ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ได้ก่อตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร พ.ศ. ๒๕๐๙ โดยมีรัฐบาลถือหุ้นร้อยละ ๙๙ เป็นสถาบันการเงินที่มีหน้าที่ในการจัดหาเงินทุนจากแหล่งต่างๆ ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ เพื่อนำมาให้กู้แก่เกษตรกรและสถาบันเกษตรกร สำหรับใช้เป็นทุนในการดำเนินงาน เพื่อพัฒนาและปรับปรุงการเกษตรในด้านทรัพย์สิน วัสดุ และอุปกรณ์การเกษตรที่เกษตรกรยังขาดแคลน เพื่อเพิ่มพูนผลิตผลทางการเกษตรให้มากขึ้น อันเป็นการพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนส่วนใหญ่ที่เป็นเกษตรกร และช่วยเพิ่มปริมาณสินค้าเกษตรอันเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญของประเทศ ธนาคารมีหลักพิจารณาให้กู้แก่เกษตรกรรายใดในจำนวนเท่าใดนั้นขึ้นอยู่กับรายได้ที่เกษตรกรจะได้รับจากการใช้เงินทุน (เงินกู้ยืมจากธนาคาร) ที่คุ้ม และมีความเสี่ยงในระดับที่ยอมรับได้ เมื่อเกษตรกรมีรายได้ก็จะนำมาคืนธนาคารตามเงื่อนไขในสัญญากู้ยืม เพื่อธนาคารจะได้นำไปให้ลูกค้าอื่นกู้ต่อไป
การดำเนินงานของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร แบ่งเป็น ๒ ด้านเช่นเดียวกับธนาคารพาณิชย์ คือ
ตามข้อบังคับของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ธนาคารจะให้กู้แก่บุคคล ๓ ประเภท คือ เกษตรกร สหกรณ์การเกษตร และกลุ่มเกษตรกร
๑. ให้กู้แก่เกษตรกร หมายถึง ให้กู้แก่เกษตรกรรายบุคคลที่ไม่ได้เป็นสมาชิกของสหกรณ์การเกษตร หรือกลุ่มเกษตรกร แบ่งเป็น ๓ ประเภท ตามระยะเวลาการชำระคืนเงินกู้ และวัตถุประสงค์ของการใช้เงินกู้ คือ
ก. เงินกู้ระยะสั้น ให้เกษตรกรกู้เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานทางการเกษตรในฤดูกาลหนึ่งๆ เช่น ซื้อปุ๋ย จ่ายค่าเช่า ค่าเมล็ดพันธุ์พืช และมีกำหนดระยะเวลาการชำระคืนเงินกู้ ภายในเวลาไม่เกิน ๑๒ เดือน
ข. เงินกู้ระยะปานกลาง ให้เกษตรกรกู้เพื่อการลงทุนในทรัพย์สินทางการเกษตร มีระยะเวลาการชำระคืนภายใน ๓-๕ ปี
ค. เงินกู้ระยะยาว ให้เกษตรกรกู้เพื่อวัตถุประสงค์ ๒ อย่าง คือ เกษตรกรกู้ไปเพื่อชำระหนี้เดิม และเพื่อการลงทุนระยะยาวทางด้านการเกษตร ซึ่งมีระยะเวลาการชำระคืนมากกว่า ๕ ปี
๒. ให้กู้แก่สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ การเกษตรเป็นสถาบันที่จัดตั้งโดยเกษตรกรเพื่อดำเนินธุรกิจทางด้านการเกษตร เป็นการเพิ่มอำนาจในการต่อรองของเกษตรกรผู้เป็นสมาชิกในการขายพืชผลทางการเกษตรให้ได้ราคาที่ยุติธรรม และเพื่อการซื้อวัสดุที่จำเป็นสำหรับการเกษตรได้ในราคาที่ถูกกว่าราคาขายปลีกในท้องตลาด ธนาคารมีส่วนช่วยสนับสนุน
และส่งเสริมให้สหกรณ์การเกษตรบรรลุวัตถุประสงค์ข้างต้น โดยเป็นแหล่งเงินกู้ให้กับสหกรณ์การเกษตร ซึ่งสหกรณ์การเกษตรสามารถกู้ได้ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ดังต่อไปนี้
ก. เป็นทุนหมุนเวียนในการดำเนินงานเพื่อขายผลิตผลทางการเกษตร
ข. เป็นทุนให้กู้แก่เกษตรกรที่เป็นสมาชิกของสหกรณ์การเกษตร
ค. เป็นทุนหมุนเวียนในการจัดหาอุปกรณ์การเกษตรมาจำหน่ายแก่สมาชิก
ง. สำหรับลงทุนระยะยาวในทรัพย์สินประจำสำหรับแปรรูปและขายผลิตผลทางการเกษตร
๓. ให้กู้แก่กลุ่มเกษตรกร กลุ่มเกษตรกร เป็นสถาบันซึ่งเกษตรกรที่ประกอบอาชีพการเกษตรประเภทเดียวกันในท้องถิ่นเดียวกัน จัดตั้งขึ้นตามหลักการเช่นเดียวกับสหกรณ์การเกษตร แตกต่างกันที่ขอบเขตของกลุ่มอาชีพและพื้นที่ดำเนินงาน คือ กลุ่มเกษตรกรรวมกลุ่มเฉพาะผู้มีอาชีพเดียวกัน เช่น กลุ่มทำนา กลุ่มเลี้ยงไก่ และกำหนดเขตตำบลเป็นพื้นที่ดำเนินงาน ส่วนสหกรณ์การเกษตรรวมกลุ่มเกษตรกรหลายๆ อาชีพเข้าด้วยกันและมักจะกำหนดเขตอำเภอเป็นพื้นที่ดำเนินงาน การดำเนินงานของกลุ่มตลอดจนประเภทของการให้กู้เงินของธนาคารต่อกลุ่มมีลักษณะคล้ายคลึงกับสหกรณ์การเกษตร
