อาคารรูปช้างบนถนนพหลโยธิน แขวงจอมพล เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร ที่เรียกกันทั่วไปว่า ตึกช้าง ข้อมูลจากบริษัทอรุณ ชัยเสรี คอนซัลติ้ง เอนจิเนียร์ส จำกัด ของ ศ.ดร.อรุณ ชัยเสรี ซึ่งเป็นเจ้าของโครงการ ระบุว่า สถาปนิกผู้ออกแบบ คือ องอาจ สาตรพันธุ์ ส่วนวิศวกรโครงสร้างคือ ศ.ดร.อรุณ โดยเมื่อปีพ.ศ. 2552 กระทรวงวัฒนธรรมประกาศเกียรติคุณ องอาจ สาตรพันธุ์ เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ ด้านสถาปัตยกรรมร่วมสมัย
สถาปนิกองอาจเกิดเมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2487 ที่กรุงเทพมหานคร สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 8 จากโรงเรียนปานะพันธุ์วิทยา กรุงเทพฯ ปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยคอร์แนลล์ และปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยเยลสหรัฐอเมริกา
เป็นที่ยอมรับว่าเป็นสถาปนิกต้นแบบของสถาปัตยกรรมแบบร่วมสมัยที่มีความสามารถในการสืบทอดและประยุกต์ใช้ศิลปะแบบดั้งเดิมผสมผสานกับศิลปะสมัยใหม่ได้อย่างกลมกลืน และแสดงให้เห็นถึงรากเหง้าของวัฒนธรรมได้เป็นอย่างดี ถือเป็นสถาปนิกลำดับต้นของประเทศผู้เปิดโลกสถาปัตยกรรมแนวใหม่นับจากหลังปี พ.ศ.2510 ขณะที่ไทยเพิ่งเรียนรู้คำว่าอุตสาหกรรม สถาปนิกผู้จบการศึกษาจากต่างประเทศ รับรูปแบบสถาปัตยกรรมโมเดิร์น ซึ่งเป็นผลโดยตรงจากการปฏิวัติรูปแบบสังคมและเศรษฐกิจด้วยระบบอุตสาหกรรมในโลกตะวันตกเข้ามาพยายามประยุกต์ใช้กับเทคนิคการก่อสร้างและวัสดุท้องถิ่นที่มีอยู่อย่างจำกัด เป็นสถาปัตยกรรมไทยในยุคทดลองหาความเป็นไปได้ระหว่างความซาบซึ้งในสถาปัตยกรรมโมเดิร์น ตลอดจนรสนิยมและมุมมองความงามที่เปลี่ยนไปของเหล่าสถาปนิกกับสภาพพื้นที่เขตร้อนของไทย
ผลงานนอกจากอาคารตึกช้าง ยังมี อาทิ อาคารโรงเรียนปานะพันธุ์วิทยา กรุงเทพฯ, แทมมารีนวิลเลจ (เฮือนแทมมารีน) เชียงใหม่, อาคารเรียนฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และโรงแรมราชมรรคา เชียงใหม่ นอกจากนี้ ความรู้ความสามารถยังส่งขึ้นเป็นกรรมการตัดสินผลงานดีเด่นทางสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม
สำหรับตึกช้าง โดดเด่นจนติดอันดับที่ 4 ใน 20 อันดับตึกสูงที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นที่สุดของโลก จากการจัดของเว็บไซต์ซีเอ็นเอ็นโก ซึ่งระบุว่า ตึกมีความสูง 102 เมตร สร้างเสร็จในปี ค.ศ.1997 ด้วยรูปลักษณ์ของช้าง ซึ่งถือเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของคนไทย เป็นสัตว์ที่อยู่ในประวัติศาสตร์ไทย ความสูงโดดเด่นทำให้ตึกช้างกลายเป็นที่สะดุดตาแก่ผู้ที่ผ่านไปมา แม้ว่าตึกช้างจะไม่ได้มีความสวยงามดังเช่นตึกอื่นๆ ที่ติดอันดับ แต่คงไม่ปฏิเสธว่าคนจะเหลือบมองทุกครั้งที่ผ่านไปมา
ตึกช้างมีแนวคิดการออกแบบมาจากพื้นฐานที่ว่า อาคารนี้เป็นอาคารประเภทอาคารสำนักงานและพักอาศัยรวม เป็นอาคารขนาดใหญ่พิเศษ รูปลักษณ์ของอาคารถูกบังคับตามพื้นที่ดินที่มีลักษณะยาวเป็นเส้นก๋วยเตี๋ยว ด้วยกฎหมายและความต้องการของเจ้าของโครงการ คือ ศ.ดร.อรุณ โดยเริ่มแรกอาคารถูกแบ่งออกเป็น 3 ทาวเวอร์ แต่เนื่องจากต้องการพื้นที่ขายมากจึงจำเป็นต้องเชื่อม 3 ทาวเวอร์เวอร์เข้าด้วยกัน แต่ด้วยข้อกำหนดเรื่องพื้นที่เปิดโล่ง จึงทำให้เชื่อมอาคารได้เพียงส่วนบนและเกิดช่องว่าขนาดใหญ่ 2 ช่อง ต่อมา ศ.ดร.อรุณเห็นว่าอาคารมีลักษณะคล้ายช้างและส่วนตัวท่านชื่นชอบช้างอยู่แล้ว อาจารย์องอาจจึงออกแบบตกแต่งส่วนของอาคารเพิ่มเพื่อให้เหมือนช้างจริงๆ
รางวัลมากมาย อาทิ The York Prize และ The Baird Prize จากมหาวิทยาลัยคอร์แนลล์ รางวัลผลงานสถาปัตยกรรมดีเด่น จาก Henkel Thai Factory รวมถึงผลงานการออกแบบบ้าน ดร.กร-ท่านผู้หญิงนิรมล สุริยสัตย์ ที่ได้รับรางวัลจากสมาคมสถาปนิกสยาม ตลอดจนรางวัลสถาปนิกดีเด่นในวาระครบรอบ 60 ปี สมาคมสถาปนิกสยาม รางวัลส่งเสริมเชียงใหม่งามจากผลงานออกแบบแทมมารีนวิลเลจ จากสถาปนิกล้านนา และศิลปินแห่งชาติ สถาปัตยกรรมร่วมสมัย
โดย คอลัมน์ รู้ไปโม้ด น้าชาติ ประชาชื่น nachart@yahoo.com
khaosod.co.th
