เคยสงสัยไหมครับว่า จ้ำเขียวๆ ที่เกิดขึ้นบนผิวหนังของเรา หรือที่บางคนเรียก "พรายย้ำ" มันคืออะไรกันแน่?
คนที่กลัวมาก กังวลมาก ส่วนใหญ่แล้วมักจะรีบไปหาหมอ จึงมักรู้ตัวว่าเป็นโรคค่อนข้างเร็ว การรักษาพยาบาลก็มักจะได้ผลดี ผลข้างเคียงน้อย ในขณะที่คนที่มีความวิตกกังวลน้อย กว่าจะมาถึงมือหมอก็ค่อนข้างช้า บางทีก็ช้าจนกระทั่งการรักษาพยาบาลไม่ได้ผลดี และเกิดผลข้างเคียงมาก
สาเหตุของจ้ำเขียวที่เกิดขึ้นบริเวณผิวหนังที่ต่างๆ ของร่างกาย เช่น แขน ขา ลำตัว หลัง นั้นมีมากมายหลายอย่าง ตั้งแต่ไม่มีอันตรายอะไร เกิดเพียงไม่กี่วันก็จางหายไป จนกระทั่งรุนแรงถึงเสียชีวิตได้
ตัวอย่างมาเล่าให้ฟังเช่น
หญิงสูงวัย อายุ 65 ปี มีอาการพูดคุยไม่รู้เรื่อง ปากเบี้ยวคล้ายคนเป็นอัมพฤกษ์ มีจ้ำเขียวตามตัวและแขนขา หมอบอกว่าเป็นโรคเกล็ดเลือดต่ำชนิดหนึ่ง เกิดจากความผิดปกติของสารบางชนิดในน้ำเลือด ต้องทำการเปลี่ยนถ่ายน้ำเลือดหลายครั้ง กว่าที่อาการดังกล่าวจะดีขึ้น และหายเป็นปกติในที่สุด ในบางคนหากรักษาไม่ทันท่วงที อาจมีอาการผิดปกติทางสมองอย่างถาวร และบางคนถึงขั้นเสียชีวิต หลายเดือนผ่านไปลูกสาวของหญิงคนนี้ (อายุ 30 ปี) สังเกตว่าตัวเองมีจ้ำเขียวลักษณะคล้ายคลึงกับคุณแม่ แต่เป็นๆ หายๆ มาหลายเดือน มีความวิตกกังวลว่าจะเป็นโรคเดียวกับคุณแม่ จึงรีบพาไปหาหมอ จากการตรวจร่างกายไม่พบความผิดปกติอื่น ยกเว้นมีจ้ำเลือดบริเวณขา 2-3 แห่ง ตรวจนับปริมาณเกล็ดเลือดพบว่าอยู่ในเกณฑ์ปกติ ตรวจการหยุดไหลของเลือดเวลาเกิดบาดแผลพบว่าปกติ ตรวจการแข็งตัวของเลือดก็ปกติเช่นกัน สรุปว่าไม่มีอะไรผิดปกติในด้านของเกล็ดเลือด และการแข็งตัวของเลือด ที่น่าเป็นไปได้คือ ผู้หญิงที่อยู่ในวัยที่มีประจำเดือน ในช่วงก่อนหรือหลังประจำเดือนอาจพบจ้ำเลือดในช่วงเวลานั้นได้ ซึ่งส่วนใหญ่เมื่อตรวจแล้วจะไม่พบความผิดปกติใดๆ แต่ในบางคนก็พบว่ามีการทำงานของเกล็ดเลือดผิดปกติได้ แต่สำหรับผู้หญิงคนนี้ตรวจไม่พบความผิดปกติ จึงไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษาใดๆ
สาเหตุของการเกิดจ้ำเลือดขึ้นนั้นมีได้หลายประการ จำแนกคร่าวๆ ได้ดังนี้
- เกิดจากความผิดปกติของเกล็ดเลือด
- ความผิดปกติจากเกล็ดเลือดต่ำ พบได้หลายสาเหตุ คือ
- จากการได้รับยาหรือสารเคมีบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะ (Sulfonamides , Trimethoprim / Sulfamethoxazole) ยาเคมีบำบัด (ยารักษาโรคมะเร็งชนิดต่างๆ) ยารักษามาลาเรีย (Quinine) ยาขับปัสสาวะ (Diazides) นอกจากนี้ในรายที่ดื่มแอลกอฮอล์มากๆ อาจทำให้เกิดปัญหาเกล็ดเลือดต่ำได้เช่นเดียวกัน
- เกล็ดเลือดต่ำที่เกิดจากความผิดปกติของไขกระดูก ซึ่งเป็นโรงงานที่ใช้สร้างเกล็ดเลือด เช่น โรคมะเร็งไขกระดูก โรคไขกระดูกฝ่อ
- เกล็ดเลือดต่ำที่เกิดจากการถูกทำลายในกระแสเลือด เช่น โรคภูมิต้านทานผิดปกติ เช่น โรคเอสแอลอี โรคไอทีพี โรคมะเร็งบางชนิด ม้ามโต ตับแข็ง โรคเลือดบางชนิด เช่น ธาลัสซีเมีย
- ความผิดปกติอันเกิดจากเกล็ดเลือดทำหน้าที่ผิดปกติ พบได้หลายสาเหตุ
- เกิดจากการได้รับยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะ (Piperacillin , Carbenicillin) , ยาในกลุ่มของแอสไพริน ยาโรคหัวใจ (Calcium Channel Blocker) ยาแก้หอบ (Theophyline) ยารักษาโรคจิตประสาท (Antipsychotics , Antidepressant)
- เกล็ดเลือดผิดปกติ อันเกิดจากความผิดปกติแต่กำเนิด
- เกล็ดเลือดผิดปกติ ที่เกิดจากการสร้างผิดปกติ เช่น ภาวะมะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิดเรื้อรังและเฉียบพลัน
- เกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือด
- เกิดจากการอักเสบของหลอดเลือด เช่น โรคภูมิต้านทานผิดปกติ (Autominiume Disease หรือ Connective Tissue Disease) รวมทั้งโรคที่มีดาราดังหลายคนเป็น คือ เอสแอลอี (SLE)
- เกิดจากเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน ซึ่งเป็นส่วนประกอบของผนังหลอดเลือดที่มีความผิดปกติ ทำให้เส้นเลือดเปราะ ฉีกขาดง่าย เช่น ในคนสูงอายุ พบมากบริเวณหลังมือ ข้อมือ ซึ่งมักมีขนาดใหญ่ แบนราบ กดไม่จางและมีขอบเขตที่ชัดเจน เมื่อได้รับการกระทบกระแทกก็จะเกิดจ้ำเลือดง่าย แม้ว่าจะเป็นการกระทบกระเทือนเพียงเบาๆ เท่านั้น จ้ำลักษณะดังกล่าวจะค่อยๆ จางหายไปโดยไม่ต้องทำอะไร และไม่มีอันตรายใดๆ หรือในคนที่ขาดวิตามินซี ก็อาจทำให้เนื่อเยื่อเกี่ยวพันมีปัญหาได้
- เป็นปฏิกิริยาจากการได้รับเลือดของคนอื่น
- โรคมะเร็งบางชนิด เช่น Carcinoma , Myeloproliferative Disorder
- นอกจากนั้น ยังมีโรคบางชนิดที่ไม่มีคำแปลภาษาไทย เช่น Amyloidosis , Ehlers-Danlos Syndrome , Osler-Weber-Rendu Disease
พรายย้ำจ้ำเขียว เป็นไปได้ทั้งไม่มีอันตรายร้ายแรงอะไร และแบบมีสาเหตุอันตราย หากคุณไม่มั่นใจ ตรวจเช็คสุขภาพประจำปีจะดีมากเลย
ที่มาข้อมูลและภาพ hemophiliathai.com
