ศาสนาคริสต์ - อ่านสารานุกรมไทย

          ศาสนาคริสต์กำเนิดขึ้นมาโดยพระเยซูทรงเป็นศาสดาตั้งแต่ปีคริสต์ศักราชที่ ๑ แต่ชาวคริสต์เชื่อว่าศาสนาคริสต์มีมาตั้งแต่พระผู้เป็นเจ้าทรงสร้างโลกและมนุษย์ เหตุการณ์ก่อนกำเนิดของพระเยซูจึงเป็นการเตรียมการเสด็จมาของพระองค์ ซึ่งชาวคริสต์เรียกว่า พระผู้ไถ่ (Redeemer) คือ ทรงมาไถ่กู้มนุษย์ให้พ้นจากบาปอันเป็นสาเหตุแห่งทุกข์

          ศาสนาคริสต์ถือกำเนิดขึ้นในประเทศอิสราเอล แล้วเผยแผ่ไปในยุโรป กลายเป็นศาสนาประจำอาณาจักรโรมันตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ ๔ จากนั้นได้แพร่หลายออกไปทั่วโลกในยุคอาณานิคม นับแต่คริสต์ศตวรรษที่ ๑๕ เป็นต้นมา

          ศาสนาคริสต์มีสามนิกายใหญ่ๆ คือนิกายโรมันคาทอลิก มีพระสันตะปาปาเป็นประมุข มีศูนย์กลางอยู่ที่กรุงโรม นิกายออร์ธอดอกซ์ ส่วนใหญ่อยู่ในประเทศยุโรปตะวันออก และนิกายโปรเตสแตนต์ ซึ่งแบ่งย่อยออกเป็นนิกายต่างๆ อีกจำนวนมาก อยู่ในยุโรป สหรัฐอเมริกาและทั่วโลก

          ศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกเข้ามาในประเทศไทยครั้งแรกประมาณกลางคริสต์ศตวรรษที่ ๑๖ เมื่อมิชชันนารีหรือหมอสอนศาสนาเข้ามาจากมะละกา เพื่อเผยแผ่ศาสนาพร้อมกับทหารโปรตุเกส แต่ก็อยู่เพียงระยะเวลาอันสั้น และไม่ประสบผลสำเร็จ มิชชันนารีกลับมาอีกครั้งหนึ่ง กลางคริสต์ศตวรรษที่ ๑๗ ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ส่วนใหญ่เป็นชาวฝรั่งเศส บาทหลวงซึ่งเป็นมิชชันนารีส่วนหนึ่งได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้เข้าประจำอยู่ในพระราชสำนัก เพื่อเป็นที่ปรึกษาทางวิชาการ เช่นการแพทย์ ดาราศาสตร์ เป็นต้น

          มิชชันนารีได้ก่อตั้งสถานพยาบาลเพื่อให้บริการแก่คนทั่วไป และตั้งโรงเรียนเพื่อฝึกอบรมคนที่จะบวชเป็นบาทหลวงตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาและได้เริ่มงานทั้งสองด้านนี้ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ โดยมีมิชชันนารีซึ่งเป็นคณะนักบวชทั้งชายและหญิงเข้ามาสนับสนุน เช่น คณะเซนต์คาเบรียลซึ่งเป็นบราเดอร์หรือภราดา เข้ามาช่วยบริหารงานโรงเรียนอัสสัมชัญในเบื้องต้น แล้วจึงรับมาดำเนินการเอง พร้อมกับก่อตั้งโรงเรียนในเครืออัสสัมชัญ เซนต์คาเบรียล ขึ้นมาอีกหลายแห่งคณะเซนต์ปอล เดอ ชาร์ตร์ เป็นนักบวชหญิง ที่เรียกว่า ซิสเตอร์หรือมาเซอร์ หรือมาแมร์ หรือภคินี คณะนี้ได้เข้ามาช่วยงานศาสนาและได้ก่อตั้งโรงเรียนในเครือคอนแวนต์ คือ ซางตาครูซคอนแวนต์ เซนต์โยเซฟ คอนแวนต์ เซนต์ฟรังซิสซาเวียร์ คอนแวนต์ อัสสัมชัญ คอนแวนต์ เป็นต้น คณะอูรซูลิน เข้ามาตั้งโรงเรียนในเครือมาแตร์เดอีวิทยาลัย เช่น เรยีนาเชลี ที่เชียงใหม่และอื่นๆ ที่กรุงเทพฯ นอกนั้น ยังมีโรงเรียนของคณะซาเลเซียนในเครือดอนบอสโกทั้งหมด เช่น เซนต์ดอมินิก และโรงเรียนหลายแห่งในต่างจังหวัด

          นอกจากโรงเรียน ยังมีโรงพยาบาลหลายแห่งที่พัฒนาขึ้นมาจากสถานพยาบาล เช่นโรงพยาบาลเซนต์หลุยส์ โรงพยาบาลคามิลเลียนการให้บริการแก่คนพิการ คนโรคเรื้อน เด็กกำพร้าและงานทางสังคมต่างๆ

          ชาวคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกในประเทศไทยมีอยู่ประมาณ ๓๐๐,๐๐๐ คน กระจายอยู่ทั่วประเทศ โดยแบ่งเขตการปกครองทางศาสนาเป็น ๑๐ เขต คือ กรุงเทพฯ ราชบุรี จันทบุรี นครสวรรค์ เชียงใหม่ สุราษฎร์ธานี ท่าแร่-หนองแสง (สกลนคร) อุบลราชธานี อุดรธานี นครราชสีมา มีประมุขสูงสุดของแต่ละเขตเรียกว่า ประมุขมิสซัง หรือที่ชาวคาทอลิกเรียกว่า พระสังฆราช (Bishop)

          ในยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์นั้น ชาวคริสต์ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนอพยพมาจากที่อื่น คือ ลาว เขมร เวียดนาม จีน ญี่ปุ่น และชาวโปรตุเกส ตั้งบ้านเรือนอยู่รวมกัน ตามที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจัดหาที่ให้ เช่น ที่บางรัก สามเสน ตลาดน้อย (ใกล้เยาวราช) และฝั่งธนบุรีแถววัดกุฎีจีน เป็นต้น ชุมชนคาทอลิกเหล่านี้มีมิชชันนารีเป็นผู้นำ มีการดูแลเหมือนพ่อแม่ดูแลลูก

          ทางด้านการปกครองทางศาสนา ศาสนจักรคาทอลิกในประเทศไทยขึ้นต่อศูนย์กลางศาสนานี้ที่นครวาติกัน ซึ่งมีสถานภาพเป็นรัฐอิสระ มีพระสันตะปาปาเป็นประมุข มีทูตวาติกันประจำประเทศไทย

          กิจวัตรของชาวคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกในประเทศก็เช่นเดียวกับประเทศอื่นๆ คือมีบัญญัติ ๑๐ ประการเป็นหลัก ไปโบสถ์เพื่อร่วมพิธีมิสซา ในวันอาทิตย์ มีพิธีกรรมตามเทศกาลสำคัญต่างๆ เช่น วันคริสต์มาส ซึ่งเป็นวันประสูติของพระเยซู วันปาสกา เพื่อระลึกวันสิ้นพระชนม์และการกลับคืนชีพของพระองค์เทศกาลถือศีลอดของคาทอลิกเรียกว่า เทศกาลมหาพรตเป็นเวลา ๔๐ วันก่อนถึงปาสกา

          ศาสนาคริสต์นิกายโปรเตสแตนด์เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อบาทหลวงชาวเยอรมัน ชื่อ มาร์ติน ลูเธอร์ ได้ทำการประท้วงแนวคิดและวิธีการดำเนินงานภายในศาสนาคริสต์โรมันคาทอลิกในศตวรรษที่ ๑๗ เป็นเหตุให้ท่านถูกขับออกจากศาสนจักร และเริ่มก่อตั้งนิกายใหม่ขึ้น เรียกว่า ลูเธอรัน ต่อมาได้เกิดมีนิกายอื่นๆ ขึ้นอีกจำนวนมาก เช่น อังกลิกันที่อังกฤษ คัลวินิสต์ที่สวิตเซอร์แลนด์และฝรั่งเศส เพรสไบทีเรียนแบ็พทิสต์ และอื่นๆ ที่สหรัฐอเมริกา

          ศาสนาคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์เข้ามาในเมืองไทยเป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. ๑๘๒๘ (พ.ศ. ๒๓๗๑) โดยมิชชันนารีชาวอเมริกันสองท่าน ซึ่งตั้งใจจะไปเผยแผ่ศาสนาที่เมืองจีน แต่แวะประเทศไทยก่อนเพราะได้ข่าวว่ามีคนจีนที่ประเทศสยามจำนวนมาก ทั้งสองได้ให้ชาวจีนผู้หนึ่งแปลพระคัมภีร์ไบเบิล ซึ่งเรียกว่า พระกิตติคุณ จากนั้นมิชชันนารีทั้งสองท่าน ได้ขอร้องไปยังคณะกรรมาธิการอเมริกัน (The American Board of Commissioners for Foreign Missions หรือ ABCFM) ให้ส่งคนมาช่วย

          หลังจากนั้นไม่กี่ปีก็มีอีกคณะหนึ่งเข้ามา คือ คณะธรรมการอเมริกันแบ็พทิสต์ (The American Baptist Missions หรือ ABM) คณะนี้ได้สานต่องานแปลพระคัมภีร์เป็นภาษาไทยจนสำเร็จ

          ต่อมาในปี ค.ศ. ๑๘๓๕ มีคณะกรรมการธรรมการฝ่ายต่างประเทศ (Board of Foreign Missions หรือ BFM) และคณะธรรมการอเมริกันเพรสไบทีเรียน (The American Presbyterian Missions หรือ APM) ในจำนวนนี้มีครอบครัวของ นายแพทย์แดน บีช บรัดเลย์ ร่วมอยู่ด้วย ซึ่งคนไทยรู้จักชื่อเสียงของท่านในนามหมอบรัดเลย์ นอกนั้นมีครอบครัว ศาสนาจารย์เจมส์ แคสเวลล์ ผู้ซึ่งเป็นผู้สอนภาษาอังกฤษและวิทยาศาสตร์ให้เจ้าฟ้ามงกุฎ ขณะที่ทรงผนวชอยู่ที่วัดบวรนิเวศวิหาร ผู้ซึ่งต่อมาได้ขึ้นครองราชย์เป็นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔

          หมอบรัดเลย์นั้นได้ตั้งโอสถศาลาเพื่อรักษาโรคต่างๆ ให้กับผู้คนทั่วไป รวมทั้ง การผ่าตัดการทำคลอด โดยเฉพาะการปลูกฝีกันไข้ทรพิษนอกนั้น ท่านยังได้บุกเบิกงานด้านหนังสือพิมพ์ โดยออกหนังสือพิมพ์ฉบับแรกของเมืองไทย คือ บางกอกรีคอร์เดอร์ เพื่อเผยแพร่ข่าวสารไปยังคนชั้นสูงในสังคมไทย โดยท่านรับหน้าที่เป็นบรรณาธิการ

          ในระยะเริ่มแรกนั้น ได้มีมิชชันนารีอีกหลายครอบครัวที่เดินทางเข้ามาสมทบ มีการก่อตั้งโรงเรียนสอนเป็นภาษาจีนขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ. ๑๘๔๙ และเปลี่ยนมาสอนเป็นภาษาไทยในปี ค.ศ. ๑๘๖๐ คือ โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียน

          ในระยะเริ่มต้นนั้นได้มีการบุกเบิกการเผยแผ่ศาสนาในภาคเหนือ ตั้งแต่พิษณุโลกไปถึงภาคใต้ของจีน และต่อมามีศูนย์กลางสำคัญอยู่ที่เชียงใหม่ มีการก่อตั้งโรงเรียนและโรงพยาบาล เช่น โรงเรียนปรินซ์รอยัล มหาวิทยาลัยพายัพและโรงพยาบาลแมคคอร์มิค เป็นต้น

          เนื่องจากโปรเตสแตนต์ในเมืองไทยมีหลายนิกาย จึงได้มีการรวมตัวกันขึ้นหลายรูปแบบ จนกระทั่งเป็นสภาคริสต์จักรในประเทศไทย (The Church of Christ in Thailand หรือ CCT) ในปี ค.ศ. ๑๙๔๓

          สภาคริสต์จักรในประเทศไทยมีบทบาทอย่างมากในการริเริ่มการบริการสังคม การศึกษา การแพทย์ การพิมพ์ การศึกษาด้านวิทยาศาสตร์และดาราศาสตร์ ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาต่อๆ มา

          ปัจจุบันมีชาวคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ในประเทศไทยประมาณ ๖๐,๐๐๐ คน  คนทั่วไปเรียกชาวคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ว่า คริสเตียนหรือโปรเตสแตนต์ และนิกายโรมันคาทอลิกว่าคริสตังหรือคาทอลิก