แชมพู - ถามตอบที่ Sanook! Guru

                  หน้าที่หลักของแชมพู คือ ขจัดน้ำมันธรรมชาติจากต่อมไขมันใต้หนังศีรษะออกจากเส้นผม น้ำมันดังกล่าวเป็นต้นเหตุใหญ่ที่ทำให้ฝุ่นละอองและสิ่งสกปรกเหนียวติดแน่นบนเส้นผมสบู่ทั่วไปไม่มีคุณสมบัติเพียงพอจะทำหน้าที่นี้ได้ เพราะสบู่สะสมคราบของตัวมันเอง                   สำหรับสารซักฟอก detergent แล้ว หน้าที่ข้างต้นทำได้ง่ายมาก แต่สารซักฟอกยังไม่ถูกค้นพบเลยจนกระทั่งปลายศตวรรษที่ ๑๙ ทั้งมิได้มีการผลิตในปริมาณมาก ๆ จวบจนทศวรรษที่ ๑๙๓๐ ถ้าเป็นเช่นนี้แล้วผู้คนในช่วงหลายศตวรรษที่ผ่านมา ดูแลรักษาความสะอาดเส้นผมของพวกเขากันอย่างไร                   ชาวอียิปต์โบราณเป็นผู้ริเริ่มวิธีปฏิบัติซึ่งต่อมาเป็นที่นิยมกันพวกเขาชำระล้างเส้นผมด้วยน้ำเปล่าผสมกับน้ำจากผลของพืชตระกูลซีทรัส ส้ม มะกรูด มะนาว กรดมะนาวมีฤทธิ์ขจัดไขมันจากหนังศีรษะให้หมดไปจากเส้นผมได้อย่างดียิ่ง น้ำยาล้างทำความสะอาดเส้นผมซึ่งผสมกันเองตามบ้าน โดยเติมกลิ่นหอมและมักจะผสมสบู่ปริมาณเล็กน้อยลงไปด้วย เป็นที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเป็นเวลาหลายร้อยปี                   น้ำยาสระผมชนิดใหม่ซึ่งคล้ายสารซักฟอกเกิดขึ้นในยุโรปเมื่อตอนปลายสมัยกลาง ได้จากการต้มน้ำ สบู่ กับโซดา หรือโปแตช น้ำด่าง ส่วนผสมที่คล้ายคลึงกับแชมพูแต่ใกล้เคียงกับสบู่มากกว่านี้ปรุงขึ้นในบ้าน   สูตรของแต่ละบ้านถือเป็นมรดกตกทอดจากคนรุ่นปู่ย่าตายายสู่รุ่นลูกหลาน                   คำว่า “ แชมพู ” กำเนิดขึ้นในประเทศอังกฤษในช่วงเวลาเดียวกับที่นักเคมีชาวเยอรมันค้นพบสารซักฟอก ซึ่งพัฒนามาเป็นแชมพูสมัยใหม่ที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน ในช่วงปี ค ศ ๑๘๗๐-๑๘๗๙ รัฐบาลอังกฤษได้ถ่ายโอนอำนาจการควบคุมอินเดียจาก บริษัท บริติชอีสต์อินเดียอันทรงอิทธิพล รัฐบาลอังกฤษผ่อนปรนให้ชาวอินเดียซึ่งพูดภาษาฮินดูมีส่วนร่วมในทางการเมืองมากขึ้น เครื่องแต่งกายและศิลปะอินเดีย   รวมทั้งถ้อยคำภาษาฮินดู   กลายเป็นสิ่งที่นิยมชมชอบในอังกฤษ ในยุคแห่งความนิยมอินเดียนี้เองที่ช่างทำผมชาวอังกฤษได้บัญญัติ คำว่า “ แชมพู ” ขึ้นจากรากคำภาษาฮินดู “ แชมโป ” ซึ่งแปลว่า   “ นวดคลึง ”                 แชมพูเมื่อครั้งกระโน้นไม่ใช่ของเหลวบรรจุขวดที่หาซื้อได้ทั่วไปตามร้าน   แชมพูคือการนวดคลึงหนังศีรษะและผมที่เปียก ชุ่มด้วยน้ำสบู่ให้แก่ลูกค้าของร้านทำผมชั้นนำในอังกฤษ แต่ละร้านจะไม่เปิดเผยสูตรเฉพาะของตนโดยถือเป็นความลับสุดยอดช่างทำผมจะเป็นผู้ปรุงส่วนผสมของน้ำยาสระผมด้วยตนเองโดยทำกันอยู่หลังร้านนั่นเอง ถึงแม้ว่าสูตรอาจแตกต่างกันออกไปบ้าง แต่ส่วนประกอบหลัก ๓ ตัวที่ขาดไม่ได้ คือ น้ำ สบู่ และโซดา ส่วนแชมพูซึ่งมีสารซักฟอกเป็นส่วนผสมสำคัญ และถือกันว่าเป็นแชมพูจริง ๆ นั้น แรกผลิตขึ้นในประเทศเยอรมนีในช่วงศตวรรษที่ ๑๘๙๐-๑๘๙๙ และมีจำหน่ายในท้องตลาดหลังสงครามโลกครั้งที่ ๑ ค ศ ๑๙๑๔-๑๙๑๘                   จอห์น เบรก เป็นผู้เปิดตลาดแชมพูในประเทศสหรัฐอเมริกาประมาณปี ค ศ ๑๙๐๐ ขณะนั้นเบรกอายุ ๒๕ ปี เป็นหัวหน้าหน่วยอาสาสมัครดับเพลิงของ รัฐแมสซาชูเซ็ตส์ เขาประสบปัญหาผมร่วงร้ายแรง แม้ว่าแพทย์หลายคนที่เขาไปปรึกษายืนยันว่าไม่มีวิธีใดจะรักษาอาการศีรษะล้านได้ เบรกซึ่งเป็นชายหนุ่มหน้าตาดีก็ไม่ยอมรับคำทำนายอาการโรคของแพทย์เหล่านั้น เขาพยายามพัฒนาตัวยาป้องกันผมร่วง ตัวยาปลูกผม รวมทั้งวิธีการนวดหนังศีรษะในลักษณะต่าง ๆ เพื่อต่อสู้กับอาการศีรษะล้านที่คุกคามเขาอยู่                   ในปี ค ศ ๑๙๐๘ เบรกเปิดศูนย์บำบัดรักษาหนังศีรษะขึ้น ณ เมืองสปริงฟีลด์   ในไม่ช้าแชมพูสูตรพิเศษของเขาก็เป็นที่นิยมอย่างกว้างขวางตามร้านทำผมในเมืองนั้น เขาขยายกิจการออกไปยังเมืองอื่น ๆ ทั้งยังคิดค้นผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ เพิ่มขึ้น ในปี ค ศ ๑๙๓๐ เบรกแนะนำแชมพูสำหรับผมธรรมดาเข้าสู่ตลาดอีก ๓ ปีต่อมาเขาเสนอแชมพูสำหรับผมมันและผมแห้ง ธุรกิจดูแลเส้นผมของเขาประสบความสำเร็จ ขยายออกไปทั่วประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ทว่าไม่มีผลิตภัณฑ์ตัวใดเลยที่สามารถหยุดยั้งอาการศีรษะล้านของเขาลงได้ “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”