07 สิงหาคม พ.ศ.2508 : พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยเริ่มปะทะกับเจ้าหน้าที่ตำรวจ
7 สิงหาคม พ.ศ. 2508 พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.) เริ่มปะทะกับเจ้าหน้าที่ตำรวจของรัฐบาลไทยเป็นครั้งแรก ที่บ้านนาบัว ตำบลเรณุนคร จังหวัดนครพนม ซึ่งต่อมาเรียกวันนี้ว่า "วันเสียงปืนแตก" นับเป็นจุดเริ่มต้นของการต่อสู้ด้วยอาวุธของพรรคกับรัฐบาล ทั้งนี้ พคท. ก่อตั้งในปี 2485 โดยมีนโยบายหลัก ๆ คือต้องการสร้างสังคมใหม่ที่ผู้คนอยู่ด้วยกันอย่างเสมอภาค ไม่มีการแบ่งชนชั้น ไม่มีผู้กดขี่และผู้ถูกกดขี่ ได้ดำเนินงานทางการเมืองมาตลอดทั้งใต้ดินและบนดิน ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 พคท. สามารถออกมาเคลื่อนไหวได้เปิดเผย และได้ส่ง สส. ลงสมัครรับเลือกตั้ง แต่ภายหลังการรัฐประหารเดือนพฤศจิกายน 2490 ที่ฝ่ายทหารได้ทำรัฐประหารล้มล้างรัฐบาล นายปรีดี พนมยงค์ สมาชิกพรรคจำนวนมากถูกจับ ทำให้พรรคต้องยุติการเคลื่อนไหวอย่างเปิดเผย แล้วมุ่งสู่ชนบทเพื่อหาแนวร่วมจากประชาชนระดับล่าง ในที่สุดจึงต้องจับอาวุธขึ้นสู้กับฝ่ายรัฐบาล หลังจาก “วันเสียงปืนแตก” เป็นต้นมา การต่อสู้ก็ดำเนินเรื่อยมา รัฐบาล จอมพล ถนอม กิตติขจร ใช้นโยบาย “การทหารนำการเมือง” มีการสู้รบกันอย่างรุนแรงทั่วทุกภาค ภายหลังเหตุการณ์ "6 ตุลา 19" นักศึกษา ปัญญาชนหลายพันคนได้ตัดสินใจเข้าป่าร่วมการต่อสู้กับ พคท. ส่งผลให้พรรคเข้มแข็งขึ้นเรื่อย ๆ แต่ในขณะเดียวกัน ภายในพรรคก็เกิดความแตกแยกทางความคิดอย่างรุนแรงระหว่างสมาชิกรุ่นเก่ากับสมาชิกรุ่นใหม่ รัฐบาลก็แก้เกมการเมืองได้อย่างทันท่วงที โดยหันไปสร้างความสัมพันธ์กับรัฐบาลจีน ผู้ให้การช่วยเหลือรายใหญ่ของพรรคในเวลานั้น จีนต้องยุติการช่วยเหลือแก่พรรค รัฐบาลไทยหันมาใช้นโยบาย “การเมืองนำการทหาร” ประกาศ "นโยบาย 66 / 2523" อันมีสาระสำคัญให้ทุกฝ่ายหันหน้าเข้าหากันเพื่อพัฒนาชาติไทย ไม่เอาผิดกฎหมายกับคนที่เข้าป่าจับอาวุธสู้กับรัฐ มีโครงการแจกที่ดินทำกินให้แก่ชาวบ้านที่ออกมามอบตัว ส่งผลให้นักศึกษาและประชาชนออกมามอบตัวกันเกือบหมด ทำให้พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยตกต่ำและล่มสลายลงในเวลาอันรวดเร็วตั้งแต่ปี 2525 เป็นต้นมา
