งูพันไม้เท้าสัญลักษณ์ของการแพทย์ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

        ส พลายน้อย เล่าว่า   เครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ของการแพทย์ที่ใช้เป็นรูปงูตัวเดียวพันไม้เท้านั้น เดิมทีเป็นเครื่องหมายหรือตราของเอสคูลาปิอุส Aesculapius กล่าวกันว่าในโบสถ์หลายแห่งของอิตาลียุคแรก ๆ   มีรูปปั้นเป็นคนเครายาวถือไม้เท้ามีงูพัน   รูปปั้นนั้นคือรูปของเอสคูลาปิอุสที่กล่าวถึงนี่เอง         เอสคูลาปิอุสผู้นี้มีประวัติตามนิยายของกรีกโบราณว่าคนเลี้ยงแพะได้ไปพบทารกคนหนึ่งนอนร้องไห้อยู่บนภูเขา   โดยมีแพะตัวหนึ่งเอานมของมันให้เด็กดูดกิน   คนเลี้ยงแพะจึงเข้าไปอุ้ม ก็เห็นรัศมีเกิดขึ้นรอบ ๆ ศีระเด็กเป็นที่น่าอัศจรรย์คนเลี้ยงแพะก็รู้ได้ทันทีว่าเด็กนั้นเป็นบุตรของเทพเจ้า   และความจริงนั้นก็เป็นบุตรของเทพเจ้าจริง ๆ   คือเป็นบุตรของเทพอพอลโล   Apollo   กับนางโคโรนิส   Coronis   แต่เทพอพอลโลทราบว่านางมีชู้จึงยิงด้วยธนู   แล้วผ่าเอาทารกในครรภ์ของนางโคโรนิสไปฝากคิรอน Chiron ไว้   ต่อมาเด็กคนนี้มีชื่อว่า   เอสคูลาปิอุส         เอสคูลาปิอุสได้อยู่กับคิรอน   ซึ่งเป็นนักรบมีร่างประหลาด คือ มีร่างครึ่งม้าครึ่งคน และได้ช่วยคิรอนเลี้ยงแพะเลี้ยงแกะ   คิรอนก็ใด้สั่งสนอนเอสคูลาปิอุสให้รู้จักสรรพคุณของต้นหญ้าหรือสมุนไพรต่าง ๆ มีความรู้เชี่ยวชาญในการรักษาโรคบางแห่งว่าเอสคูลาปิอุสได้ค้นพบสรรพคุณยาบางอย่าง   ซึ่งสามารถรักษาโรคให้พวกนักรบที่ไปเอาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ขนแกะทองคำของราชาออสเตรียและสเปน ซึ่งมีม้ามังกรเฝ้าอยู่นั้นมาได้   จึงทำให้ชาวเมืองพากันเลื่อมใสพากันมารักษาเป็นอันมาก         ความสามารถของเอสคูลาปิอุสนั้นกล่าวตามนิยายว่า   สามารถรักษาคนตายให้ฟื้นขึ้นมาได้ทีเดียว และยาที่รักษาก็ว่าใช้กาฝากต้นโอ๊ก แต่ว่าความสามารถอันนี้เองที่ทำใท้เอสคูลาปิอุสอายุสั้น ทั้งนี้ก็เนื่องจากเอสคูลาปิอุสได้ช่วยรักษาคนให้ตายน้อยลง เทพพลูโตหรือพญายมจึงขัดเคือง เพราะทำให้ยมโลกเงียบเหงา จึงไปร้องทุกข์ต่อเทพจูปีเตอร์   บางแห่งว่าเทพพลูโตหาว่าเอสคูลาปิอุสหวังจะได้ราชบัลลังก์   จึงได้พยายามหลอกลวงประชาชนเพื่อให้ประชาชนหลงรัก   เทพจูปีเตอร์ฟังความข้างเดียวก็ส่งสายฟ้าฟาดลงมาต้องเอสคูลาปิอุสตายทันที   เทพอพอลโลโกรธมากที่ลูกของตนตาย   จึงจับยักษ์ตาเดียวของเทพพลูโตฆ่าเสียเป็นการแก้แค้น   ต่อมาเทพจูปีเตอร์ทราบความจริงรู้สึกเสียใจในความหุนหันของตน   จึงเสด็จลงมาอุ้มเอสคูลาปิอุสไปยังภูเขาโอลิมปัสเพื่อให้วิญญาณของเอสคูลาปิอุสได้ไปจุติเป็นเทพเจ้างูพิษ ในสมัยนั้นเขามักจะรักษาโรคกันด้วยงู คือเอาพิษของงูมาทำยา   เห็นจะเป็นเซรุ่มนั่นเอง   มีเรื่องกล่าวกันว่า   ครั้งหนึ่งในกรุงโรมได้เกิดกาฬโรค   ผู้คนล้มตายกันมากมาย   เอสคูลาปิอุสได้เอางูพิษมาซ่อนไว้ตามกอหญ้าแถวริมแม่น้ำในประเทศอิตาลี   ปรากฏว่า   ผู้ที่เป็นโรคนี้และได้มาอาบกินน้ำในแม่น้ำที่งูได้คายพิษไว้   พากันหายจากโรคร้ายอย่างน่าอัศจรรย์มาก         การที่งูเข้ามาเกี่ยวข้องกับเอสคูลาปิอุส มีเรื่องเล่ากันว่าในสมัยก่อนคริสตกาล   ๑ ๒๐๐ ปี   ขณะที่เอสคูลาปิอุสกำลังรักษาคนไข้อยู่   ก็มีงูตัวหนึ่งเลื้อยเข้ามาในคลินิกของเขา และขึ้นไปพันอยู่โดยรอบคทาของหมอ ด้วยเหตุนี้เองคนทั่ว ๆ ไปจึงเชื่อว่างูตัวนั้นได้บันดาลให้เอสคูลาปิอุสมีปัญญารักษาโรคได้เก่งกว่าหมออื่น   ๆ         ตามเทพนิยายกล่าวว่า   เมื่อเทพจูปีเตอร์ฆ่าเอสคูลาปิอุสแล้ว   ก็ได้ทำรูปจำลองเป็นเทพปฏิมาขึ้นไว้บนสวรรค์ ตามรูปอยู่ในท่ามือถืองู แต่รูปเอสคูลาปิอุสนั้นมีต่าง ๆ กัน และสรุปได้ว่าจะต้องมีงูอยู่ด้วยเสมอ และในสมัยต่อมาถือว่าเอสคูลาปิอุสเป็นบรมครูของการเเพทย์         การที่ในวงการแพทย์ใช้งูเป็นเครื่องหมาย   ก็เพราะถือตามโบราณว่างูรักษาโรคได้   ซึ่งเรื่องนี้ชาวจีนโบราณก็เชื่อกันมาก่อนว่างูรักษาโรคได้   จึงเกิดมียาดองงูเห่า และในนิยายโบราณก็มีเรื่องคนกินเหล้าที่มีงูตกลงไปตายแล้วหายจากโรคร้ายปรากฏอยู่         นอกจากนี้ชาวกรีกยังถือกันอีกว่า   งูเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญของชีวิต   ของการเกิดใหม่ ทั้งนี้เพราะเขาถือว่าการที่งูลอกคราบนั้นเป็นการคืนชีพ   “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”