วิธีคุมกำเนิดแบบนี้ เคยเป็นที่นิยมกันมากเมื่อประมาณ ๒๐ ปีมาแล้ว แต่เนื่องจากวิธีใหม่ๆมีประสิทธิภาพดีกว่าและสะดวกในการใช้มากกว่า การคุมกำเนิดโดยหมวกยางใส่ในช่องคลอด หรือครอบปากมดลูกจึงเสื่อมความนิยมไป
หมวกยางเหล่านี้มีหลายแบบและมีชื่อเรียกต่างๆ กัน แต่ที่ใช้มากสุดคือ ไดอะแฟรมหรือดัตช์แคป (diaphragm, dutch cap)
หมวกยางคุมกำเนิดป้องกันการตั้งครรภ์โดยปิดส่วนบนของช่องคลอดและปากมดลูกไว้ ไม่ให้ติดต่อกับอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชายในขณะที่มีการอยู่ร่วมกันจึงป้องกันไม่ให้อสุจิผ่านเข้าไปในมดลูก วิธีนี้จะได้ผลดีขึ้นหากใช้ร่วมกับครีมใส่ช่องคลอดสำหรับทำลายอสุจิ (spermicidal cream)
ผลในการป้องกันจะมีทันทีภายหลังใส่ แต่จะเอาหมวกยางออกทันทีหลังการอยู่ร่วมกันไม่ได้ จะต้องส่ไว้อย่างน้อย ๖-๘ ชั่วโมงหลังจากการอยู่ร่วมกันแต่ไม่ควรนานเกิน ๒๔ ชั่วโมง
หมวกยางคุมกำเนิดไม่เหมาะสมสำหรับรายต่อไปนี้
๑. ช่องคลอดหรือกะบังลมหย่อนมาก
๒. มดลูกเคลื่อนต่ำมาก
๓. ฝีเย็บฉีกขาดมาก
๔. ฝีเย็บได้รับการเย็บแต่งไว้แคบมาก
๕. หญิงที่เพิ่งแต่งงานช่องคลอดยังแคบ
๖. มดลูกคว่ำหน้าหรือคว่ำหลังมากผิดปกติ
