พืชมีความสำคัญและจำเป็นต่อมนุษย์มาตั้งแต่ครั้งดึกดำบรรพ์ เป็นอาหารหลักของมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม เป็นเครื่องนุ่งห่มและเครื่องใช้ เป็นที่อยู่อาศัย และเป็นยารักษาโรคนอกจากนี้ พืชยังให้ความร่มรื่น สดชื่น และสุขสบายกายใจแก่มนุษย์ในยุคปัจจุบันอีกด้วย
มนุษย์มีความเกี่ยวข้องและเห็นประโยชน์ของพืชสืบต่อมาเป็นเวลาช้านานแล้ว แต่เมื่อจำนวนประชากรของมนุษย์เพิ่มขึ้น ความจำเป็นจะต้องใช้พืชชนิดต่าง ๆ เพื่อดำรงชีวิตก็ย่อมมากขึ้นตามลำดับ และพืชป่าย่อมหายากขึ้นมนุษย์จึงจำเป็นต้องนำพืชที่ต้องการมาปลูกและดูแลรักษาเป็นพิเศษในบริเวณใกล้เคียงกับที่อยู่อาศัย จำเป็นจะต้องผลิตพืชให้มีปริมาณมากขึ้น มีคุณภาพตรงตามที่ต้องการเพิ่มขั้น ทั้งนี้ด้วยวิธีเกษตรกรรมต่าง ๆ เช่น การใช้พันธุ์ดีเตรียมดินที่ดี ให้น้ำ ใส่ปุ๋ยที่เพียงพอ ป้องกันกำจัดศัตรูพืชที่ถูกวิธี เก็บเกี่ยวและเก็บรักษาที่เหมาะสม เป็นต้น ในบรรดาวิธีการเกษตรกรรมต่าง ๆ ที่กล่าวมานี้ วิธีการใช้เมล็ดพันธุ์ดีของพืชพันธุ์ดี เป็นวิธีการเพิ่มผลิตผลและคุณภาพของพืชที่ได้ผลง่ายที่สุด และประหยัดที่สุดในด้านของเกษตรกร ทั้งเป็นวิธีที่ได้ผลแน่นอนที่สุดอีกด้วย
มนุษย์หรือเกษตรกรในสมัยโบราณรู้จักการปรับปรุงพันธุ์พืชเพื่อให้ได้พันธุ์ดี โดยอาศัยความใกล้ชิดและประสบการณ์ที่สะสมกันมาช้านาน รู้จักเทคนิคของการเลือกพืชที่มีลักษณะที่ตนต้องการจนได้พืชพันธุ์ดีไว้ปลูกต่อ ๆ กันมาจำนวนมาก ดังตัวอย่างพันธุ์ผลไม้ชนิดต่าง ๆ ที่ใช้อยู่ในขณะนี้ส่วนมากได้จากการคัดเลือกทั้งสิ้น การปรับปรุงพันธุ์พืชจึงถือว่าเป็นศิลปะอย่างหนึ่ง
ต่อมาเมื่อมนุษย์มีความรู้ทางวิชาการเพิ่มมากขึ้น เช่น พฤกษศาสตร์และหลักของพันธุศาสตร์ เป็นต้น มนุษย์ได้นำวิทยาศาสตร์และวิชาการไปประยุกต์ใช้กับการปรับปรุงพันธุ์พืช ทำให้งานปรับปรุงพันธุ์พืชในระยะต่อมาถึงปัจจุบันได้ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่า การปรับปรุงพันธุ์พืชเป็นทั้งศิลปะและวิทยาศาสตร์
