โปรแกรมวินโดวส์ยังไม่จัดว่าเป็นระบบปฏิบัติการ เพราะโปรแกรมวินโดวส์จะทำงานได้นั้น จำเป็นต้องมีระบบปฏิบัติการดอสมารองรับก่อนนั่นเอง แต่การใช้ซอฟต์แวร์บนโปรแกรมวินโดวส์เน้นการใช้งานที่เข้าใจง่าย ผู้ใช้เรียนรู้การใช้งานได้รวดเร็ว เนื่องจากโปรแกรมได้ถูกออกแบบให้มีส่วนติดต่อกับผู้ใช้ (Graphical User Interface) โดยใช้สัญรูป หรือที่เรียกว่า ไอคอน (Icon) เพื่อให้แสดงระบบงานต่างๆ ที่ประมวลผลบนโปรแกรมวินโดวส์นี้ ผู้ใช้สามารถสั่งงานโดยใช้เมาส์มากดที่สัญรูปเหล่านั้น ก็จะสามารถเข้าสู่โปรแกรมได้ โดยไม่จำเป็นต้องจำคำสั่งเรียกใช้งานระบบปฏิบัติการดอสเหมือนแต่ก่อน
การทำงานของโปรแกรมวินโดวส์สามารถใช้งานหลายโปรแกรมได้ในเวลาเดียวกัน โดยทุกโปรแกรมที่เรียกใช้งานจะมีการปิดหน้าต่างของตัวเองเพื่อทำงานขึ้นมา ๑ หน้าต่าง เพื่อความสะดวกในการใช้งานแต่ละโปรแกรม และสามารถนำโปรแกรมเดิมที่ทำงานบนระบบปฏิบัติการดอสมาใช้งานบนโปรแกรมวินโดวส์ได้ส่วนประกอบของโปรแกรมวินโดวส์มีดังนี้
• คอนโทรลเมนูบ็อกซ์ (Control Menu Box) วางอยู่บนมุมซ้ายของหน้าจอคอนโทรลเมนูบ็อกซ์ใช้เป็นคำสั่งในการย้ายหน้าต่าง การย่อ หรือขยายหน้าต่าง
• ไตเติลบาร์ (Title Bar) อยู่แถบบน ใช้แสดงชื่อของโปรแกรมที่กำลังทำงานอยู่ • สกรอลล์บาร์ (Scroll Bar) วางอยู่ด้านข้างและด้านล่างของหน้าจอ ใช้ในการเลื่อนดูส่วนอื่นของโปรแกรมที่มีอยู่ในวินโดวส์
วินโดวส์เป็นโปรแกรมที่ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถสั่งงานได้ทั้งทางแป้นพิมพ์และเมาส์ แต่การใช้งานด้วยเมาส์บนวินโดวส์จะง่ายกว่าการใช้แป้นพิมพ์ และยังช่วยให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงโปรแกรมต่างๆ ได้อย่างรวดเร็วด้วย ดังนั้น การสั่งงานบนวินโดวส์สามารถทำได้หลายวิธี คือ สั่งงานผ่านบนเมนู สั่งงานผ่านสัญรูป หรือ