โรคคางทูม - อ่านสารานุกรมไทย

          เชื้อต้นเหตุ เป็นเชื้อไวรัสที่มีชื่อว่า มัมปส์ (mumps)
          ระยะฟักตัว โดยเฉลี่ยประมาณ ๒ สัปดาห์
          ลักษณะอาการ  ส่วนมากจะเป็นโรคในเด็กวัยเรียน  โดยระยะเริ่มแรกผู้ป่วยจะมีอาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามเนื้อตามตัว ปวดบริเวณหน้า หูหรือบางครั้งรู้สึกคล้ายกับว่าปวดหูข้างใดข้างหนึ่ง    เคี้ยวอาหารจะปวดมากขึ้น กลืนอาหารก็จะเจ็บ จะมีอาการนำอยู่เช่นนี้ ๒-๓ วัน ต่อมาส่วนหลังของแก้มจะบวม และขยายไปหาด้านหลังของคาง  มักจะเป็นข้างใดข้างหนึ่งก่อน (ข้างที่ปวดหู) ประมาณ ๔๘ ชั่วโมงจะบวมเต็มที่ และอีกวันสองวันต่อมาคางอีกข้างหนึ่งมักจะบวมตามไปด้วย ในบางโอกาสอาจจะพบว่าอาการบวมจะเกิดขึ้นพร้อมๆกันทั้งสองข้างก็ได้ อาการบวมจะปรากฏอยู่ประมาณ ๓-๕ วัน แล้วก็จะค่อยๆยุบลง ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อน อาการต่างๆจะหายไปภายใน  ๑  สัปดาห์หรือไม่เกิน ๑๐ วัน โรคนี้อาจจะมีภาวะแทรกซ้อนได้ คือ เยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบ อัณฑะหรือรังไข่อักเสบ ซึ่งมักจะพบในผู้ป่วยวัยหนุ่มสาว อันอาจทำให้เป็นหมันได้โดยเฉพาะในผู้ชาย ถ้าเกิดตับอ่อนอักเสบ จะนำไปสู่การเป็นเบาหวานในภายหน้า นอกจากนี้ยังอาจก่อให้เกิดอาการข้ออักเสบ ถ่ายอุจจาระเป็นไขมัน ฯลฯ
          การติดต่อ  ติดต่อโดยสูดหายใจเอาเชื้อโรคเข้าไป  เชื้อแพร่จากผู้ป่วยออกมากับน้ำมูก น้ำลายและละอองฝอยที่ผู้ป่วยไอ จามออกมา ระยะแพร่โรคคือ ตั้งแต่วันก่อนมีอาการชัดเจน และจะแพร่ต่อไปอีกเป็นเวลา ๓-๔ วัน
          การป้องกันและควบคุมโรค  ทำได้โดยฉีดวัคซีนโรคคางทูม (mumps vaccine)  ซึ่งเป็นวัคซีนชนิดเชื้อเป็น  ซึ่งอ่อนฤทธิ์แล้ว  (Jerryl Lynn strain) อาจฉีดให้เด็กอายุ ๑ ขวบขึ้น หรือฉีดให้แก่เด็กวัยเรียนหรือวัยรุ่นที่ยังไม่เคยเป็นโรคคางทูม โรคนี้เป็นแล้วมักจะไม่เป็นอีก