สำนักงานนายตำรวจราชสำนักประจำเป็นหน่วยงานหนึ่งของกรมตำรวจ มีฐานะเทียบเท่ากองบัญชาการ แต่เดิมนั้น ผู้ปฏิบัติหน้าที่นายตำรวจราชสำนักประจำเป็นนายตำรวจจากหน่วยงานต่าง ๆ ของกรมตำรวจ ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้มาปฏิบัติหน้าที่จนกระทั่งในปีพุทธศักราช ๒๕๒๐ จึงได้มีการจัดตั้งขึ้นเป็นสำนักงานนายตำรวจราชสำนักประจำโดยมีที่ตั้งของสำนักงานอยู่ภายในบริเวณสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต มาจนถึงปัจจุบัน
สำนักงานนายตำรวจราชสำนักประจำมีหน้าที่ถวายความปลอดภัย ถวายพระเกียรติและปฏิบัติตามพระราชประสงค์ ประกอบด้วยอำนาจตามพระราชบัญญัตินายตำรวจราชสำนักประจำ พุทธศักราช ๒๔๙๕ พระราชบัญญัติข้าราชการตำรวจ พุทธศักราช ๒๕๒๑ ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี พุทธศักราช ๒๕๒๑ ว่าด้วยการรักษาความปลอดภัยสำหรับองค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี พระรัชทายาท ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ พระบรมวงศานุวงศ์ ผู้แทนพระองค์ และพระราชอาคันตุกะ และระเบียบกรมตำรวจลักษณะที่ ๒๕ บทที่ ๒๒ ว่าด้วยการรักษาความปลอดภัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถพระบรมวงศานุวงศ์ ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ผู้แทนพระองค์ และพระราชอาคันตุกะ (ฉบับที่ ๒ พุทธศักราช ๒๕๓๓)
สำนักงานนายตำรวจราชสำนักประจำแบ่งส่วนราชการภายในออกเป็น ๒ ฝ่าย คือ ฝ่ายปฏิบัติการ และฝ่ายอำนวยการ
ฝ่ายปฏิบัติการ เป็นกลุ่มงานของนายตำรวจราชสำนักประจำ มีหน้าที่ดังนี้
๑. พิทักษ์รักษาความปลอดภัยในราชสำนัก ซึ่งหมายถึง การถวายความปลอดภัยองค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี พระรัชทายาทพระบรมวงศานุวงศ์ รวมถึงการจัดรักษาความปลอดภัยภายในเขตพระราชฐานที่ประทับ และพระราชพาหนะ
๒. จัดถวายพระเกียรติยศให้เป็นไปตามระเบียบแบบแผนที่กำหนดไว้อย่างเหมาะสมต่อสถานที่ เวลา และราชประเพณี รวมถึงการป้องกันมิให้มี ผู้กระทำการอันเป็นที่เสื่อมเสียพระเกียรติยศด้วย
๓. ปฏิบัติงานตามพระราชประสงค์
ฝ่ายอำนวยการ เป็นหน่วยงานที่มีฐานะเทียบเท่ากองกำกับการ มีหน้าที่สนับสนุนการปฏิบัติงานของฝ่ายปฏิบัติการ อำนวยการให้แผนงานการจัดถวายความปลอดภัยสัมฤทธิ์ผล และอำนวยการบริหารทั่วไป ให้เป็นไปตามระเบียบแบบแผน และวัตถุประสงค์ของทางราชการ
