มนุษย์ใช้คำพูดเป็นสื่อบอกความรู้สึกนึกคิดของตนเอง รู้จักสร้างตัวอักษรสำหรับเขียนหนังสือเพื่อบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ ไว้ให้ผู้อื่นรู้ และสามารถเรียนรู้เรื่องต่าง ๆ ได้จากการอ่านหนังสือ
หนังสือที่ใช้อ่านศึกษาเล่าเรียนกันอยู่ทั่วไปในปัจจุบัน ทำด้วยกระดาษเป็นส่วนใหญ่แต่กระดาษเป็นวัตถุที่ไม่คงทนถาวร ชำรุดฉีกขาดง่าย เมื่อผู้เขียนหนังสือมีความประสงค์จะบันทึกเรื่องราวไว้ให้คงอยู่นาน ๆ จำเป็นต้องเขียนบนวัตถุที่มีความแข็งแรงคงทนถาวร เช่น แผ่นศิลา แผ่นไม้ และแผ่นโลหะชนิดต่าง ๆได้แก่ แผ่นเงิน แผ่นทอง เป็นต้น
การเขียนหรือบันทึกลายลักษณ์อักษรลงบนแผ่นศิลา และแผ่นวัตถุเนื้อแข็งชนิดต่าง ๆต้องทำด้วยวิธี "จารึก"
จารึก เป็นวิธีการบันทึกลายลักษณ์อักษรอย่างหนึ่งที่ทำให้รูปอักษรเป็นร่องลึกลงไปในเนื้อวัตถุชนิดต่าง ๆ เช่น แผ่นศิลา โดยใช้เหล็กสกัดตอกสกัดลงไปในเนื้อศิลาให้เป็นร่องลึกรอยรูปอักษร และเรียกแผ่นศิลาที่มีรูปอักษรเป็นร่องลึกนี้ว่า "ศิลาจารึก"
นอกจากจารึกบนแผ่นศิลาที่เรียกว่า ศิลาจารึกแล้ว ยังมีจารึกที่บันทึกลายลักษณ์อักษรบนวัตถุที่มีเนื้อแข็งน้อยกว่าศิลา ได้แก่ วัตถุประเภทไม้ ดินเผา และโลหะชนิดต่าง ๆ เป็นต้น ซึ่งบันทึกลายลักษณ์อักษรด้วยการใช้เครื่องมือทำด้วยเหล็ก มีปลายแหลมคมเรียกว่า เหล็กจารโดยใช้เหล็กจารเขียนลายลักษณ์อักษรให้เป็นร่องลึกรอยรูปอักษรแทนการสกัด และด้วยเหตุที่วัตถุซึ่งนำมาใช้รองรับการเขียนด้วยเหล็กจารมีลักษณะแข็งแรงและคงทนถาวร อีกทั้งรอยรูปอักษรที่ปรากฏบนวัตถุนั้นก็มีรูปลักษณ์เช่นเดียวกันการจารึก จึงรวมเรียกเอกสารประเภทนี้ว่า จารึกเช่นเดียวกัน ได้แก่ จารึกบนแผ่นไม้จารึกบนแผ่นดินเผา และจารึกบนแผ่นโลหะชนิดต่าง ๆ เป็นต้น
เอกสารที่บันทึกลายลักษณ์อักษรบนแผ่นไม้ แผ่นดินเผา และแผ่นโลหะชนิดต่าง ๆเหล่านี้ บางครั้งจะพบว่ามิได้บันทึกลายลักษณ์อักษรไว้ด้วยเหล็กจาร แต่ใช้วิธีเขียนหรือชุบด้วยสีหรือหมึก ชุบคือลักษณะการใช้พู่กันหรือปากกาจุ่มสีหรือหมึกเขียนตัวอักษร เอกสารหรือปากกาจุ่มสีหรือหมึกเขียนตัวอักษร เอกสารลักษณะดังกล่าวนี้เรียกว่า จารึก เช่นเดียวกัน
ศิลาจารึกเป็นเอกสารโบราณอย่างหนึ่งที่สำเร็จด้วยหัตถกรรม โดยการสลักลายลักษณ์อักษรเป็นภาษาที่ใช้สื่อความหมายแทนคำพูดแตกต่างจากรูปภาพหรือภาพสลักที่มุ่งหมายจะเล่าเรื่องราวหรือบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ ซึ่งจัดเป็นงานศิลปกรรมประเภทประติมากรรม ถึงแม้ว่าบางครั้งจารึกจะปรากฏอยู่รวมกับการสลักก็ตาม เช่น ศิลาจารึกภาพชาดกวัดศรีชุม เป็นภาพจากหลักลายเส้นบนแผ่นศิลาเล่าเรื่องในชาดกมีจารึกอักษรข้อความอธิบายภาพประกอบส่วนที่ว่างด้วย
