ระบบฐานข้อมูล (Database System : DBS) ประกอบด้วย ๒ ส่วนหลักคือ ฐานข้อมูล (Data base : DB) และระบบจัดการฐานข้อมูล (Database Management System : DBMS) โดยทั่วไปมักจะเรียกกันว่า ดีบีเอ็มเอส ฐานข้อมูลคือ กลุ่มของข้อมูลที่มีความเกี่ยวข้องกันเป็นระยะยาวนานโดยเก็บไว้เป็นหมวดหมู่ เพื่อความสะดวกในการสืบค้นข้อมูล และดูแลรักษา ส่วนระบบจัดการฐานข้อมูลคือ ซอฟต์แวร์ที่ทำหน้าที่บันทึกข้อมูลไว้ในคอมพิวเตอร์ สืบค้นข้อมูล เปลี่ยนแปลง ข้อมูล และรักษาความปลอดภัยของฐานข้อมูล ในปัจจุบันนี้ มีระบบจัดการฐานข้อมูลในท้องตลาดให้เลือกซื้อมากมาย เช่น แอ็กเซส (Access) ดีเบส (Dbase) และฟ็อกซ์โปร (Foxpro) สำหรับจัดการฐานข้อมูลขนาดย่อม ส่วนอินฟอร์มิกซ์ (Informix) อินเกรส (Ingress) อินเทอร์เบส (Interbase) โอราเคิล (Oracle) โปรเกรส (Progress) และไซเบส (Sybase) สำหรับจัดการฐานข้อมูลขนาดใหญ่
ในโลกของการแข่งขันในยุคปัจจุบันนี้ การเข้าถึงข้อมูลอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะนำไปสู่การตัดสินใจนั้นถือเป็นสิ่งจำเป็น ดังนั้นซอฟต์แวร์ประยุกต์ที่เหมาะสมกับลักษณะของงานจะทำให้เกิดประโยชน์ได้สูงสุด ส่วนนี้เป็นหน้าที่ ของนักออกแบบซอฟต์แวร์ (Software Designer) ที่จะต้องศึกษาและเข้าใจความต้องการที่แท้จริงของกลุ่มผู้ใช้ให้ได้ ในอดีตนั้น การจัดการแฟ้มข้อมูลจะใช้มนุษย์ทำการจัดเรียงข้อมูลและประมวลผลซึ่งช้าและมักเกิดความผิดพลาดได้ง่าย จึงก่อให้เกิดการนำระบบการประมวลผลแฟ้มข้อมูล (File Processing) ด้วยระบบคอมพิวเตอร์มาใช้แทน ซึ่งมีประสิทธิภาพดีกว่าการทำด้วยมนุษย์ แต่อย่างไรก็ตาม ความผิดพลาดและความซ้ำซ้อนของข้อมูลก็ยังคงเกิดขึ้น จึงส่งผลให้ระบบฐานข้อมูลถูกพัฒนาขึ้นมา เพื่อแก้ปัญหาเหล่านี้ และเพื่อแยกข้อมูลและโปรแกรมให้เป็นอิสระจากกัน (Data and Program Independence) ให้มากที่สุด
