มันฝรั่ง - อ่านสารานุกรมไทย

          มันฝรั่งจัดเป็นพวกพืชล้มลุก อายุตั้งแต่ปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวประมาณ ๔ ถึง ๕  เดือน ลำต้นมีลักษณะเป็นกิ่ง ตั้งตรงสูงประมาณ ๑-๒ ฟุตหัวเกิดจากลำต้นใต้ดิน ๑ ต้นจะให้หัว ๘-๑๐ หัว มันฝรั่งมีชื่อภาษาอังกฤษสามัญว่า โพเตโตหรือ ไอริช โพเตโต มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า โซลานัมทูเบอโรซุม (Solanum tuberosum) อยู่ในตระกูล  โซลานาซี  (Solanaceae)  มีขนบางๆ ตามลำต้น ใบเป็นฃแบบกลุ่ม (compound  leaf)  มีขนเล็กน้อย  ประกอบด้วยใบยอด ๑ ใบและใบย่อย  ลักษณะรูปรีปลายแหลม ๒-๔ คู่ และใบย่อยสั้น ๒ คู่ หรือมากกว่านี้ช่อดอกเกิดเป็นกลุ่มบริเวณยอดของต้นก้านดอกยาวดอกหนึ่งมีกลีบดอก ๕ กลีบ กลีบดอกมีสีขาว สีกุหลาบ สีชมพูม่วงหรือม่วง เกสรตัวผู้ ๕ อันเกสรตัวเมีย ๑ อัน ซึ่งมีก้านชูเกสรยาว   ผลมันฝรั่งแต่ละผลมีลักษณะเล็กกลม  สีเขียวหรือน้ำตาล เส้นผ่านศูนย์กลางยาวประมาณ ๑ นิ้ว ติดกันเป็นพวงฃหัวเกิดจากไหลอันเป็นลำต้นที่เปลี่ยนแปลงไป  เกิดเป็นกิ่งจากส่วนล่างของลำต้นงอกไชชอนลงไปในดินตอนปลายขยายใหญ่เพื่อสร้างหัว  หัวมีตาอยู่โดย รอบในลักษณะวงกลม ตาแต่ละตาสามารถแตกออกได้  ๓ กิ่ง ที่ตามีเกล็ด (scale) ซึ่งรูปร่างคล้ายจานสำหรับป้องกันตามิให้ได้รับอันตราย
         ภายในหัวมันฝรั่งจะมีแกนตรงกลางพุ่งไปยังตาทุกตา รอบๆ แกนเป็นเซลล์พวกพาเรนไคมา (parenchyma)  ซึ่งมีสารพวกแป้งอยู่ ต่อจาก พาเรนไคมา  ออกมาเป็นวาสคูลาร์ริง (vascularring) ประกอบด้วย แคมเบียม  (cambium)  และคอร์เทกซ์ (cortex) ซึ่งเป็นเซลล์ที่ทำให้เกิดสีชมพู แดง ม่วง ตามผิวมัน ฝรั่งแต่ละพันธุ์ ผิวของมันฝรั่ง (periderm) หนา ๖-๑๐  ชั้น ประกอบด้วย คอร์ก (cork) และ ซูเบอริน (suberin) เป็นส่วนใหญ่  ซูเบอรินเป็นสารซึ่งมีส่วนประกอบคล้ายไขมัน แผ่นที่ป้องกันตามันฝรั่งนั้นเกิดจากเซลล์ผิวนอกรอบๆ  หัวมันฝรั่งมีรูถ่ายเทอากาศเลนติเซล (lenticel)  รูถ่ายเทอากาศนี้จะขยายใหญ่เมื่อได้รับความชื้น เมื่อผ่าตัดหัวมันฝรั่งออกแล้วนำไปเก็บไว้ในที่เหมาะสมมันจะสร้างสารคล้ายไขมันหรือซูเบอริน  ปิดแผลใหม่เพื่อป้องกันการเน่า หัวมันฝรั่งเมื่อขุดขึ้นมาหรือยังไม่ได้ขุดขึ้นมา ถ้าปล่อยให้ถูกแสงแดดนานๆ  ผิวหัวจะกลาย
เป็นสีเขียว และบางพันธุ์จะกลายเป็นสีม่วง เนื่องจากปฏิกิริยาของคลอโรฟิลล์