ผู้ออกแบบหนังสือ - อ่านสารานุกรมไทย

          การถอดเอาผลิตผลทางความคิดออกมาเป็นผลิตผลทางวัตถุ  หรือการทำนามธรรมให้เป็นรูปธรรมนั้น  เป็นเรื่องของผู้ออกแบบหนังสือที่กำหนดลักษณะรูปเล่มของหนังสือว่ามีลักษณะรูปร่างใด  ขนาดใด  และประกอบด้วยอะไรบ้าง
          รูปเล่มหนังสือโดยปกติเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า  ซึ่งอาจเป็นหนังสือที่เปิดตามแนวตั้งที่เป็นรูปเล่มของหนังสือส่วนใหญ่  และอีกแบบหนึ่งคือหนังสือที่เปิดในแนวนอน  บางครั้งก็มีการออกแบบหนังสือให้มีรูปร่างแปลกออกไปเช่น เป็นรูปหลายเหลี่ยม  เป็นรูปสัตว์  หรือรูปอื่นๆ เพื่อเรียกความสนใจจากผู้อ่าน ซึ่งไม่ได้เป็นหนังสือที่ใช้กันทั่วไปและมักไม่สะดวกแก่การใช้และการเก็บรักษา  ขนาดหนังสือเล่มที่ผลิตกันโดยทั่วไปเป็นสองชุดขนาด  คือ ชุดขนาดที่ผลิตจากกระดาษแผ่นใหญ่ที่ใช้กันมาแต่เดิมคือขนาดประมาณ ๓๑ x ๔๓ นิ้ว เมื่อตัดผ่ากลางทั้งด้านกว้างและด้านยาวจะตัดได้เป็นกระดาษ๔ แผ่น เรียกว่า  กระดาษตัด ๔  กระดาษตัด๔ แผ่นหนึ่งพิมพ์ด้านละ ๒ หน้าหนังสือ พิมพ์ทั้ง ๒ ด้าน พับกลางจะได้ขนาดหน้าหนังสือประมาณ ๑๐ ๑/๒ x ๑๕ นิ้ว เรียกว่าขนาดสี่หน้ายก  และถ้าพิมพ์ด้านละ ๔ หน้า พับกลางเป็นมุมฉากสองครั้งตัดกัน จะได้หนังสือ ๘ หน้า  ซึ่งมีขนาดประมาณ ๗ ๑/๒ x ๑๐ ๑/๒ นิ้วเรียกว่า ขนาดแปดหน้ายก  และถ้าพิมพ์ด้านละ ๘ หน้าก็จะได้หนังสือขนาดเล็กลงไป  เรียกว่า ขนาด ๑๖ หน้ายก  หนังสืออีกชุดขนาดหนึ่งใช้กระดาษขนาดมาตรฐานของสำนักงานมาตรฐานสากลซึ่งได้กำหนดขนาดกระดาษมาตรฐานออกเป็นกระดาษชุด A  และขนาดที่ใช้พิมพ์หนังสือมักใช้พิมพ์ในขนาด A๔ เท่ากับ ๒๑๐ x ๒๙๗ มม. (๘.๒๗" x ๑๑.๖๙")  และ A๕ เท่ากับ ๑๔๘ x ๒๑๐ มม. (๕.๘๓" x ๘.๒๗")
          หนังสือเล่มที่เป็นแบบเรียนหรือตำราโดยทั่วไป มีขนาด ๘ หน้ายก ๑๖ หน้ายก A๔ หรือ A๕ หนังสือฉบับกระเป๋ามีขนาด ๑๖ หน้ายก หรือ A๕ หนังสือพิมพ์รายวันโดยทั่วไปมีขนาด ๒ ขนาด คือ ขนาดแผ่นกว้าง  ซึ่งมีขนาดประมาณ ๑๔" x ๒๓" และขนาดแทปลอยด์ (tabloid)  มีขนาดประมาณ ๑๑ ๑/๒" x ๑๔ ๑/๒"  ผู้ออกแบบหนังสือจะเป็นผู้กำหนดว่าหนังสือเล่มหนึ่งๆ จะประกอบด้วยอะไรบ้าง เช่น จะมีกระดาษหุ้มปกหรือไม่  ผลิตเป็นหนังสือปกอ่อนหรือปกแข็ง  ปกจะมีลักษณะอย่างไร  รูปหน้าหนังสือแต่ละหน้าแต่ละตอนของหนังสือเป็นอย่างใด  จะเลือกใช้ตัวพิมพ์อะไร  พิมพ์ที่ใด  ภาพที่นำมาประกอบจะเป็นภาพอะไร  จะต้องขยาย  ต้องย่อ หรืออาจตัดเพียงบางส่วนของภาพมาพิมพ์  จะพิมพ์ในลักษณะใด  มีสีอะไรหรือไม่  ต้องการคุณภาพในการพิมพ์เพียงใด  ใช้สกรีนในการพิมพ์ขนาดเท่าใดการเรียงลำดับเรื่อง   ลำดับหน้า  และการทำเล่มออกมาในลักษณะใด  ฉะนั้นงานออกแบบหนังสือจึงเป็นงานคาบเกี่ยวระหว่างงานของบรรณาธิการกับงานของผู้พิมพ์  งานนี้จึงอาจสังกัดอยู่ในด้านใดด้านหนึ่งก็ได้
          การออกแบบหนังสือ   ผู้ออกแบบจะถอดรูปแบบความคิดให้เป็นรูปแบบที่มองเห็นได้โดยเขียนเป็นแบบร่างอย่างหยาบก่อน  โดยใช้ขนาดย่อส่วน  เมื่อได้มีความคิดชัดเจนแล้วก็จัดทำเป็นแบบร่างอย่างละเอียด  ส่วนมากจะทำเท่าขนาดจริง   กำหนดตำแหน่งต่างๆ ของเรื่องราวและภาพอย่างชัดเจน  เมื่อได้กำหนดแบบของแต่ละหน้าแล้ว ก็จะจัดทำรูปแบบจำลองของสิ่งพิมพ์หรือดัมมี่ (dummy)  โดยจะกำหนดการจัดวางหน้าของหน้าหนังสือแต่ละหน้า ลงบนตำแหน่งที่จะพิมพ์บนแผ่นกระดาษแต่ละยกพิมพ์กำหนดว่าหน้าใดอยู่ในตำแหน่งของกระดาษที่จะพิมพ์  เมื่อพิมพ์กระดาษหน้าหนึ่งแล้วกระดาษหน้าหลังจะพิมพ์อย่างไร  เมื่อพับแล้วจะได้ลักษณะเป็นอย่างไร  เมื่อได้พิมพ์  พับและนำมาเรียงต่อๆ กันแล้ว  จะได้หนังสือมีหน้าเรียงลำดับสัมพันธ์กันถูกต้องตลอดเล่ม