เครื่องมือภูมิศาสตร์ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

เครื่องมือทางภูมิศาสตร์   เครื่องมือทางภูมิศาสตร์     หมายถึง     สิ่งที่ที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อตรวจสอบและบันทึกข้อมูลทางด้านภูมิศาสตร์     เครื่องมือภูมิศาสตร์ที่สำคัญ   ได้แก่   แผนที่   ลูกโลก   เข็มทิศ   รูปถ่ายทางอากาศ   และภาพถ่ายจากดาวเทียม และ   เครื่องมือเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา     1           แผนที่   เป็รสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อแสดงลักษณะที่ตั้งของสิ่งต่างๆที่อยู่บนพื้นผิวโลก โดยการย่อส่วน กับใช้สัญลักษณ์แทนสิ่งต่างๆลงในวัสดุพื้นแบนราบ ความสำคัญของแผนที่     แผนที่เป็นที่รวบรวมข้อมูลประเภทต่างๆตามชนิดของแผนที่ จึงสามารถใช้ประโยชน์จากแผนที่ได้ตามวัตถุประสงค์   โดยไม่จำเป็นต้องเดินทางไปเห็นพื้นที่จริง แผนที่ช่วยให้ผู้ใช้สามารถรู้สิ่งที่ปรากฏอยู่บนพื้นโลกได้อย่างกว้างไกล ถูกต้อง และประหยัด     ชนิดของแผนที่   แบ่งตามการใช้งาน ได้   3   ชนิด ได้แก่                       1   แผนที่ภูมิประเทศ   เป็นแผนที่แสดงความสูงต่ำของพื้นผิวโลก   โดยใช้เส้นชั้นความสูงบอกค่าความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง แผนที่ชนิดนี้เป็นพื้นฐานที่จะนำไปทำข้อมูลอื่นๆเกี่ยวกับแผนที่                       2   แผนที่เฉพาะเรื่อง   เป็นแผนที่ที่แสดงลักษณะใดลักษณะหนึ่งโดยเฉพาะ ได้แก่ แผนที่รัฐกิจแสดงเขตการปกครองหรืออาณาเขต   แผนที่ แสดงอุณหภูมิของอากาศ แผนที่แสดงปริมาณน้ำฝน   แผนที่แสดงการกระจายตัวของประชากร   แผนที่เศรษฐกิจ   แผนที่ประวัติศาสตร์ เป็นต้น                       3   แผนที่เล่ม   เป็นแผนที่ที่รวบรวมเรื่องต่างๆ   ทั้งลักษณะทางกายภาพ   ทางเศรษฐกิจ ทางสังคม ทางด้านประชากร และอื่นๆไว้ในเล่มเดียวกัน   องค์ประกอบของแผนที่ 1 สัญลักษณ์ 2 มาตราส่วน 3 ระบบอ้างอิงในแผนที่ ได้แก่ เส้นขนานละติจูด และเส้น เมริเดียน 4 พิกัดภูมิศาสตร์เป็นตำแหน่งที่ตั้งของจุดต่างๆ เกิดจากการตัดกันของเส้นขนานละติจูดและเส้น       เมริเดียน   ประโยชน์ของแผนที่ 1 ช่วยให้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับพื้นผิวโลก เพราะแผนที่ได้จำลองลักษณะของพื้นผิวโลกไว้ 2 ประโยชน์ในการศึกษาด้านต่างๆเช่น ลักษณะภูมิประเทศ ด้านธรณีวิทยา   สมุทรศาสตร์                               และการประมง   ด้านทรัพยากรน้ำ   ด้านป่าไม้   ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านการวางผังเมือง   เป็นต้น   2           ลูกโลก     เป็นเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ทำให้เห็นภาพรวมว่าโลกมีรูปร่างลักษณะอย่างไร ลูกโลกเป็นสิ่งจำลองที่คล้ายโลกมากที่สุด องค์ประกอบของลูกโลก   1   เส้นเมริเดียน เป็นเส้นสมมติที่ลากจากขั้วโลกเหนือไปยังขั้วโลกใต้ ซึ่งกำหนดให้มีค่าเป็น 0 องศาที่         เมืองกรีนิช ประเทศอังกฤษ   2   เส้นขนาน   เป็นเส้นสมมติที่ลากไปรอบโลกในแนวนอน ทุกเส้นจะขนานกับเส้นศูนย์สูตร การใช้ลูกโลก   ลูกโลกใช้ประกอบคำอธิบายตำแหน่งหรือพื้นที่ของส่วนต่างๆของโลกโดยประมาณ   3   เข็มทิศ   เป็นเครื่องมือสำหรับใช้ในการหาทิศทางของจุดหรือวัตถุ   โดยมีหน่วยเป็นองศาเปรียบเทียบกับ จุดเริ่มต้น   อาศัยแรงดึงดูดระหว่างสนามแม่เหล็กขั้วโลกกับเข็มแม่เหล็ก ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญที่สุด     เข็มแม่เหล็กจะแกว่งไกวอิสระในแนวนอน เพื่อให้แนวเข็มชี้อยู่ในแนวเหนือ-ใต้ ไปยังขั้วแม่เหล็กโลก ตลอดเวลา   ประโยชน์ของเข็มทิศ   ใช้ประโยชน์ในการเดินทาง ได้แก่ การเดินเรือทะเล   เครื่องบิน การใช้เข็มทิศจะต้องมีแผนที่ประกอบ และต้องหาทิศเหนือก่อน     เข็มทิศบางประเภทออกแบบมาเพื่อใช้สำหรับวัดมุมเอียงของหิน หรือความลาดชันของพื้นที่ได้ด้วย เช่น เข็มทิศบรุนตัน               3   รูปถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายจากดาวเทียม     เป็นรูปหรือข้อมูลตัวเลขที่ได้จากการเก็บข้อมูลภาคพื้นดินจากกล้องที่ติดอยูกับยานพาหนะ เช่น เครื่องบิน หรือดาวเทียม   ประโยชน์ของรูปถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายจากดาวเทียม     รูปถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายจากดาวเทียมให้ข้อมูลพื้นผิวของเปลือกโลกได้เป็นอย่างดี   ทำให้เห็นภาพรวมของการใช้พื้นที่และ     การเปลี่ยนแปลงต่างๆ     ตามที่ปรากฏบนพื้นโลก เหมาะแก่การศึกษาทรัพยากรผิวดิน   เช่น ป่าไม้   การใช้ประโยชน์จากดิน   หิน และแร่   4   เครื่องมือเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาภูมิศาสตร์     เทคโนโลยีที่สำคัญด้านภูมิศาสตร์   คือ   1   ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ GIS หมายถึง การเก็บ รวบรวม และบันทึกข้อมูลทางภูมิศาสตร์ด้วยระบบคอมพิวเตอร์ โดยข้อมูลเล่านี้สามารถปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้องทันสมัย และสามารถแสดงผลหรือนำออกมาเผยแพร่เป็นตัวเลข สถิติ รูปภาพ ตาราง แผนที่ และข้อความทางหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือพิพม์ออกมาเป็นเอกสารได้     ประโยชน์ของระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ GIS คือ ช่วยให้ประหยัดเวลาและงบประมาณ   ช่วยให้เห็นภาพจำลองพื้นที่ชัดเจนทำให้การตัดสินใจวางแผนจัดการและพัฒนาพื้นที่ มีความสะดวกและสอดคล้องกับศักยภาพของพื้นที่นั้น และช่วยในการปรับปรุงแผนที่ให้ทันสมัย   2   ระบบพิกัดพื้นผิวโลก GPS เป็นเครื่องมือรับสัญญารพิกัดพื้นผิวโลก อาศัยระยะทางระหว่างเครื่องรับดาวเทียม GPS บนพื้นผิวโลกกับดาวเทียมจำนวนหนึ่งที่โคจรอยู่ในอวกาศ และระยะทางระหว่างดาวเทียมแต่ละดวง ปัจจุบันมีดาวเทียมชนิดนี้อยู่ประมาณ   24 ดวง   เครื่องมือรับสัญญาณ   มีขนาดและรูปร่างคล้ายโทรศัพท์มือถือ เมื่อรับสัญญาณจากดาวเทียมแล้วจะทราบค่าพิกัด ณ จุดที่วัดไว้ โดยอาจจะอ่านค่าเป็นละติจูดและลองจิจูดได้   ความคลาดเคลื่อนขึ้นอยู่กับชนิดและราคาของเครื่องมือ   ประโยชน์ของเครื่องมือเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาภูมิศาสตร์   จะคล้ายกับการใช้ประโยชน์จากแผนที่สภาพภูมิประเทศและแผนที่เฉพาะเรื่อง   เช่น จะให้คำตอบว่าถ้าจะเดินทางจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งในแผนที่จะมีระยะทางเท่าใด ถ้าทราบความเร็วของรถจะทราบว่าใช้เวลานานเท่าใด บางครั้งข้อมูลมีความสับสนมาก เช่น ถนนบางช่วงมีสภาพถนนไม่เหมือนกัน คือบางช่วงเป็นถนนกว้างที่สภาพผิวถนนดี   บางช่วงเป็นถนนลูกรัง   บางช่วงเป็นหลุมเป็นบ่อ ทำให้การคิดคำนวณเวลาเดินทางลำบากแต่ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์จะช่วยให้คำตอบได้ บางครั้งระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ช่วยในการตัดสินใจของผู้บริหาร เช่น ต้องการพัฒนาแหล่งแร่   แต่มีปัญหาต่างๆมากมาย   ระบบนี้จะช่วยในการวิเคราะห์ ข้อมูลที่หลากหลายและนำไปสู่การตัดสินใจได้