คือ อัญมณีที่ทำขึ้นโดยวิธีการใดๆ เพื่อใช้แทนหรือเลียนแบบ หรือเพิ่มคุณภาพอัญมณีที่เกิดตามธรรมชาติ แบ่งออกเป็น ๕ ประเภทใหญ่ๆ ได้ดังนี้คือ
เป็นอัญมณีที่ทำขึ้นด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ โดยมีส่วนประกอบทางเคมี คุณสมบัติทางกายภาพทางแสงเฉพาะตัวไม่เหมือนอัญมณีใดๆ แต่มีสีและลักษณะต่างๆคล้ายเพชรหรือพลอยบางชนิด เช่น เพชรรัสเซีย (Cubic Zirconia) จีจีจี (GGG) แย็ก (YAG) สทรอนเชียมไททาเนต (Strontiumtitanate) แก้ว พลาสติก เป็นต้น อัญมณีเทียม ไม่พบว่าเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ยกเว้นแก้ว การตรวจแยกอัญมณีเทียมออกจากอัญมณีชนิดอื่นๆสามารถทำได้โดยไม่ยุ่งยากมากนักเพราะอัญมณีเทียมชนิดต่างๆ มีคุณสมบัติเฉพาะตัวอยู่แล้วแต่ก็ต้องใช้ความรู้ ประสบการณ์ และเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์เข้าช่วยด้วย
