สมบัติวัฒนธรรม - อ่านสารานุกรมไทย

          เมืองไทยมั่งคั่งด้วยทรัพย์ในดิน สินในน้ำที่บรรพบุรุษสร้างไว้เป็นสมบัติวัฒนธรรม  หรือมรดกวัฒนธรรม  ตกทอดมาถึงเราเป็นจำนวนมากไม่แพ้ประเทศใดในโลก ไม่ว่าเล็กหรือใหญ่ด้วยจำนวนประชากรหรือเนื้อที่ขนาดไหนก็ตาม
 
          มองไปรอบ ๆ ตัว สิ่งที่เรามี เราเป็นเจ้าของนั้น มีลักษณะเฉพาะตัวหรือเอกลักษณ์แทบจะทั้งนั้น และนั่นเองที่ทำให้เราเป็นเรา เขาเป็นเขา ไม่ใช่เราเป็นส่วนหนึ่งของเขา  หรือเขาเป็นส่วนหนึ่งของเรา  ทุกคนมีเอกลักษณ์ หมายตลอดรวมไป  ทุกกลุ่ม  ทุกสังคม  เมือง  และทุกประเทศ

          สมบัติวัฒนธรรมอันมากมีของเรา ปรากฏย้อนหลังไปเป็นหมื่นเป็นแสนปีมาแล้ว เริ่มแต่มีคนมาตั้งถิ่นฐานอยู่เป็นครอบครัว แล้วรวมเป็นกลุ่ม หลายกลุ่มเป็นหมู่บ้าน แล้วเป็นเมือง เป็นแคว้น จนเป็นประเทศชาติต่อมาจนถึงปัจจุบันนี้ซึ่งเป็นประจักษ์พยานที่สะท้อนให้เห็นความจริงอย่างหนึ่งได้ว่า  ดินแดนที่เป็นประเทศเราคงอุดมสมบูรณ์พอตัว  จึงได้มีผู้คนหลายเผ่าพันธุ์มาตั้งถิ่นฐานทำกินต่อเนื่องกันไม่ขาดระยะ ดังปรากฏเป็นหลักฐานประวัติศาสตร์และโบราณคดี
          จากนิยามที่กล่าวแล้ว  เห็นได้ว่าสิ่งที่เป็นและเกี่ยวข้องกับโบราณวัตถุ  ศิลปวัตถุ  และโบราณสถานนั้นมีมากมาย ทั้งที่เป็นของที่คนสร้างหรือดัดแปลงขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเครื่องใช้ที่ทำด้วยหิน โลหะ ไม้ ฯลฯ ที่เป็นเครื่องมือหรืออาวุธ (ขวาน  มีด หอก ค้อน เบ็ด ฉมวก)ของใช้สอย (ถ้วย ชาม ผ้า) เครื่องประดับ (กำไลสร้อย ลูกปัด ต่างหู ฯลฯ) ประติมากรรม ฯลฯ ที่พบหรืออยู่ตามที่ต่าง ๆ ที่นับเป็นโบราณสถานแหล่งโบราณคดี  อุทยานประวัติศาสตร์  ซึ่งอาจเป็นถ้ำ  เพิงผา  บ้านเรือน  วัง หรือวัด ก็ได้แต่ในประเทศเราโบราณสถานที่ประกาศขึ้นทะเบียนส่วนมากเป็นศาสนสถาน หรือปูชนียสถานในอดีตหลายแห่งที่ใช้สอยสืบต่อกันมาแต่ต้นจนปัจจุบัน...ไม่เคยตาย เรียกตามข้อเท็จจริงของการใช้สอยว่า   "อนุสาวรีย์ที่ยังมีชีวิต"   ส่วนที่เลิกใช้ประกอบพิธีแล้วจนกลายเป็นโบราณสถานจริง ๆ เรียก  "อนุสาวรีย์ที่ตายแล้ว"

          โบราณสถาน หรือแหล่งโบราณคดีของประเทศเรา แบ่งตามสมัยได้เป็น ๒ สมัย คือสมัยก่อนประวัติศาสตร์สมัยหนึ่ง และสมัยประวัติศาสตร์อีกสมัยหนึ่ง แต่ละสมัยแบ่งย่อยออกไปได้อีกมากมาย

          สมัยก่อนประวัติศาสตร์  หมายถึง สมัยที่มนุษย์ยังไม่มีตัวหนังสือสำหรับบันทึกเรื่องต่าง ๆเป็นลายลักษณ์อักษรนั่นเอง

          สมัยประวัติศาสตร์  หมายถึง สมัยที่มนุษย์บันทึกเรื่องราว  เหตุการณ์  และความรู้สึกนึกคิดเป็นลายลักษณ์อักษรแล้ว

          แต่ถ้าแบ่งตามการใช้สอย  ก็อาจแบ่งแหล่งโบราณคดีได้เป็น
         ๑. แหล่งที่อยู่อาศัย (มีคูคันดิน หรือไม่มี)
         ๒. แหล่งพิธีกรรม (สุสาน ศาสนสถาน)
         ๓. แหล่งอุตสาหกรรม (เตาเผาถ้วยชามแหล่งโลหะกรรม  เหมืองแร่  แหล่งสกัดหิน ฯลฯ)

         ผลการศึกษาแหล่งเหล่านี้ ทำให้สามารถประมวลความเป็นมาของประเทศได้ทุกสมัยหลายเรื่องหลายเหตุการณ์ แม้จะขาดรายละเอียดอยู่มากก็ตาม เพราะการศึกษาบางแหล่งของเราทำได้เพียงหยาบ ๆ  และแหล่งจำนวนมากถูกทำลายไปแล้ว