ่านแสวงหาความรู้ของแต่ละคน และการรวบรวมให้เป็นแหล่งความรู้สำหรับชุมชนและสังคม ให้เป็นศูนย์กลางแห่งความรู้ ซึ่งทุกคนในชุมชนหรือสังคมนั้นๆ อาจแสวงหาความรู้สำหรับตนเองได้ แหล่งรวบรวมหนังสือและสื่อความรู้ต่างๆ เช่นนี้เรียกว่า ห้องสมุด หรือหอสมุด มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ และมีพัฒนาการควบคู่ไปกับความเจริญก้าวหน้าทางความรู้
คำว่า "สมุด" เป็นคำไทยดั้งเดิมใช้เรียกแผ่นกระดาษที่พับทบไปมาเหมือนพัดด้ามจิ้ว มีขนาดใหญ่พอที่จะเขียนเรื่องราวต่างๆ ลงไว้ พับเป็นปึกหนาประมาณ ๒-๓ นิ้ว เรียกว่า สมุดปึกหนึ่งนับเป็นสมุดเล่มหนึ่ง ถ้าจะเทียบกับภาษาปัจจุบัน สมุดก็คือหนังสือนั่นเอง สมุดเช่นนี้เราใช้มาจนกระทั่งถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ยังมีใช้กันอยู่บ้างแม้จะมีการพิมพ์ด้วยเครื่องจักร และมีการเย็บเล่มหนังสือแบบหนังสือของชาวตะวันตกแล้ว บางครั้งเราก็เรียกหนังสือที่เขียนด้วยมือและทำเล่มโดยการพับกระดาษทบกันไปมาเป็นปึกว่า สมุดไทย ถ้าเป็นหนังสือทางพระพุทธศาสนา หรือเป็นของพระมหากษัตริย์ก็เรียกว่า พระสมุด เรื่องขนาดยาวอาจประกอบด้วยสมุดไทยหลายปึกหรือหลายเล่ม สถานที่ซึ่งเก็บรวมสมุดเช่นนี้ จึงได้ชื่อว่า ห้องสมุด หรือหอสมุด ในรอบร้อยปีที่ผ่านมา ห้องสมุดได้มีวิวัฒนาการก้าวหน้ามากทั้งในด้านปริมาณของหนังสือ คุณภาพและมาตรฐานของการดำเนินงานด้านเทคนิคในการวิเคราะห์เนื้อหา ในการจัดกลุ่มหมวดหมู่ของเนื้อหาวิชาต่างๆ การจัดเก็บสงวนรักษา จัดทำเครื่องมือค้นหาเรื่องราวที่ต้องการการจัดการฝึกอบรมบุคลากรในด้านวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์ การนำเครื่องจักรกลรวมทั้งเครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้ในการจัดและการให้บริการทางความรู้ต่างๆ อย่างกว้างขวางและสอดคล้องกับความต้องการ เป็นกำลังทางด้านวิชาความรู้ข่าวสาร และข้อมูลต่างๆ ที่จำเป็นในการพัฒนาทุกด้านของแต่ละคน และของสังคม
ปัจจุบันนี้ เป็นที่รับรองทั่วโลกว่า ห้องสมุดเป็นสถาบันรวบรวมและให้บริการความรู้แก่บุคคล และสังคม รัฐบาลของประเทศต่างๆ ถือเป็นภารกิจที่จะจัดให้มี และสนับสนุนการดำเนินงาน และพัฒนาการของห้องสมุด โดยจัดสร้างงบประมาณให้เพียงพอสำหรับจัดซื้อหนังสือตลอดจนวัสดุอุปกรณ์ จัดสร้างและบำรุงรักษาสถานที่จัดให้มีตำแหน่งสำหรับบรรณารักษ์ และเจ้าหน้าที่อื่นๆ ในห้องสมุด ให้ห้องสมุดเป็นหน่วยงานที่มีสถานภาพมั่นคง ให้มีการศึกษาทางวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์ และสารนิเทศศาสตร์ในระดับอุดมศึกษา จัดทำมาตรฐานงานทางเทคนิค ส่งเสริมการค้นคว้าวิจัยเพื่อพัฒนางานให้มีประสิทธิภาพ และให้ทั่วถึงประชาชนในชาติ แม้ว่าการสนับสนุนจะมากน้อยแตกต่างกันในแต่ละประเทศถ้ามองภาพรวมแล้ว จะเห็นได้ว่าพัฒนาการของห้องสมุดในปัจจุบันในรอบ ๘๐ กว่าปีนี้เพิ่มพูนเป็นหลายเท่าของพัฒนาการในระยะหลายร้อยปีที่ผ่านมา ในขณะเดียวกันประชาชนที่มีการศึกษาก็ใช้ประโยชน์จากหนังสือที่มีอยู่ในห้องสมุดมากขึ้นหลายเท่า
