เนื่องจากพืชมีลักษณะดอกประเภทต่าง ๆ ดังที่กล่าวมาแล้ว จึงทำให้มีลักษณะการผสมพันธุ์ของพืชแบ่งออกได้เป็น ๒ ลักษณะ เราจึงสามารถแบ่งพืชออกได้เป็น ๒ ลักษณะตามลักษณะของการผสมพันธุ์ ดังนี้ หมายถึง พืชที่เกสรตัวเมียของดอก ผสมด้วยเรณูเกสรของดอกจากต้นอื่น พืชชนิดนี้ตัวอย่าง ได้แก่ ข้าวโพด ละหุ่งมะม่วง ยางพารา และปาล์มน้ำมัน เป็นต้น
การที่พืชต้องผสมข้ามต้นเพราะสาเหตุต่าง ๆ ดังนี้ คือ มีดอกเพศไม่สมบูรณ์ มีดอกสองบ้าน ดอกสมบูรณ์เพศแต่เกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียมีระยะสืบพันธุ์ไม่พร้อมกัน มีดอกที่ไม่สามารถผสมตัวเองได้ เนื่องจากลักษณะทางพันธุกรรมทำให้เป็นหมัน
