เชื้อต้นเหตุ เกิดจากเชื้อบัคเตรีรูปแท่งที่มีลำตัวโค้งงอ ที่ชื่อว่า วิบริโอ คอเลอรี (Vibrio cholerae)แบ่งย่อยเป็น ๒ ชนิด คือ ชนิดแท้หรือคลาสสิก (classical biotype) และชนิดอ่อนหรือเอลทอร์ (EL Tor biotype) การระบาดในประเทศไทยนับแต่ พ.ศ. ๒๕๑๖เป็นต้นมา เกิดจากเชื้อเอลทอร์เป็นต้นเหตุ
ระยะฟักตัว ประมาณ ๒-๓ วัน แต่อาจพบได้ตั้งแต่ ๒-๓ ชั่วโมง ถึง ๕ วัน
ลักษณะอาการ อาการเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรง อาจแบ่งออกเป็น ๓ ระยะ คือ ระยะแรกเป็นระยะที่มีอาการท้องเดินและอาเจียน อุจจาระมี ลักษณะคล้ายน้ำซาวข้าว อาจมีเลือดหรือหนองปนมาด้วยเล็กน้อย ผู้ป่วยจะเสียน้ำและเกลือจำนวนมากถ้าอาการรุนแรงและไม่ได้การรักษาภายในเวลา ๒-๑๒ ชั่วโมง ก็จะเข้าสู่ระยะที่สอง คือ ระยะช็อก ผู้ป่วยกระหายน้ำมาก ผิวแห้ง ตัวเย็น ตาลึก ความดันเลือดต่ำ อาจเกิดตะคริว ผู้ป่วยมักถึงแก่กรรมในระยะนี้ ถ้าไม่ได้รับการรักษา แต่ถ้าเป็นไม่รุนแรงหรือ รักษาทันก็จะเข้าสู่ระยะที่สาม คือ ระยะกลับเป็นปกติในรายที่ไม่ได้รับการรักษา อัตราตายอาจสูงเกินกว่าร้อยละ ๕๐ ดังที่เห็นในการระบาดครั้งแรกๆในประเทศไทยแต่ถ้าได้รับการรักษาให้น้ำเกลือทดแทนได้ทัน อัตราตายจะลดต่ำลงมากอาจไม่ถึงร้อยละ ๑ ในบางคนโดยเฉพาะในเด็กมักมีอาการเพียงท้องเดินไม่รุนแรง และในบางคนอาจมีการติดเชื้ออหิวาตกโรคโดยไม่มีอาการก็ได้
การติดต่อ โรคนี้ติดต่อโดยทางการกินอาหารหรือน้ำดื่มที่ปนเปื้อนด้วยอุจจาระ หรืออาเจียนของผู้ป่วยหรืออาจมีแมลงวันเป็นพาหะนำโรค เชื้ออหิวาตกโรคนี้พบในคนเท่านั้น
การป้องกันและควบคุมโรค การป้องกันล่วงหน้าก่อนที่จะมีโรคระบาด ได้แก่ การแนะนำประชาชนให้มีความรู้เกี่ยวกับการติดโรค และวิธีป้องกันโรคหัดให้เป็นนิสัยในการล้างมือให้สะอาดก่อนปรุงหรือกินอาหาร และหลังจากเข้าส้วม แนะนำและจัดสร้างส้วมให้ถูกหลักสุขาภิบาล ป้องกันไม่ให้อุจจาระลงไปแปดเปื้อนในน้ำดื่ม น้ำใช้ จัดหาน้ำสะอาดสำหรับบริโภคให้เพียงพอ ดื่มน้ำต้ม และน้ำนมสัตว์ที่ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อ หรือการพาสเจอไรซ์ (pasteurization)ก่อน กำจัดแมลงวัน กินอาหารที่ปรุงให้สุกและหุงต้มร้อนๆ
สำหรับการฉีดวัคซีนอหิวาตกโรค ให้ผลป้องกันโรคไม่สมบูรณ์ บางแห่งจึงไม่ฉีด ในการรักษา จะต้องให้น้ำและเกลือทดแทนส่วนที่เสียไปในเวลารวดเร็วและให้ได้จำนวนมากพอ ถ้าเลือดมีภาวะเป็นกรดต้องแก้ไขโดยให้ด่าง ถ้าผู้ป่วยมีอาการไม่รุนแรงและไม่อาเจียน อาจให้กินน้ำต้มสุกที่ละลายน้ำตาลและเกลือสำหรับผู้ท้องร่วง ถ้าเป็นรุนแรง ต้องให้น้ำเกลือจำนวนมากเข้าเส้นเลือด สำหรับยาฆ่าเชื้อโรค อาจใช้เตตราไซคลีน (tetracycline)
