แอนติออกซิแดนท์ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

            แอนติออกซิแด้นท์ antioxidant คือ สารที่สามารถขจัดอนุมูลอิสระออกจากร่างกาย ร่างกายมีระบบแอนติออกซิแด้นท์ขจัดสารอนุมูล อิสระอยู่แล้ว ซึ่งแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ ประเภทแรกจะยับยั้งหรือป้องกันการเกิดสารอนุมูลอิสระ ได้แก่ เอ็นไซม์ superoxide dismutase glutathione peroxidase catalase peroxidase cytochrome C peroxidase ทองแดง สังกะสี เซเลเนียม โปรตีนซึ่งมีทองแดงอยู่ใน โมเลกุล คือ ceruloplasmin ส่วนอีกประเภทหนึ่งคือ แอนติออกซิแด้นท์ ซึ่งทำลายปฏิกริยาลูกโซ่ของการเกิด reactive oxygen species หรือ ROS เนื่องจากเวลาเกิด ROS จะเกิดเป็นปฏิกริยาลูกโซ่ต่อเนื่องกันไปได้สารเหล่านี้หลายๆ ตัว แอนติออกซิแด้นท์ในกลุ่มที่ทำลายปฏิกริยาลูก โซ่นี้ได้แก่ วิตามินอี เบต้า-แคโรทีน วิตามินซี ubiquinone uric acid bilirubin albumin sulfhydryl groups ในกรดอะมิโน cysteine ซึ่งมี อยู่ในโปรตีนเช่น เนื้อสัตว์ นอกจากวิธีนี้ยังมี melatonin oligomeric proanthocyanidins OPCs flavanoids เป็นต้น         แอนติออกซิแด้นท์บางตัวในกลุ่มนี้น่าสนใจ เพราะเราสามารถได้รับจากอาหารได้ ตัวอย่างเช่น antioxidant vitamins ได้แก่ วิตามินอี ซึ่ง พบมากในน้ำมันพืชเช่น น้ำมันดอกคำฝอย น้ำมันเมล็ดทานตะวัน น้ำมันข้าวโพด น้ำมันถั่วเหลือง วิตามินอีช่วยป้องกัน peroxidation ของ ไขมันได้ดีจึงเป็น antioxidants ที่ดีในการลดอัตราเสี่ยงต่อการเป็นโรคหลอดเลือดและหัวใจ ส่วนเบต้า-แคโรทีน และ carotenoids อื่นๆ ที่พบ ในสารอาหารตามธรรมชาติเป็น antioxidants ที่ดีในการป้องกันการเกิดโรคมะเร็ง แต่ทั้งนี้ร่างกายจะต้องไม่ขาด antioxidant vitamins ตัวใด เลย รวมทั้งวิตามินซีด้วย เบต้า-แคโรทีนและ carotenoids มีมากในผลไม้และผักที่มีสีเหลือง เช่น มะละกอสุก มะม่วงสุก กล้วย ฟักทอง มะเขือเทศ มันเทศ แครอท ส้ม สับปะรด แตงโม แคนตาลูป ในผักและผลไม้ที่มีสีเขียวก็มีปริมาณเบต้า-แคโรทีนสูง เช่น ตำลึง ผักบุ้ง ผักกะเฉด ผักคะน้า กะหล่ำปลี และฝรั่ง นอกจากนี้ในมะเขือเทศและแตงโม ยังมีสารสีแดงที่เรียกว่า lycopine ซึ่งจะยับยั้งการสร้างอ๊อกซิเจน วิตามินซี พบมากในผักและผลไม้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลไม้ ในกลุ่มส้ม รวมทั้งน้ำผลไม้ที่มีการเติมวิตามินซี แต่เนื่องจากวิตามินซีถูก oxidised ได้เร็วใน อากาศปริมาณจึงลดลงโดยเร็ว ดังนั้นความสดของผลไม้และผักจึงเป็นสิ่งสำคัญ         Melatonin เป็น antioxidant ที่ดี ปกติต่อม pineal gland ในสมองจะหลั่งฮอร์โมน melatonin ในเวลากลางคืนทำให้นอนหลับ เราสามารถ เพิ่มปริมาณ melatonin ในสมองได้ด้วยการกินอาหารที่มีกรดอะมิโน tryptophan สูง เช่น งา ถั่วเหลือง ถั่วลิสง ถั่วเขียว หรือผักซึ่งแม้จะมีกรด อะมิโน tryptophan ไม่สูงเท่าถั่วเมล็ดแห้งที่กล่าวมาแล้ว แต่หาง่ายและเรารับประทานกันอยู่เสมอๆ เช่น ขี้เหล็ก ชะอม ถั่วงอก ใบชะพลู ใบ โหระพา ที่แนะนำอย่างนี้เนื่องจาก pineal gland สามารถสร้าง melatonin จากกรดอะมิโน tryptophan ได้         Oligomeric proanthocyanidins OPCs สารกลุ่มนี้เป็นพวก Flavonoids พบได้ในอาหารหลายชนิดรวมทั้งสมุนไพร ตัวอย่างสารกลุ่มนี้ คือ pycnogenol จากเมล็ดองุ่นและเปลือกของต้นสน Flavonoids ชนิดอื่นๆ จัดเป็น antioxidants ที่ดีด้วย เช่น catechin ในชาเขียว ป้องกันการเกิดโรคมะเร็งบางชนิด ซีลีเนียม ทองแดง และสังกะสี เป็น antioxidants ทางอ้อม เนื่องจากเป็นส่วนประกอบของเอ็นไซม์ที่ทำหน้าที่เป็น antioxidants มีการ ศึกษาวิจัยที่แสดงว่าการให้ซีลีเนียมและวิตามินอีร่วมกันช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการป้องกันการเกิด โรคมะเร็งบางชนิด ที่กล่าวมานี้เป็น ตัวอย่างของ antioxidants ซึ่งพบได้ในอาหารตามธรรมชาติ ปัจจุบันมีการพยายามค้นหา antioxidants ใหม่ ๆ ในพืช ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อไปในอนาคต         สรุป ก็คือเราควรหลีกเลี่ยงการได้รับสารอนุมูลอิสระจากอาหารและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งมลพิษ ควรเพิ่มการบริโภคผักและผลไม้ ซึ่งมีส่วน ประกอบของ antioxidants หลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง antioxidant vitamins ซึ่งได้แก่ วิตามินอี เบต้า-แคโรทีน และวิตามินซี นับเป็นการ ช่วยลดอัตราเสี่ยงต่อโรคหลายโรค เช่น โรคหลอดเลือดและหัวใจ โรคมะเร็งบางชนิด Alzheimer|s disease หรือโรคความจำเสื่อม โรคไขข้อ อักเสบ โรคความแก่ เป็นต้น ข้อมูลจาก สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยฯ