การจดสิทธิบัตรพันธุ์ข้าวมีความจำเป็นหรือไม่? - ถามตอบที่ Sanook! Guru

        การจดสิทธิบัตรพันธุ์ข้าว ที่ถูกต้องน่าจะใช้คำว่า “ การจดทะเบียนคุ้มครองพันธุ์ข้าว ” เพราะคำว่าสิทธิบัตรใช้กับสิ่งประดิษฐ์หรือการออกแบบผลิตภัณฑ์ ซึ่งการประดิษฐ์เกี่ยวกับจุลชีพ สัตว์ พืช หรือสารสกัดจากสัตว์หรือพืช จะไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พ ร บ สิทธิบัตร พ ศ 2522 และกฎหมายของต่างประเทศส่วนใหญ่ไม่รับรองการจดสิทธิบัตรพันธุ์พืชหรือสัตว์ แต่มีกฎหมายที่ให้ความคุ้มครองพันธุ์พืชในลักษณะที่เป็นทรัพย์สินทางปัญญา         ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่ของโลก พันธุ์ข้าวของไทยมีชื่อเสียงและเป็นที่ต้องการของประเทศอื่นๆ ที่มีการปลูกข้าว ทั้งในการนำไปปลูกเพื่อการผลิตโดยตรงหรือนำไปใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ข้าวใหม่ๆ จึงจำเป็นต้องมีมาตรการในการคุ้มครองพันธุ์ข้าวไทย ทั้งมาตรการคุ้มครองพันธุ์ข้าวภายในประเทศและมาตรการที่ใช้คุ้มครองพันธุ์ข้าวในต่างประเทศ มาตรการที่ใช้คุ้มครองพันธุ์ข้าวภายในประเทศ ได้แก่ การประกาศให้ข้าวเปลือกเป็นสินค้าห้ามส่งออก ตาม พ ร บ นำเข้า ส่งออก ซึ่งสินค้า พ ศ 2522 การออกหนังสือรับรองพันธุ์ข้าวขึ้นทะเบียน ตาม พ ร บ พันธุ์พืช พ ศ 2518 แก้ไขเพิ่มเติมโดย พ ร บ พันธุ์พืช ฉบับที่ 2 พ ศ 2535 และการคุ้มครองสิทธิของนักปรับปรุงพันธุ์หรือการคุ้มครองทรัพยากรของชุมชน ตาม พ ร บ คุ้มครองพันธุ์พืช พ ศ 2542 ส่วนมาตรการที่ใช้คุ้มครองพันธุ์ข้าวในต่างประเทศ ได้แก่ การโต้แย้งสิทธิในกรณีของการละเมิด เช่น การจดทะเบียนชื่อเครื่องหมายการค้า “ ข้าวจัสมาติ ” ที่อาจก่อให้เกิดความเข้าใจผิดว่าเป็นสินค้าข้าวไทย และการขอรับความคุ้มครองในลักษณะทรัพย์สินทางปัญญา เช่น การจดทะเบียนคุ้มครองข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ในประเทศสหรัฐอเมริกา การได้รับความคุ้มครองพันธุ์ข้าวในต่างประเทศจะช่วยป้องกันการละเมิดโดยประเทศคู่แข่งทางการค้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีพันธุ์ข้าวที่มีศักยภาพสูงทางเศรษฐกิจ ซึ่งหากไม่มีการคุ้มครองสิทธิแล้วอาจก่อให้เกิดความเสียหายอย่างมากแก่การผลิตและการค้าข้าวของประเทศไทย ข้อมูลจาก กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์