ข้อมูลการเพาะเลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

  หอยเป๋าฮื้อ หรือ หอยโข่งทะเล Abalone เป็นหอยฝาเดียว Gastropod ที่มีผู้นิยมรับประทานกันอย่างกว้างขวางในหมู่ผู้มีอันจะกินและมีราคาแพง เป็นที่ต้องการของตลาดโลก มีรายงานว่าในปี ค ศ 1985 ผลผลิตทั่วโลกมีประมาณ 16 000 ตัน ต่อมาในปี 1994 ผลผลิตลดลงเหลือประมาณ 9 000 ตัน เพราะผลผลิตส่วนใหญ่ จับได้จากธรรมชาติ ซึ่งมีปริมาณลดน้อยลง แม้หลายประเทศมีการเลี้ยงเป็นอุตสาหกรรม แต่ก็ยังไม่เพียงพอกับความต้องการ ประเทศที่มีการเลี้ยงเป็นอุตสาหกรรม ได้แก่ ญี่ปุ่น เม็กซิโก ชิลี จีน ไต้หวัน สหรัฐอเมริกา และเกาหลี เป็นต้น หอยเป๋าฮื้อ ที่พบในธรรมชาติทั่วโลกมีประมาณ 100 ชนิด ส่วนใหญ่จะอยู่ในเขตอบอุ่น Temperate Zone แต่ที่นิยมเลี้ยงมีไม่เกิน 20 ชนิด มีขนาดค่อนข้างใหญ่และใช้เวลาเลี้ยง 4-5 ปี ในน่านน้ำไทยมีรายงานว่าพบหอยเป๋าฮื้อ 3 ชนิด คือ Haliotis asinina H ovina และ H varia ในจำนวนทั้ง 3 ชนิด H asinina เป็นขนาดใหญ่ที่สุดมีขนาดยาวถึง 12 เซนติเมตร มีการนำมาทดลองเลี้ยงและเพาะพันธุ์ ปรากฏว่าสามารถเพาะพันธุ์ได้ และวางไข่ตลอดปี Singhagraiwan 1989 Poomthongetal 1997 มีการเจริญเติบโตได้ 3-5 มิลลิเมตรต่อเดือน โดยใช้สาหร่ายสดและกินอาหาร พวกสาหร่ายทะเล ได้แก่ สาหร่ายผมนาง Gracilaria Acanthophora Hypnea นอกจากนี้ ยังกินอาหารสำเร็จรูปได้ดี การเลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ มี 3 วิธี 1 การเลี้ยงในบ่อคอนกรีตหรือ Raceway บนฝั่งโดยการสูบน้ำจากทะเลเข้าบ่อเลี้ยงหอย ผ่านเครื่องกรองทราย Sand filter เพื่อป้องกันมิให้ศัตรู เช่น ลูกปู ปลา เข้ามาในบ่อ รวมทั้งเพื่อให้ได้น้ำทะเลใสสะอาด เนื่องจากหอยเป๋าฮื้อไม่ชอบน้ำขุ่น อีกทั้งต้องไม่ได้รับอิทธิพลจากน้ำจืดด้วย ขนาดของบ่อเลี้ยงไม่จำกัดแต่ควรมีระดับความลึกไม่เกิน 1 เมตร เพื่อสะดวกในการทำงาน พื้นบ่อจะต้องมีที่หลบซ่อนให้หอย อาจใช้หินหรือแผ่นกระเบื้องหลังคาหรือแผ่น PVC หลังคาควรพรางแสงด้วย อวนพรางแสง ซาแลม 60 เพื่อป้องกันแสงจัดทำให้ตะไคร้น้ำขึ้น รวมทั้งป้องกันฝนตกหนักได้ โดยใช้กระเบื้องใสปิด อัตราแลกเนื้อโดยใช้สาหร่ายสดจะอยู่ระหว่าง 1 20-อัตราการปล่อยหอยขนาด 1-2 เซนติเมตร 2 000 ตัว ม2 3-4 เซนติเมตร 400-500 ตัว ม2 gt 4 เซนติเมตร 200 ตัว ม2 2 การเลี้ยงหอยในตะกร้า หรือถุงอวนแขวนไว้ใต้แพ วิธีนี้จะต้องมีแพ หรือ Longline ในทะเล แล้วใส่หอยในตะกร้าพลาสติก ซึ่งเป็นหอยที่มีขนาดไม่ต่ำกว่า 3 เซนติเมตร แขวนไว้ใต้แพ วิธีนี้จะเสียค่าใช้จ่ายน้อยกว่าวิธีแรก แต่ค่อนข้างเสี่ยงจากคลื่นลม จึงต้องพิจารณาแหล่งเลี้ยงที่มีกำบังคลื่นลมได้ตลอดปี และจำต้องใช้สาหร่ายสดเป็นอาหารเท่านั้นเพราะไม่จำเป็นจะต้องให้อาหารทุกวัน ตะกร้าเลี้ยงหอย ขนาด 45x32x14 ซม เลี้ยงหอยได้ประมาณ 200 ตัว 3 วิธีสุดท้าย คือ การปล่อยลูกหอยลงในแหล่งเลี้ยงธรรมชาติซึ่งจะต้องเป็นบริเวณที่เป็นแก่งหิน มีสาหร่ายธรรมชาติเพียงพด วิธีนี้นิยมใช้ในญี่ปุ่น แม้ลงทุนน้อยแต่ผลที่ได้คืนประมาณ 5-10 เท่านั้น ปัจจัยของการเจริญเติบโต 1 ความเค็ม มีผลต่อการเจริญเติบโตและอัตรารอดตายของหอยเป๋าฮื้อมาก เนื่องจากหอยเป๋าฮื้อเป็นสัตว์น้ำที่มีถิ่นอาศัยในทะเลน้ำใสความเค็มที่เหมาะสม คือ 24 1-36 3 ถ้าต่ำกว่า 15 จะตายภายใน 24 ชี่วโมง ผลการทดลองเลี้ยง พบว่า H asinina มีความเค็ม 32 2 อุณหภูมิที่เหมาะสม ขึ้นอยู่กับชนิดของหอยเป๋าฮื้อ หอยเป๋าฮื้อที่เลี้ยงใน เขตอบอุ่น หรือหนาว ได้แก่ H iris H ruber H roei ต้องการอุณหภูมิระหว่าง 21-270 C ในอเมริกา มีอัตราการเจริญเติบโตเฉลี่ย 3 5 มม เดือน แต่ในฤดูหนาว มีอัตราการเจริญเติบโต 2 5 มม เดือน ส่วนในฤดูร้อนมีอัตราการเจริญเติบโต 5 5 มม เดือน สำหรับ H diversicolor อุณหภูมิที่เหมาะสม คือ 24-300 C ส่วน H asinina อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 27-310 C อุณหภูมิที่ต่ำในฤดูหนาว หอยจะโตช้า อุณหภูมิต่ำกว่า 240 C หอยจะกินอาหารน้อยลง การพัฒนาของตัวอ่อน H diversicolor ที่อำณหภูมิ 240 C ใช้เวลา 11 ชั่วโมง ฟักเป็นตัวอ่อน แต่ที่อุณหภูมิ 27 50 C ใช้เวลา 9 ชั่วโมง ส่วน H asinina ที่อุณหภูมิ 29-300 C ใช้เวลาฟักเป็นตัวอ่อนเพียง 5 ชั่วโมง 3 อาหาร หอยเป๋าฮื้อเป็นพวก Herbivorous กินสาหร่ายเป็นอาหารเกือบทุกชนิดที่มีลักษณะอ่อนนิ่ม สำหรับ H asinina มีผู้ทดลองใช้สาหร่ายหลายชนิด แต่ที่มีอัตราการเจริญเติบโตดีที่สุด คือ พวกสาหร่ายผมนาง Gracilaria ซึ่งสอดคล้องกับการทดลองในหลายประเทศ ที่ใช้สาหร่ายชนิดนี้ เช่นใน ไต้หวัน ที่ใช้สาหร่ายชนิดนี้เป็นอาหารสำหรับเลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ H diversicolor Supertexta อัตราการให้อาหารต่อวัน ขึ้นอยู่กับขนาดของหอย โดยเฉลี่ยอยู่ระหว่าง10-30 ของน้ำหนักตัว มีอัตราแลกเนื้อ20-25 กก น้ำหนักหอย 1 กก ใน H asinina แต่ในH diversicolor15-12 1 Chen1989 อัตราการให้อาหารต่อวัน ขึ้นอยู่กับขนาดของหอย โดยเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 10-30 ของน้ำหนักตัว มีอัตราแลกเนื้อ 20-25 กก น้ำหนักหอย 1 กก ใน H asinina แต่ใน H diversicolor 15-12 1 Chen 1989 สาหร่ายที่ใช้เลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ มี laminaria Eisenia Undaria UlvaMacrocytis Gracilaria Acanthophora Laurencia เคยมีผู้ทดลองใช้ Enterophorpha Caulerpa Chinese garbage lettuce หรือแม้แต่ Eucheuma แต่ไม่ค่อยดีนักสำหรับอาหารสำเร็จรูป Artificial feed จำเป็นต้องใช้ในอุตสาหกรรมเลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ เนื่องจากใช้ง่าย สะดวกแต่มีข้อจำกัด คือ เก็บไว้ได้ไม่นาน และอาจทำให้น้ำเสียง่าย เมื่อมีเศษเหลือ ดังนั้น คุณสมบัติสำคัญของอาหารสำเร็จรูปคือ จะต้องคงรูปอยู่ในน้ำได้นาน ไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมงสูตรอาหารที่ใช้ได้ดี มีส่วนผสมดังนี้ ความชื้นไม่เกิน 12 กากถั่วเหลือง 441 กรัมสาหร่ายเกลียวทอง 100 กรัมน้ำมันปลา 51 2 กรัมวิตามินซี 1 กรัมแป้งเหนียว Wheat gluten 100 กรัมแป้งสาลี 177 6 กรัมวิตามินรวม 9 กรัมเลซิธิน 10 กรัมB H T 0 2 กรัมซีไวไลท์15 กรัมแร่ธาตุรวม Trace element 40 กรัมCloresterol 5 กรัมสาหร่ายผมนาง ต้มสุก 520 กรัม สูตรอาหารนี้ใช้ได้ดีกับหอย H asinina โดยมี F C ratio ประมาณ 1 1 5ความหนาแน่น density หอยเป๋าฮื้อชอบอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ความหนาแน่นขึ้นอยู่กับขนาดของลูกหอย หอยที่มีขนาดเล็กปล่อยได้หนาแน่นกว่าหอยที่มีขนาดใหญ่ โดยคำนึงถึงผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่ ในหอย H divetsicolor supertexta ที่เลี้ยงในไต้หวัน จะได้ผลผลิต 3-4 กิโลกรัม 2ม 200 ตัว ม2 ขนาด 6 ซม โดยทั่วไปจะใช้เลี้ยง 150-250 ตัว ม2 Chen 1989 สำหรับหอย H asinina ใช้ความหนาแน่นต่อพื้นที่ ดังนี้ 1-2 มม 1 500-2 000 ตัว แผ่น 33x40 ซม 3-5 มม 500 ตัว แผ่น6-10 มม 1 500-2 000 ตัว ม22-3 ซม 500 ตัว ม24-8 ซม 200 ตัว ม2 ข้อมูลจาก กระทรวงเกษตรและสหกรณ์