25 กันยายน พ.ศ.2473 : วันเกิด จิตร ภูมิศักดิ์ นักวิชาการคนสำคัญของไทย
25 กันยายน พ.ศ. 2473 วันเกิด จิตร ภูมิศักดิ์ ปัญญาชนนักปฏิวัติคนสำคัญของสยาม ถึงแก่กรรม จิตรที่ อ. ประจันตาคม จ. ปราจีนบุรี เข้ามาเรียนหนังสือชั้นมัธยมที่กรุงเทพฯ และสำเร็จการศึกษาจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เริ่มเขียนบทความทางวิชาการด้านภาษาศาสตร์มาตั้งแต่เป็นนิสิตปี 1 พอขึ้นปี 3 ก็ได้เป็นบรรณาธิการหนังสือ มหาวิทยาลัย 23 ตุลา ซึ่งเป็นหนังสือประจำปีของจุฬาฯ ด้วยเห็นว่ามีเนื้อหาและรูปแบบซ้ำซากมานาน จิตรจึงเปลี่ยนแปลงใหม่และเขียนบทความวิจารณ์การเมือง ส่งผลให้หนังสือถูกสั่งระงับการพิมพ์ จิตรจึงถูกรุ่นพี่จับ “โยนบก” ลงจากเวทีหอประชุมใหญ่จุฬาฯ จนถูกส่งเข้าโรงพยาบาลและถูกพักการเรียน 1 ปี ระหว่างนั้นเขาจึงไปรับสอนภาษาไทยและทำงานหนังสือพิมพ์ เมื่อกลับเข้ามาเรียนหนังสืออีกครั้งเขารวมกลุ่มกับเพื่อนก่อตั้ง สหพันธ์นักเรียนนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย (สนนท.) รวมทั้งแต่เพลงปลุกใจต่าง ๆ อาทิ มาร์ชเยาวชนไทย, ธรรมศาสตร์-จุฬา ชิงชัย, มาร์ชกรรมกรไทย เรียนจบแล้วเป็นครูที่โรงเรียนเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์ และสอนพิเศษที่มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งเขาเริ่มปลูกฝังแนวคิด “ศิลปะเพื่อชีวิต” ที่นี่ หลังจากที่จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ยึดอำนาจในปี 2501 จิตรถูกจับข้อหาคอมมิวนิสต์ ติดคุกลาดยาวอยู่ 6 ปี ระหว่างนี้เขาได้เขียนและแปลหนังสือไว้หลายเล่ม อาทิ "โคทาน”, “แม่”, “คนขี่เสือ”, “พจนานุกรมภาษาละหุหรือมูเซอร์ และความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอม” และ "ลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ” รวมทั้งเพลง “แสงดาวแห่งศรัทธา” และเพลงอื่น ๆ อีกหลายเพลง หลังออกจากคุกไม่นานเขาก็ตัดสินใจเดินทางเข้าป่าในช่วงปลายปี 2508 เข้าร่วมต่อสู้กับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ในนาม "สหายปรีชา” ปฏิบัติการในพื้นที่เทือกเขาภูพาน อ. เมืองสกลนคร ในช่วงนั้นฝ่ายรัฐบาลเริ่มกวาดล้างอย่างรุนแรง ในที่สุดจิตรก็ถูกกองกำลังชาวบ้านผสมทหารล้อมยิงเสียชีวิตเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2509 บริเวณทุ่งนากลางป่าละเมาะ บ้านหนองกุง ต. คำบ่อ อ. วาริชภูมิ จ. สกลนคร ภายหลังจาการเสียชีวิต จิตรได้รับการยกย่องในฐานะนักเขียน นักภาษาศาสตร์ และศิลปินนักรบของประชนชน ถือจิตรกลายเป็นวีรบุรุษที่คนหนุ่มสาวในยุคต่อมาได้ยึดเป็นแรงบันดาลใจในการต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยตั้งแต่ยุค 14 ตุลา 16 มาจนทุกวันนี้
