nbsp nbsp nbsp nbsp nbsp nbsp nbsp nbsp nbsp ผมจำได้เลา ๆ ว่า เคยอ่านหนังสือเล่มหนึ่งเล่าถึงเรื่องตัวสงกรานต์ ซึ่งจะมีให้เห็นในช่วงสงกรานต์เท่านั้น จึงอยากให้ ldquo ซองคำถาม rdquo หารูปและเรื่องมาให้ดูให้อ่านบ้าง ตระการ nbsp จำปานวล จ ชัยนาท
เรื่องราวเกี่ยวกับตัวสงกรานต์ตามความเชื่อเดิมมีอยู่ว่า ตัวสงกรานต์เป็นสัตว์ชนิดหนึ่ง อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ตัวเล็ก ๆ ลักษณะคลายหนอน มีขามากมาย ขนาดตัวยาวประมาณนิ้วมือ มีสีต่าง ๆ เช่น สีเขียว สีแดง เวลาเคลื่อนที่จะมีสีรุ้งเลื่อมพรายประหลาด ปรากฏตัวปีละครั้งเฉพาะในวันสงกรานต์เท่านั้น เมื่อจับตัวก็จะขาดหายไป ในอดีตลักษณะของสัตว์ตามคำบรรยายเช่นนี้กล่าวว่าเคยพบในประเทศจีน อาศัยอยู่ในทะเล เมื่อมาปรากฏให้เห็นจะมีสาวงามขี่หลังมาด้วย ดังนั้นเมื่อใกล้วันสงกรานต์จะมีการเตรียมจิตรกรไปคอยที่ริมทะเลหลาย ๆ คนในเวลาก่อนพระอาทิตย์ขึ้น เมื่อปรากฏตัวให้เห็นแล้วจิตรกรเหล่านั้นก็จะวาดภาพที่เห็น ชื่อที่เรียกจึงไม่แน่ใจว่าเป็นชื่อของตัวสงกรานต์หรือชื่อเรียกสาวงามที่นั่งอยู่บนหลัง นายแพทย์บุญส่ง เลขะกุล เล่าว่าเคยจับตัวสงกรานต์ได้ที่บ้านเชิงสะพานอุรุพงษ์ ถนนเพชรบุรี ในวันที่ ๑๓ เมษายน ๒๔๘๘ เวลา ๐๘ ๐๐ น ตอนน้ำขึ้น ลักษณะที่พบคือ เมื่ออยู่ในน้ำจะมีสีรุ้งต่าง ๆ ลำตัวยาวประมาณ ๔ ๒ เซนติเมตร มีขาจำนวนมากอยู่ข้างท้องคล้ายตะขาบ ขณะที่ว่ายน้ำดูเหมือนตัวจะบิดเป็นเกลียว และทันทีที่จับต้อง ตัวจะขาดออกจากกันเป็นท่อน ๆ และจากความเห็นของ F H Giles ซึ่งเคยเขียนบทความลงในวารสารสยามสมาคม ในภาคธรรมชาติวิทยา เล่ม ๑๐ ตอนที่ ๑ ปี ๒๔๗๔ กล่าวว่าตัวสงกรานต์เป็นไส้เดือนทะเล sea worm ชนิดหนึ่ง จะขึ้นมาในแม่น้ำตามกระแสน้ำที่หนุนเนื่องมาจากทะเล ระหว่างเดือนมีนาคม-เมษายน ราววันที่ ๑๓ เมษายน ของทุกปี ซึ่งคล้ายคลึงกับความเห็นของหลวงจุลชีพ พิชชาธร อดีตเจ้ากรมประมง ได้วิเคราะห์ว่า ตัวสงกรานต์เป็นไส้เดือนทะเลชนิดหนึ่งในพวก Polychaeta ในครอบครัว Phyllodocidae เข้าใจว่าอยู่ในตระกูล Phyllodace ซึ่งแม้ว่าจะอยู่ในทะเล แต่ก็เป็นสัตว์พวกเดียวกับไส้เดือนดิน ปลิงควาย ปลิงเข็ม รวมเรียกเป็นไฟลัมหนึ่ง Phylum Annelida เพราะมีลักษณะสำคัญที่เหมือนกัน คือ มีรูปร่างอย่างหนอน ตัวมี ปล้องเป็นข้อ ๆ มีเส้นเลือด มีอวัยวะขับของเสีย มีประสาท มีขาเรียงเป็นแถว ๆ บางชนิดมีจุดดำ มีตัวผู้ตัวเมีย บางชนิดสืบพันธุ์โดยวิธีแบ่งตัวออกเป็นท่อน ๆ ท่อนหนึ่งคือหนึ่งตัว ด้วยลักษณะดังนี้ไส้เดือนกับพวกจึงมีความสำคัญในฐานะเป็นห่วงโซ่เปลาะหนึ่ง ที่เชื่อมโยงให้ลำดับสัตว์ชั้นต่ำและสัตว์ชั้นสูงต่อเนื่องกันได้ตามนัยแห่งวิวัฒนาการ เมื่ออยู่ในน้ำ มันจะมีอวัยวะเป็นเส้นขนรวมกันเป็นกลุ่ม ๆ หรือแถบ ๆ เพื่อช่วยในการว่ายน้ำ ตามปกติหากินอยู่ตามพื้นน้ำ ในทราย ซอกหิน ในโคลน ตามชายฝั่ง หรือไม่ก็ซากใบไม้ใบหญ้า การสืบพันธุ์ใช้วิธีแบ่งตัว จากเหตุผลที่กล่าวมาแล้วพอจะยืนยันได้ว่า ตัวสงกรานต์เป็นไส้เดือนทะเลชนิดหนึ่ง มีตัวเป็นข้อ ๆ มีขนเป็นหย่อม ๆ ทับซ้อนกัน มีสีสันงดงาม ตรงกับลักษณะของไส้เดือนพวก Polychaeta ในกรณีสีสันที่งดงามมากมายของตัวสงกรานต์นั้น นักสัตววิทยายืนยันว่า ไส้เดือนทะเลเป็นหนึ่งในสัตว์ที่มีแสงเรืองในยามค่ำคืน โดยเฉพาะไส้เดือนทะเลในตระกูล Syllidae จะมีความสามารถในการผลิตแสงได้มาก ลักษณะพิเศษนี้เพื่อเร่งเร้าสืบพันธุ์ และลักษณะพิเศษอย่างหนึ่งของตัวสงกรานต์คือ ปรากฏให้เห็นเฉพาะในวันสงกรานต์เท่านั้น ลักษณะนี้ได้มีการสอบถามชาวบ้านตามลำคลอง ก็ได้รับคำตอบว่า มีก่อนหน้าวันสงกรานต์ ๔-๕ วัน บ้างก็ว่ามีก่อนหน้าตั้งเดือน สิ่งหนึ่งที่เป็นข้อสงสัยเกี่ยวกับตัวสงกรานต์ก็คือ เป็นสัตว์ทะเลแต่ทำไมเข้ามาในน้ำจืด คูคลองลึก ๆ ได้นั้น นักสัตววิทยากล่าวว่า ถึงแม้มันจะเป็นสัตว์น้ำเค็ม แต่ก็ใช่ว่าจะอยู่ในน้ำจืดไม่ได้ มีสัตว์หลายชนิดที่อพยพย้ายถิ่นระหว่างสองน้ำ ทั้งนี้เพื่อการสืบพันธุ์ หาอาหาร หนีศัตรู ตัวสงกรานต์ก็เช่นเดียวกัน เข้ามาในน้ำจืดเพื่อผลในการแพร่พันธุ์ สิ่งสุดท้ายที่ยังเป็นข้อสงสัยกันอยู่ว่า ตัวสงกรานต์สามารถหายตัวได้นั้น ควรมีการศึกษาอย่างจริงจัง เพื่อหาคำตอบและเผยแพร่ความรู้ในวงกว้างต่อไป สำหรับรูปถ่ายตัวสงกรานต์นั้น “ ซองคำถาม ” จนปัญญาที่จะหามาให้ดูได้ “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”
ร่วมเป็นแฟนเพจเรา บน Facebook..ได้ที่นี่เลย!!
สงวนลิขสิทธิ์ © บริษัท เทนเซ็นต์ (ประเทศไทย) จำกัด
