โครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรตามพระราชดำริ เป็นโครงการที่เริ่มทำการศึกษา และวางโครงการขึ้นตามแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ต่อจากนั้น จึงพิจารณาดำเนินการก่อสร้างให้สอดคล้องเพิ่มเติมนอกเหนือจากแผนงานพัฒนาหลักของแต่ละหน่วยราชการที่กำหนดไว้ตามความเหมาะสม
โครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรฯ เป็นงานส่วนใหญ่ของโครงการพัฒนาแหล่งน้ำตามพระราชดำริ โดยมีกรมชลประทานเป็นหน่วยงานหลักทำการก่อสร้างสนองพระราชดำริ มีจุดมุ่งหมายสำคัญเพื่อการช่วยเหลือแก้ไขปัญหาหรือบรรเทาความเดือดร้อนจนสามารถสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของราษฎร ในการจัดหาน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกในท้องที่ซึ่งขาดแคลนน้ำ ให้มีน้ำใช้ทำการเพาะปลูกพืช สนับสนุนการเลี้ยงสัตว์ ตลอดจนจัดหาน้ำให้กับราษฎรในเขตโครงการใช้น้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคอีกด้วย
อ่างเก็บน้ำเขาเต่า ที่หมู่บ้านเขาเต่า ตำบลหนองแก อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นโครงการอ่างเก็บน้ำแห่งแรกซึ่งกรมชลประทานดำเนินการก่อสร้างเพื่อสนองพระราชดำริ โดยเริ่มก่อสร้างเมื่อต้น พ.ศ. ๒๕๐๖ และสร้างเสร็จในปีเดียวกัน ลักษณะโครงการประกอบด้วยเขื่อนดินขนาดความสูง ๕ เมตร มีความยาว ๖๐๐ เมตร พร้อมด้วยอาคารระบายน้ำล้นและท่อส่งน้ำความจุอ่างเก็บน้ำประมาณ ๖๐๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร สำหรับราษฎรหมู่บ้านเขาเต่าได้มีน้ำใช้เพื่อการอุปโภคบริโภคและทำการกสิกรรม ในการดำเนินงานโครงการนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานเงินจำนวน ๖๐,๐๐๐ บาทแก่กรมชลประทานสำหรับใช้เป็นทุนดำเนินงานบื้องต้นสมทบกับเงินงบประมาณด้วย
ต่อมาการวางโครงการและก่อสร้างโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรตามพระราชดำริได้ขยายออกไปตามภาคต่างๆ เพิ่มมากขึ้นในภาคเหนือเริ่มก่อสร้างโครงการแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๖ ส่วนในภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้เริ่มโครงการแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๗ และ พ.ศ. ๒๕๑๙ ตามลำดับ ซึ่งต่อมาได้มีการก่อสร้างกระจายไปเกือบทุกจังหวัดทั่วประเทศปีละหลายสิบโครงการ จนถึงสิ้นปีงบประมาณ ๒๕๒๙ กรมชลประทานได้ทำการก่อสร้างโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรตามพระราชดำริขนาดต่างๆ รวมทั้งหมดมากกว่า ๗๐๐ โครงการ มีพื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๑,๔๖๐,๐๐๐ ไร่ เช่น ภาคเหนือ ได้แก่ โครงการอ่างเก็บน้ำแม่งัดสมบูรณ์ชล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณn ๑๘๘,๐๐๐ ไร่ โครงการฝายทดน้ำแม่มอน อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๓,๐๐๐ ไร่ ภาคตะวันออกฉียงเหนือได้แก่ โครงการเขื่อนระบายน้ำน้ำเชินอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๒๕,๐๐๐ ไร่ โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยเดียก อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนครพื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๕,๐๐๐ ไร่ และภาคใต้ได้แก่ โครงการอ่างเก็บน้ำใกล้บ้าน อำเภอเมืองนราธิวาส จังหวัดนราธิวาส พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๑,๘๐๐ ไร่ เป็นต้น
(ดูเพิ่มเติมเรื่อง การชลประทาน เล่ม ๗ และเรื่อง การอนุรักษ์ต้นน้ำลำธาร หมวดเดียวกันเล่มเดียวกัน)
