เพลงดนตรีของไทยนั้น มีทำนองต่างๆ เพลงบางชนิดก็มีทำนองพื้นๆ เรียบๆ ไม่มีพลิกแพลงอย่างใด เรียกว่า "เพลงพื้น" บางชนิดก็เดินทำนองเป็นเสียงยาวๆ เพลงชนิดนี้เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีก็จะต้องตีกรอทำให้เสียงยาว จึงเรียกว่า "เพลงกรอ" และเพลงบางชนิดก็มีทำนองพลิกแพลงโลดโผน มีแบ่งเครื่องดนตรีเป็นพวก ผลัดกันหยุด ผลัดกันบรรเลง ก็เรียกว่า "เพลงลูกล้อลูกขัด"
ถ้าจะแบ่งตามลักษณะของเพลง ก็จะแบ่งออกได้เป็น ๔ ประเภท คือ
บางทีก็เรียกว่า เพลงเสภา เพราะเพลงประเภทนี้ใช้บรรเลงประกอบการขับเสภามาก่อนเพลงประเภทรับร้องนี้ มีทั้งเพลงพื้น เพลงกรอ และเพลงลูกล้อลูกขัด ที่เรียกว่าเพลงรับร้องก็ด้วยบรรเลงรับจากการร้อง คือ เมื่อคนร้องได้ร้องจบไปแล้วแต่ละท่อน ดนตรีก็ต้องบรรเลงรับในท่อนนั้นๆ โดยมากมักเป็นเพลงอัตรา ๓ ชั้นและเพลงเถา เช่น เพลงจระเข้หางยาว ๓ ชั้น เพลงสี่บท๓ ชั้น และเพลงบุหลันเถา เป็นต้น
