ในการศึกษาเล่าเรียนของเด็กและเยาวชนทุกระดับการศึกษา จะต้องมีค่าใช้จ่ายเช่น ค่าเล่าเรียน ค่าซื้อหนังสือเรียน ค่าเครื่องแบบนักเรียน ค่าอาหารกลางวันที่โรงเรียนค่าบำรุงโรงเรียน ค่าจัดกิจกรรมในโรงเรียน เป็นต้น ในระดับประถมศึกษาซึ่งมีกฎหมายให้ผู้ปกครองส่งเด็กในอายุระหว่าง ๖-๑๖ ปี เข้าเรียนจนจบชั้นประถมศึกษา โรงเรียนของรัฐบาลไม่เก็บค่าเล่าเรียน แต่ผู้ปกครองต้องจ่ายเงินค่าซื้อหนังสือเรียนบางเล่ม ค่าเครื่องแบบนักเรียน และค่าใช้สอยอื่นๆ ซึ่งรัฐบาลไม่ได้จ่ายให้ เงินที่ผู้ปกครองจ่ายสำหรับการศึกษาของเด็กในปกครองนี้เราไม่เรียกว่า ทุนการศึกษา
ทุนการศึกษาเป็นคำศัพท์เฉพาะ หมายถึงเงินค่าใช้จ่ายเพื่อการศึกษาของเด็กและเยาวชนที่ผู้อื่นออกให้ ผู้อื่นในที่นี้หมายถึงบุคคลที่มิใช่ผู้ปกครองโดยตรง หากเป็นสมาคม องค์การ และรัฐบาลซึ่งให้ทุนการศึกษา เพราะมีความปรารถนาดีต่อเด็กและเยาวชนที่มีสติปัญญาดีแต่ด้อยโอกาส ประสงค์จะสนับสนุนให้ศึกษาได้อย่างเต็มที่ตามความสามารถเมื่อเรียนจบแล้วจะได้ทำงานให้เป็นประโยชน์แก่สังคม ทุนการศึกษาจึงมีความสำคัญมากต่อบุคคลและสังคม
ทุนการศึกษามีมาช้านานแล้ว และมีหลายประเภท เช่น ทุนรางวัลผลการเรียนดี ให้แก่ผู้ซึ่งผ่านการสอบคัดเลือกแข่งขันความสามารถทางวิชาการ ทุนช่วยเหลือผู้ขาดแคลน ให้แก่เด็กและเยาวชนที่ยากจนหรืออยู่ในแดนทุรกันดาร ทุนส่งเสริมการศึกษาเฉพาะทาง เป็นทุนพิเศษเพื่อส่งเสริมให้เรียนวิชาเฉพาะวิชาใดวิชาหนึ่งให้รู้ลึกซึ้ง สามารถนำวิชาไปถ่ายทอดแก่ผู้อื่น หรือปฏิบัติงานที่ต้องใช้ความเชี่ยวชาญเป็นพิเศษในเรื่องนั้นๆ เป็นต้น
ทุนการศึกษามีให้ทั้งเพื่อการศึกษาในประเทศ และเพื่อการศึกษาในต่างประเทศนอกจากรัฐบาล องค์การ และบุคคลในประเทศไทยเป็นผู้ให้ทุนแก่เด็กและเยาวชนแล้ว ยังมีองค์การระหว่างประเทศและรัฐบาลของประเทศอื่น จัดทุนการศึกษาให้โดยทำความตกลงกับรัฐบาลไทยในรายละเอียด เช่น ประเภทของทุน วิชาที่จะให้ศึกษา คุณสมบัติของผู้ที่จะได้รับทุน และวิธีการคัดเลือกผู้รับทุน เป็นต้น
การศึกษาเป็นการสร้างและเพิ่มพูนความรู้และความคิดของบุคคล ทำให้สามารถดำรงชีวิตในสังคมได้อย่างมีความสุขและมีความเจริญก้าวหน้า สามารถมีส่วนช่วยทำนุบำรุงสังคมของตนได้ จึงจำเป็นที่ทุกคนจะต้องศึกษาเล่าเรียนให้ต่อเนื่องกันไปตลอดชีวิต การศึกษาในระดับประถมศึกษาเป็นบริการทางวิชาการของรัฐ จัดให้เด็กทุกคนในวัยเล่าเรียนได้มีความรู้พื้นฐาน เช่น การอ่านออกเขียนได้ รู้จักทำการงานพื้นฐานอาชีพ เป็นการศึกษาภาคบังคับ คือ ทุกคนต้องเรียนอย่างไรก็ดี การศึกษาไม่ได้สิ้นสุดเมื่อนักเรียนเรียนจบชั้นประถมศึกษาแล้ววิชาความรู้มีมากมาย และเกิดขึ้นใหม่เรื่อยๆ จำเป็นที่ทุกคนจะขวนขวายหาความรู้เพิ่มเติมนอกจากชั้นประถมศึกษาแล้ว ยังมีการศึกษาในชั้นมัธยมศึกษา อาชีวศึกษา และอุดมศึกษาการศึกษาในระดับสูงกว่าประถมศึกษานั้นนอกจากรัฐบาลหรือเอกชนจะจัดขึ้นในระบบโรงเรียน คือผู้เรียนต้องเข้าเรียนตามหลักสูตร ตามกำหนดเวลา และต้องสอบผ่านการวัดผลว่าเรียนจบหลักสูตรแล้ว ยังมีการจัดการศึกษานอกระบบโรงเรียน เปิดโอกาสในการศึกษาต่อเนื่องให้แก่ผู้ประสงค์จะเล่าเรียน แต่ต้องประกอบอาชีพ ไม่อาจเข้าเรียนได้ตามเวลาที่กำหนดอีกด้วย
ศึกษาต่อเนื่องจำเป็นมากสำหรับทุกคน เพราะเป็นการช่วยให้ทุกคนได้พัฒนาตนเองในด้านความรู้ ความคิด สติปัญญา จิตใจ และความสามารถในการประกอบการงานตลอดไป พลเมืองที่มีความรู้ความสามารถ และเป็นพลเมืองดี จะช่วยทำให้บ้านเมืองสงบสุข และเจริญก้าวหน้า รัฐบาลจึงกำหนดให้การจัดการศึกษาต่อเนื่องเป็นภารกิจและบริการทางวิชาการอีกแบบหนึ่งของรัฐ ประชากรที่อยู่นอกโรงเรียนมีจำนวนมาก ทุกเพศ ทุกวัย ทุกระดับการศึกษาล้วนแต่ต้องมีการศึกษาต่อเนื่อง ประเทศไทยมี หน่วยราชการหลายหน่วยทำหน้าที่ให้การศึกษาต่อเนื่อง ซึ่งบางครั้งเรียกว่าการศึกษาผู้ใหญ่หรือการศึกษานอกระบบ หน่วยราชการเหล่านี้มีกรมการศึกษานอกโรงเรียน กรมประชาสงเคราะห์ กรมแรงงาน กรมการศาสนา และมหาวิทยาลัยต่างๆ เป็นต้น สมาคมมูลนิธิ และสถาบันของเอกชนก็มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาต่อเนื่องให้แก่ผู้ต้องการเรียนรู้
รูปแบบของการจัดการศึกษาต่อเนื่องมีหลายอย่าง ทั้งนี้โดยคำนึงถึงความสะดวกของผู้เรียนด้วย รูปแบบที่จัดกันทั่วๆ ไป มีการจัดชั้นเรียนสำหรับหลักสูตรการเรียนในระยะสั้น จัดในวันและเวลาหลังการทำงาน จัดสอนทางไปรษณีย์ จัดฝึกอบรมทักษะทางอาชีพโดยเฉพาะ จัดการบรรยาย หรืออภิปราย หรือสาธิตวิธีการเป็นครั้งคราว จัดทัศนศึกษาสถานประกอบการ หรือสถานที่ซึ่งมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมจัดพิมพ์หนังสือ วารสาร อนุสารเผยแพร่ จัดสอนหรืออภิปรายทางวิทยุกระจายเสียง และโทรทัศน์ เป็นต้น
ห้องสมุดเป็นแหล่งรวมหนังสือ วารสาร และสื่อความรู้ทุกประเภท จึงเป็นแหล่งบริการวิชาการที่สำคัญต่อการศึกษาทั้งในและนอกระบบโรงเรียน ห้องสมุดจะมีหนังสือและมีบรรณารักษ์คอยอำนวยความสะดวกช่วยเหลือในการค้นหาหนังสือที่ต้องการห้องสมุดจะมีกิจกรรมต่างๆ ที่ส่งเสริมการอ่าน และให้ความรู้ เช่น นิทรรศการ การบรรยายและอภิปราย ฉายภาพยนตร์ เป็นต้น ประเทศไทยมีห้องสมุดทุกประเภท คือหอสมุดแห่งชาติ ห้องสมุดสถานอุดมศึกษา ห้องสมุดโรงเรียน ห้องสมุดประชาชน และห้องสมุดเฉพาะ คือ ห้องสมุดของหน่วยราชการ และสมาคมต่างๆ มีหนังสือเฉพาะวิชาที่หน่วยงานนั้นๆ เกี่ยวข้อง การรู้จักอ่านหนังสือ และรู้จักใช้ห้องสมุดจำเป็นในการศึกษาเล่าเรียนทั้งในระหว่างการศึกษาเล่าเรียนในสถานศึกษา และเมื่อจบการศึกษาแล้ว ในห้องสมุดเกือบทุกแห่งจะมีหนังสือสารานุกรม ซึ่งเป็นหนังสือรวมความรู้ต่างๆ เป็นเสมือนห้องสมุดย่อส่วน บุคคลที่มีกำลังทรัพย์เพียงพออาจซื้อไว้อ่านในบ้านของตนได้ สารานุกรมมีหลายประเภท มีสารานุกรมทั่วไป ซึ่งรวมเรื่องทุกเรื่องไว้ในเล่มหรือในชุดเดียวกัน เช่น สารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถาน สารานุกรมเฉพาะวิชา เช่นสารานุกรมวิทยาศาสตร์ อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ สารานุกรมที่จัดทำขึ้นสำหรับเด็กและเยาวชน และบุคคลทั่วไปที่แสวงความรู้ เช่น สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เป็นต้น
