ตามปกติในช่วงชีวิตของคนเราย่อมมีเหตุการณ์ต่างๆ เกิดขึ้นอยู่เสมอ และมีเหตุการณ์บางอย่างที่เราถือว่ามีความสำคัญและต้องการความเป็นสิริมงคล เช่น การเกิด การแต่งงาน หรือการบวช เราจึงนิยมจัดให้มีพิธีทางศาสนา หรือจัดงานเฉลิมฉลองต่างๆ ขึ้น และในโอกาสเหล่านี้ เรามักขอให้ผู้หลักผู้ใหญ่ หรือบุคคลอันเป็นที่เคารพนับถือมาช่วยประกอบพิธีให้บ้างเป็นสักขีพยานบ้าง หรือร่วมรับรู้ยินดีบ้าง ด้วยเหตุดังกล่าวนี้ จึงมีธรรมเนียมที่บรรดาข้าราชบริพาร ข้าราชการ รวมทั้งประชาชนทั่วไป จะได้ขอพระราชทานพระมหากรุณาในโอกาสสำคัญต่างๆ ในชีวิตของตน เพื่อความเป็นสวัสดิมงคลอย่างสูงแก่ตนเองและวงศ์ตระกูล เช่น เมื่อมีบุตรธิดา เมื่อจะแต่งงาน หรือเมื่อจะอุปสมบทเข้าศึกษาพระธรรมวินัยในพระพุทธศาสนาเป็นต้น สำนักราชเลขาธิการได้วางหลักเกณฑ์ และวิธีการในการขอพระราชทานชื่อบุตรธิดาของบุคคลต่างๆ ไว้เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย เรียกว่า ระเบียบสำนักราชเลขาธิการว่าด้วยการขอพระราชทานชื่อบุตรและบุตรี พุทธศักราช ๒๕๒๒โดยจำแนกประเภทบุคคลที่ขอพระราชทานชื่อไว้เป็น ๒ ประเภทใหญ่ ๆ คือ บุคคลที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระราชหัตถเลขาขนานชื่อและเสมาทองพระปรมาภิไธยย่อ ภ.ป.ร. และบุคคลที่พระราชทานชื่อและเสมาเงินพระปรมาภิไธยย่อ ภ.ป.ร.
บุคคลที่อยู่ในข่ายสามารถขอพระราชทานพระราชหัตถเลขาขนานชื่อ และเสมาทองพระปรมาภิไธยย่อ ภ.ป.ร. ได้แก่ โอรสธิดาของพระราชวงศ์ หม่อมราชวงศ์ และหม่อมหลวงบุตรธิดาของบุคคล ผู้รับราชการใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาท ซึ่งได้แก่ นางสนองพระโอษฐ์คุณข้าหลวง บุคคลผู้เคยเป็นนางพระกำนัล นายทหารราชองครักษ์ นายตำรวจราชสำนักนอกจากนี้ก็ได้แก่ บุตรธิดาของข้าราชการลูกจ้างประจำและลูกจ้างชั่วคราวในสังกัดสำนักราชเลขาธิการและสำนักพระราชวัง พนักงานสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ข้าราชการทหารประจำกรมราชองครักษ์ หรือข้าราชการทหารในสังกัดกรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ ที่ได้รับราชการในสังกัดนั้นๆ มาไม่น้อยกว่า ๕ ปี บุตรธิดาของคู่สมรสที่ทรงประกอบพิธีสมรสพระราชทาน บุตรธิดาของผู้ได้รับทุนอานันทมหิดล และบุตรธิดาของบุคคลที่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเป็นกรณีพิเศษเฉพาะราย
บุคคลที่อยู่ในข่ายได้รับพระราชทานชื่อและเสมาเงินพระปรมาภิไธยย่อ ภ.ป.ร. ได้แก่บุคคลทั่วไปที่นอกเหนือไปจากที่ได้ระบุไว้ในหลักเกณฑ์ข้างต้น
ส่วนเด็กที่ขอพระราชทานชื่อ ตามระเบียบสำนักราชเลขาธิการว่าด้วยการขอพระราชทานชื่อบุตรและบุตรี พุทธศักราช ๒๕๒๒ กำหนดว่า ต้องมีอายุไม่เกิน ๖ เดือน สำหรับผู้ที่อยู่ในประเทศ และมีอายุไม่เกิน ๑ ปี สำหรับผู้ที่อยู่ต่างประเทศ ส่วนการขอพระราชทานนั้น ให้จัดเตรียมเอกสารเพื่อประกอบการพิจารณา ได้แก่ ใบสำคัญการสมรสของบิดามารดา สูติบัตรและสำเนาทะเบียนบ้าน นำไปยื่นแก่สำนักราชเลขาธิการในกรณีที่ผู้ขอพระราชทานเป็นข้าราชการหรือลูกจ้างต้องมีหนังสือรับรองของผู้บังคับบัญชาระดับ ๕ ขึ้นไปด้วย
