เชื้อพิษสุนัขบ้า นอกจากจะอยู่ในสุนัขแล้ว(โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าเป็นสุนัขจรจัด) ยังมีโอกาศเกิดขึ้นกับสัตว์อื่นๆ ด้วย เช่น แมว ม้า ลิง และปศุสัตว์ (วัว, ควาย) สัตว์แทะจำพวกหนู กระรอก เป็นต้น
โอกาสที่จะเป็นโรคพิษสุนัขบ้าจากสัตว์กัด
ถ้าไม่ทราบว่าสัตว์เป็นโรคหรือไม่ ให้ถือว่าเป็นไว้ก่อน ส่วนผู้ที่ถูกสุนัขหรือสัตว์ที่เป็นโรคกัด โอกาสเป็นโรคโดยเฉลี่ยประมาณ 35% ขึ้นกับบริเวณที่ถูกกัด ถ้าถูกกัดที่ขา โอกาสเป็นโรคประมาณ 21% ถ้าถูกกัดที่ใบหน้า โอกาสเป็นโรคประมาณ 88% ถ้าเป็นแผลตื้น แผลถลอก โอกาสเป็นโรคจะน้อยกว่าแผลลึกหลายๆ แผล
เชื้อพิษสุนัขบ้าติดต่อมาสู่คนได้อย่างไร
เชื้อไวรัสจะอยู่ในน้ำลาย ช่องทางติดต่อสู่คนที่พบบ่อยคือถูกกัด โดยทั่วไปเชื้อจะเข้าทางผิวหนังปกติไม่ได้ แต่อาจเข้าทางผิวหนังที่มีบาดแผลอยู่เดิม หรือรอยข่วน นอกจากนี้ยังเข้าได้ทางเยื่อเมือก ได้แก่ เยื่อบุตา เยื่อบุจมูก เยื่อบุภายในปาก
ข้อควรปฏิบัติหลังถูกสุนัขกัด
รีบล้างแผลด้วยน้ำ และสบู่หลายๆ ครั้ง พยายามล้างให้เข้าถึงรอยลึกของแผล ทำความสะอาดซ้ำด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ เช่น โพวิโดน-ไอโอดีน, 70% alcohol ถ้าแผลฉกรรจ์มีเลือดออก ควรปล่อยให้เลือดออกระยะหนึ่ง เพื่อล้างน้ำลายที่อาจมีเชื้อไวรัสออกก่อน ถ้าสามารถเฝ้าดูอาการสัตว์ (กรณีที่มีเจ้าของ) ควรกักขัง และเฝ้าดูอาการอย่างน้อย 10 วัน กรณีที่สัตว์ตาย ควรนำส่งเพื่อตรวจหาเชื้อ 
ควรรีบพบแพทย์ เพื่อรับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และวัคซีนป้องกันบาดทะยักทันที กรณีที่เป็นแผลฉีกขาด อาจทำแผลไปก่อน โดยยังไม่ต้องเย็บแผล เนื่องจากแผลสกปรก โอกาสติดเชื้อจะสูงมากถ้าเย็บแผล รับประทานยาปฏิชีวนะและยาแก้ปวดตามที่แพทย์สั่ง หากมีอาการผิดปกติ เช่น ปวดแผลมาก ชา หรือ คันรอบๆ แผล มีไข้ ให้รีบมาพบแพทย์
ไม่ว่าจะสามารถเฝ้าดูอาการได้หรือไม่ โดยเฉพาะสัตว์ที่ไม่มีเจ้าของ หรือกัดแล้วหนี ควรมาโรงพยาบาลทันที อย่ารอให้สุนัขมีอาการก่อน เพราะระยะฟักตัวทั้งในคน และสัตว์ไม่แน่นอน คนอาจมีอาการก่อนสัตว์ได้ ประวัติการได้รับวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าของสัตว์ สัตว์มีเจ้าของไม่เคยออกนอกบ้าน ไม่เคยไปกัดกับใคร ไม่ได้หมายความว่าสัตว์นั้นไม่เป็นโรค เพราะฉะนั้นผู้ป่วยควรได้รับวัคซีนไม่ว่ากรณีใดๆ ซึ่งวัคซีนมี 2 ชนิด คือ
1.วัคซีนธรรมดา คือวัคซีนที่ต้องใช้เวลาในการกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน
2.วัคซีนอิมมูโนโกลบุลิน คือวัคซีนที่เป็นภูมิคุ้มกันทันที โดยไม่ต้องใช้เวลาในการกระตุ้น ซึ่งเป็นวัคซีนที่มีราคาแพง
วัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า โดยปกติควรได้รับวัคซีนธรรมดาซึ่ง 1 ชุดจะมี 5 เข็ม ใช้เวลาในการฉีดประมาณ 1 เดือน โดยฉีดวัคซีนในวันแรกที่ถูกสัตว์กัด และในวันที่ 3,7,14,30 หลังสัตว์กัดตามลำดับ วัคซีนอิมมูโนโกลบูลิน เป็นวัคซีนที่มีราคาแพง เพราะฉะนั้นจะใช้ก็ต่อเมื่อสงสัยว่าสัตว์เป็นโรคแน่ๆ โดนกัดอวัยวะที่สำคัญ ซึ่งมีเส้นประสาทไปเลี้ยงมาก เช่น หน้า ฝ่ามือ ฝ่าเท้า อวัยวะเพศ บาดแผลฉกรรจ์ แผลลึกมีขนาดใหญ่
เมื่อถูกสัตว์กัดไม่ว่ากรณีใดๆ ก็ตาม ควรสงสัยไว้ก่อนว่าอาจมีเชื้อของพิษสุนัขบ้าอยู่ และรีบปฐมพยาบาลเช่นเดียวกัน เพราะถึงแม้จะมั่นใจว่าสัตว์ที่กัดไม่มีเชื้อพิษสุขนัขบ้า แต่แผลที่ถูกกัดก็อาจติดเชื้อได้ สิ่งที่ควรทำคือรีบพบแพทย์หลังจากถูกสัตว์กัดทันทีดีที่สุด
เรื่องควรรู้เกี่ยวกับ พิษสุนัขบ้า
ที่มารูปภาพ Haruki 13
ที่มาข้อมูล vejthani.com
