ย้อนอดีตคลองแสนแสบ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

        ราวปี พ ศ ๒๓๘๐ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขุดและซ่อมคลองหลายแห่ง คลองขุดใหม่แห่งหนึ่งนั้น   คือ   คลองแสนแสบหรือคลองบางขนากเชื่อมแม่น้ำเจ้าพระยากับแม่น้ำบางปะกง ซึ่งช่วยย่นระยะทางไปมาระหว่างเมืองปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรากับกรุงเทพฯ ตอนต้น คลองเรียกว่า คลองแสนแสบ ตอนปลายคลองเรียก คลองบางขนาก จุดประสงค์เบื้องแรกในการขุดคลองแสนแสบ คือ เพื่อใช้เป็นเส้นทางอำนวยความสะดวกในการเดินทางขนส่งเสบียงอาหารและกองกำลังกองทัพจากเมืองหลวงไปยังเมืองเขมรและญวนในการสงครามอันนัมสยามยุทธ   ซึ่งกินเวลานานถึง ๑๔ ปี พร้อมกันนั้นก็เป็นเส้นทางที่เอื้อประโยชน์ต่อกรุงเทพฯ ในด้านการปกครองหัวเมืองด้วย         คลองแสนแสบเป็นคลองในบริเวณกรุงเทพฯ ฝั่งพระนครมีความสำคัญต่อกรุงเทพฯ ในด้านการคมนาคมติดต่อค้าขาย มีความยาวไปถึงหัวเมืองใกล้เคียงกรุงเทพฯ   ระยะแรกขุดคอองนี้เพื่ออำนวยความสะดวกในการทำสงคราม แต่ภายหลังคลองนี้กลายเป็นเส้นทางเดินเรือไปมาค้าขายที่สำคัญของราษฎร โดยเฉพาะตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ เป็นต้นมา จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ ๕ ต้องมีการขุดซ่อมและขยายคลองเพื่อให้เพียงพอแก่การใช้ประโยชน์ของพลเมืองในขณะนั้น         ตามประวัติการขุดคลองระบุไว้ว่า   พระยาศรีพิพัฒฯ เป็นผู้ดำเนินการ เริ่มขุดปี พ ศ ๒๓๘๐ ขุดเสร็จ พ ศ ๒๓๘๓ ใช้วิธีจ้างแรงงานชาวจีน   ค่าใช้จ่ายรวมกับค่าขุดแก้คลองพระโขนงเป็นเงิน ๙๕ ๕๓๔ บาท   ๑   สลึง   ขนาดของคลองยาว ๑ ๓๓๗ เส้น ๑๙   วา   ๒   ศอก   กว้าง   ๖   วา   ลึก ๔ ศอก ยศ   วัชรเสถียร   เล่าเรื่องคลองแสนแสบในสมัยรัชกาลที่ ๖ ไว้ในหนังสือเรื่อง   “ เกร็ดจากอดีต quot   ไว้อย่างน่าสนใจว่า         quot ทางถนนเพลินจิตสองฟากถนนก็ตัดซอยเล็กลึกเข้าไปพื้นที่มีราคาสูงขึ้นกว่าเดิมมากมาย พวกกระเป๋าหนักต่างมาซื้อปลูกอาคารเป็นที่อยู่อาศัยกันจนสิ้นที่ว่าง   รัฐบาลอังกฤษก็ซื้อให้สถานทูตย้ายจากถนนเจริญกรุงตอนบางรัก ตรงที่ตั้งกรมไปรษณีย์โทรเลขเดี๋ยวนี้ มาอยู่ลึกเข้าไปทางคลองแสนแสบพื้นที่ข้างสถานทูตอังกฤษนี้เป็นที่ของเจ้าคุณภักดี   นรเศรษฐ์   นายเลิศ   ซึ่งท่านใช้เป็นอู่ซ่อมเรือยนต์ของท่าน ที่เป็นเรือเมล์เดินรับส่งคนโดยสารในคลองแสนแสบระหว่างประตูน้ำปทุมวัน ไปสุดทางที่ไหนผมไม่รู้ รู้แต่เพียงผ่านมีนบุรี หนองจอก อู่เรือของท่านนี้ แทนที่ใคร ๆ จะเรียกว่า อู่เรือ ไพล่ไปเรียกว่า ปาร์กนายเลิศ ทั้งนี้ก็เพราะท่านขุดเป็นสระใหญ่โตมากและลึกด้วย มีทางนำเรือเข้าไปได้จากคลองแสนแสบ   ตรงกลางสระมีเสาสูงลิ่วขึ้นไป   มีบันไดให้คนไต่ขึ้นไปบนยอดเสาได้   บริเวณรอบสระใหญ่ก็ร่มรื่นด้วยร่มเงาของพุ่มไม้ใหญ่   พอถึงเดือน   ๑๒   น้ำนองตลิ่งในวันอาทิตย์ท่านให้ถอยเรือที่มาเข้าอู่ซ่อมออกไปจอดในคลองแสนแสบจนหมด ให้อู่เรือของท่านนั้นได้ต้อนรับผู้คนเด็กผู้ใหญ่ที่นิยมเล่นเรือเล่นน้ำ   มาหาความสำราญกันที่นั่น ในตอนต้นรัชกาลที่ ๗   โรงเรียนวังหลังของแหม่มโคล   ย้ายจากตำบลศิริราช ฝั่งธนบุรี ไปอยู่ตำบลบางกะปิ โดยมีอาณาเขตจากฝั่งคลองแสนแสบลึกเข้าไปลิบทีเดียว   ใช้ชื่อว่าโรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย ”         คลองแสนแสบถูกใช้เป็นฉากในอมตนิยายเรื่อง   quot แผลเก่า ”   ของไม้ เมืองเดิม ด้วย แต่ถ้าขวัญกับเรียมกลับชาติมาเห็นคลองแสนแสบใน พ ศ นี้ คงจะสมัครใจกลับไปภพเดิม “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”