การปฐมพยาบาล (first aid) หมายถึงการช่วยเหลือเบื้องต้นให้แก่ผู้ได้รับบาดเจ็บ หมดสติ เจ็บป่วยรุนแรงอย่างกะทันหัน ณ ที่เกิดเหตุ โดยใช้อุปกรณ์เท่าที่หาได้ในขณะนั้น ก่อนที่แพทย์จะมาถึง หรือก่อนนำส่งโรงพยาบาล
ภาวะฉุกเฉินที่ต้องการการปฐมพยาบาล แบ่งออกได้ ๒ ประเภท คือ
๑. ภาวะที่คุกคามชีวิต ถ้าปฐมพยาบาลถูกต้องก็จะช่วยชีวิตได้ ถ้าทำผิดผู้ป่วยจะตาย ได้แก่ ภาวะฉุกเฉิน ๔ ประการคือ
ก. เลือดออกหรือตกเลือด
ข. ช็อก และเป็นลมหมดสติ
ค. หยุดหายใจ และหัวใจหยุดเต้น
ง. การได้รับสารพิษ
๒. ภาวะที่ไม่รุนแรงถึงชีวิต แต่ผู้ทำการปฐมพยาบาลสามารถผ่อนคลายความเจ็บปวดของผู้ป่วย และป้องกันมิให้การบาดเจ็บเพิ่มขึ้น เช่น บาดแผลและกระดูกหัก เป็นต้น