สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ หรือเรียกชื่อย่อว่า สำนักงาน กปร. เป็นหน่วยงานที่ทำหน้าที่ดำเนินงานในฐานะเลขานุการของคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ หรือเรียกชื่อย่อว่า กปร. ซึ่ง กปร. นี้ รัฐบาลได้แต่งตั้งขึ้นมาในปีพุทธศักราช ๒๕๒๔ โดยการริเริ่มของ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เพื่อจัดระบบการประสานงานของหน่วยงานต่าง ๆ ที่ดำเนินงานสนองพระราชดำริเกี่ยวกับการพัฒนาประเทศ ให้ดำเนินงานเป็นไปโดยสอดคล้องกัน สนับสนุนซึ่งกันและกัน ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ พุทธศักราช ๒๕๒๔ ซึ่งกำหนดให้ กปร. มีหน้าที่รับผิดชอบต่อการดำเนินงานของโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ต่อมาได้มีการแก้ไขปรับปรุง ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริอีกหลายครั้ง ในปัจจุบันได้มีการประกาศใช้ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่า ด้วยโครง การอันเนื่องมาจากพระราชดำริ พุทธศักราช ๒๕๓๔ ได้มีการแก้ไขปรับปรุงองค์ประกอบของคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ซึ่งประกอบด้วย กรรมการ๑๗ คน มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการและองคมนตรี ๑ คน เป็นที่ปรึกษา
กปร. มีหน้าที่สำคัญคือ ดำเนินการควบคุมกำกับ ดูแล ติดตามผล ประสานการดำเนินงานของส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจที่ เกี่ยวกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และแต่งตั้งคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ และคณะทำงานในการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริเพื่อให้มีการดำเนินงานสนองพระราชดำริได้อย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมทั้งการพิจารณาอนุมัติแผนงาน โครงการ กิจกรรม และงบประมาณค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานตามโครงการโดยมีสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) ดำเนินงานในฐานะเลขานุการของ กปร.
สำหรับสำนักงาน กปร. นั้น แต่เดิมเป็นหน่วยงานหนึ่งในกองวางแผนเตรียมพร้อมด้านเศรษฐกิจ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เรียกว่า สำนักงานเลขานุการ กปร. ต่อมาได้ยกฐานะขึ้นเป็นสำนักงาน กปร. แต่ยังคงสังกัดสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเมื่อโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้ขยายขอบเขตการพัฒนาออกไปกว้างขวางขึ้น ในปีพุทธศักราช ๒๕๓๖ จึงได้มีการยกฐานะเป็นหน่วยงานระดับกรม สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี และมีเลขาธิการเป็นผู้บังคับบัญชาตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๙) พุทธศักราช ๒๕๓๖ สำนักงาน กปร. มีอำนาจหน้าที่ดังต่อไปนี้
๑. สำรวจ ศึกษา วิเคราะห์ และจัดทำแผนงานเกี่ยวกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ รวมทั้งพิจารณาและเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดสรรเงินงบประมาณ เพื่อดำเนินงานตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
๒. ประสานงานกับส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ และเอกชน ทั้งโนประเทศ และต่างประเทศที่เกี่ยวข้อง กับการดำเนินงานตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
๓. ติดตามและประเมินผลการดำเนินงานตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
๔. ปฏิบัติหน้าที่อื่นตามที่ได้รับพระราชกระแส ตามที่นายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรี หรือคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) มอบหมายหรือตามที่ระเบียบสำนักนายกรัชมนตรีว่าด้วยโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ กำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.)
สำนักงาน กปร. ได้มีการแบ่งส่วนราชการภายในออกเป็น ๔ กอง คือ
๑. กองกิจกรรมพิเศษ แบ่งเป็น ๓ หน่วยงาน คือ มูลนิธิและกองทุนส่วนพระองค์นิติการ และฎีกา
๒. กองกลาง แบ่งเป็น ๕ หน่วยงาน คือ ประชาสัมพันธ์ ผลิตสื่อช่วยอำนวยการ คลังและพัสดุ การเจ้าหน้าที่ และสารบรรณ
๓. กองแผนงานและวิเทศสัมพันธ์ แบ่งเป็น ๓ หน่วยงาน คือ แผนงานและโครงการธุรการ และวิเทศสัมพันธ์
๔. กองประเมินผลและข้อมูล แบ่งเป็น ๓ หน่วยงาน คือ ติดตามประเมินผล ธุรการและศูนย์ข้อมูลโครงการ กปร.
