พระพุทธรูปปางประสูติ ทำเป็นพระรูป พระนางศิริมหามายา (พระพุทธมารดา) ประทับยืนพระหัตถ์ทรงเหนี่ยวกิ่งต้นรัง และมีรูปพระโพธิสัตว์กุมารประทับยืน มีรูปพระอินทร์ พระพรหม หมู่เทวดา และ เหล่านารีราชบริพารแวดล้อม บางทีทำตามมติไม่นิยมสร้างรูปเคารพก็ทำแต่เพียงรูปพระนางศิริมหามายาประทับยืน พระหัตถ์ทรงเหนี่ยวกิ่งไม้เท่านั้นก็มี
ความเป็นมาของปางประสูติ
เมื่อนางศิริมหามายา (พระพุทธมารดา) ทรงพระครรถ์ใกล้จะประสูตินั้น
ได้เสด็จไปเยี่ยมนครเทวทหะ ซึ่งเป็นสกุลเดิมของพระนาง ครั้นเสด็จไปถึงลุมพินีวัน
ซึ่งตั้งอยู่กึ่งกลางระหว่าง กรุงกบิลพัสดุ์ กับ นครเทวทหะแต่ค่อนไปทางนครเทวทหะ
พระนางศิริมหามายาได้หยุดประพาส ณ ลุมพินีวัน และพระนางก็ประชวรพระครรภ์
ได้ทรงโน้มเหนี่ยวกิ่งไม้สาละต้นหนึ่งด้วยพระหัตถ์ขวา ประสูติพระโพธิสัตว์กุมาร
ในระหว่างต้นไม้รังคู่ซึ่งมีดอกเต็มต้น ในมหามงคลดิถีวิสาขะนักขัตฤกษ์ เพ็ญเดือน 6
วันศุกร์ ขึ้น 15 ค่ำ ปีจอ ก่อนพระพุทธศักราช 80 ปี เวลาสายใกล้เที่ยง ณ ท่ามกลาง
เหล่านารีบริพาร และหมู่เทวดา มีพระอินทร์ พระพรหม เป็นอาทิ
ตามนัยแห่งปฐมสมโพธิกถากล่าวว่า เมื่อพระโพธิสัตว์ประสูติจากพระครรภ์นั้น
ท้าวสุทธาวาสมหาพรหม ได้เอาข่ายทองรองรับพระวรกาย มิทันตกถึงพื้น ต่อจากนั้น
พระโพธิสัตว์ ได้เสด็จประทับยืนเหยียบพื้นแผ่นดิน บ่ายพระพักตร์ไปทางทิศเหนือ แล้วย่าง
พระบาทไปบนพื้นทอง ซึ่งท้าวจตุโลกบาลถือรองรับได้เจ็ดก้าวประทับยืนบนดอกบัวทิพย์
อันมีกลีบร้อยกลีบ และเปล่งพระวาจาเป็นบุรพนิมิตแห่งพระสัมมาสัมโพธิญาณ
จากผลการตรวจค้นศิลปโบราณวัตถุสถาน ยุติแน่ในเวลานี้ว่า ลุมพิณีที่ประสูติ
ของพระพุทธเจ้านั้นอยู่ในเขตประเทศเนปาล มีเสาหินของพระเจ้าอโศกมหาราช
โปรดให้ประดิษฐานไว้เป็นที่กำหนด ห่างจากกรุงกบิลพัสดุ์ ไปทางตะวันออกเฉียงใต้
ประมาณ 12 กิโลเมตร บัดนนี้ รัฐบาลแห่งประเทศเนปาล ด้วยความร่วมมือของสมาคม
ธัมโมทายสภา ได้ชักชวนประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาร่วมกันฟื้นฟูบูรณะในกาลต่อไป
ที่มา www.soonphra.com
