จิตเวชศาสตร์เป็นวิชาแพทย์ ซึ่งเกี่ยวกับการวินิจฉัยโรค การรักษาการป้องกัน และงานวิจัยโรคหรือความผิดปกติทางจิตใจ (mental disorders)
ปัจจุบันงานทางจิตเวชได้ครอบคลุมไปถึงรักษาทางจิตเวชในโรงพยาบาลทั่วไป การดูแลรักษาในชุมชน การให้คำปรึกษาแนะนำและการร่วมงานกับหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ศาล โรงเรียนและกรมประชาสงเคราะห์ เป็นต้น
โรงพยาบาลจิตเวชแห่งแรกของประเทศไทย คือ โรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา เป็นโรงพยาบาลเก่าแก่ยุคเดียวกับโรงพยาบาลศิริราช ตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๓๒ "คนเสียจริต" จำนวน ๓๐ คน ได้ถูกนำมาฝากรวมกันไว้ ณ สถานที่แห่งหนึ่งซึ่งเดิมเป็นของพระยาภักดีภัทรากร สถานที่แห่งนี้ขึ้นกับกระทรวงธรรมการ มิได้มีลักษณะเป็นโรงพยาบาลเช่น ปัจจุบัน ผู้ป่วยถูกขังไว้ในห้องลั่นกุญแจ ล้อมลูกกรงเหล็กขนาดใหญ่ ผู้ป่วยคลั่งบางคนก็ถูกล่ามโซ่ตรวนหรือใช้ยาต้ม หรือใช้ยานัตถุ์
พ.ศ. ๒๔๔๘ เปลี่ยนชื่อเป็น "โรคพยาบาลคนเสียจริตปากคลองสาน" ขึ้นกับกองแพทย์สุขาภิบาลใน กระทรวงนครบาล ซึ่งมีนายแพทย์ เอช แคมป์เบลล์ ไฮเอ็ด (H.Cambell Hyed) เป็นหัวหน้า การดูแลผู้ป่วยบกพร่องมากจนนายแพทย์ไฮเอ็ดต้องรายงานไปยังรัฐบาล จึงได้สร้างโรงพยาบาลขึ้นใหม่ เปิดรับผู้ป่วยเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. ๒๔๕๕ ผู้อำนวยการคนแรกเป็นแพทย์ชาวอังกฤษชื่อ โมเดิร์น คาทิวส์ (Modern Cathews) ซึ่งต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาอายุรเวชวิจักษ์ โรงพยาบาลแห่งนี้มุงหลังคาสีแดง ทั้งนี้เนื่องจากเป็นสถานที่ราชการ (ยุคนั้นสถานที่ราชการในประเทศอังกฤษมีหลังคาสีแดงเป็นเครื่องหมาย) สีแดงมิได้เป็นสัญลักษณ์ของความวิกลจริตตามที่บางคนเข้าใจ
ผู้อำนวยการคนต่อมา คือ นายแพทย์ อาร์เมนเดิลสัน (R. Mendleson) ศัลยแพทย์ประจำพระองค์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งได้จัด "นายแพทย์ผู้รักษาการ" ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๖๕ ประกอบด้วยแพทย์ ๖ ท่าน คือ พระเชษฐ์ไวทยากร (ต่อมาดำรงตำแหน่งปลัดกระทรวงสาธารณสุข) พระบรรจงพยาบาล (ต่อมาดำรงตำแหน่งเลขาธิการคณะกรรมการควบคุมการประกอบโรคศิลป์) พระชาญวิธีเวช (ต่อมาดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข) หลวงไมตรีแพทยารักษ์ (ต่อมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงพยาบาลวชิระ) หลวงวิเชียรแพทยาคม (ต่อมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงพยาบาลโรคจิต และปลัดกระทรวงวัฒนธรรม) และหลวงพิจิตรภิสัชการ (ต่อมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงพยาบาลโรคเรื้อนพระประแดง)
พ.ศ. ๒๔๖๘ หลวงวิเชียรแพทยาคมได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้อำนวยการคนแรกซึ่งเป็นแพทย์ไทย
พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้เปลี่ยนชื่อโรงพยาบาลคนเสียจริตเป็น "โรงพยาบาลโรคจิตธนบุรี"
พ.ศ. ๒๔๘๕ นายแพทย์ฝน แสงสิงแก้ว ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงพยาบาล และในปีนี้เองโรงพยาบาลโรคจิตได้ย้ายมาเข้าสังกัดกรมการแพทย์ เป็นยุคสำคัญของวิวัฒนาการโรงพยาบาลฝ่ายจิตและการศึกษาจิตเวชศาสตร์
นายแพทย์ฝน แสงสิงแก้วได้ก่อตั้งสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทยขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๖ มุ่งหนักไปในทางส่งเสริมวิชาการแก่แพทย์ และจัดตั้งสมาคมสุขภาพจิตแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ ใน พ.ศ. ๒๕๑๐ มีวัตถุประสงค์ให้ความรู้ความเข้าใจและส่งเสริม สุขภาพจริต สมาคมนี้จึงทำงานร่วมกับครูอาจารย์และผู้มีอาชีพอื่นๆ
ปัจจุบัน มีภาควิชาจิตเวชศาสตร์ในโรงเรียนแพทย์ทุกแห่งในกรุงเทพมหานคร เชียงใหม่ ขอนแก่น และสงขลา หน่วยจิตเวชในโรงพยาบาลทั่วไปในบางจังหวัด ได้แก่ ยะลา สระบุรี นครสวรรค์ ชลบุรี จันทบุรี และมีแผนกจิตเวชในโรงพยาบาลทหารตำรวจ และเทศบาล
นอกจากนี้ ได้มีการสอนวิชาสุขภาพจิตในหลักสูตรก่อนและหลังปริญญาในแขนงวิชาต่างๆ เช่น สาธารณสุขศาสตร์ สังคมศาสตร์ ศิลปศาสตร์ ครุศาสตร์ มนุษยศาสตร์ ทั้งนี้เพราะเป็นวิชาสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการดำรงชิวิตอย่างสร้างสรรค์ ทั้งแก่ตนเองผู้ใกล้ชิดในครอบครัว และเพื่อนร่วมงาน
