มาฮวง หรือ Ephedra Herb เป็นพืชที่พบในแถบจีน อินเดีย ปากีสถาน ประเทศจีนได้ใช้พืชสมุนไพรชนิดนี้เป็นเวลานานกว่า 4000 ปี เรียกทั่วไปว่า มาฮวง โดยใช้เป็นยาแก้ไอ แก้หอบหืด หรือขับปัสสาวะ ต่อมาจึงมีการศึกษาพบว่ารากและลำต้นของมาฮวงจะมี ephedrine และ pseudoephedrine ซึ่งเป็นสารประเภทอัลคาลอยด์ ประมาณ 0.5-2 % โดยน้ำหนัก ที่ลำต้นมีปริมาณอัลคาลอยด์อยู่ 1-3 % ซึ่งจะมี ephedrine อยู่ 30-90% ของทั้งหมด ปริมาณสารขึ้นอยู่กับสปีชีร์ของ ephedra
แม้ว่า 10 ปีที่ผ่านมาประเทศแถบยุโรป และอเมริกา มีการใช้ ephedra เป็นสมุนไพรหรืออาหารเสริม ใช้เพื่อลดน้ำหนัก เพิ่มพลังงาน และช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อ แต่องค์การอาหารและยา สหรัฐอเมริกา ได้พยายามลดความเสี่ยงของผู้บริโภคในการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มี ephedrine เป็นส่วนประกอบ โดยกำหนดปริมาณสูงสุดของ ephedrine ที่มีได้ในผลิตภัณฑ์ และฉลากต้องมีคำเตือนในการใช้แก่ผู้บริโภค
เนื่องจากพบว่ามีรายงานอาการไม่พึงประสงค์ภายหลังที่มีการใช้ ephedra จำนวน 16,000 เหตุการณ์ ซึ่งรวมทั้งอาการหัวใจวาย เลือดออกในสมอง และถึงแก่ชีวิต เมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2546 องค์การอาหารและยา สหรัฐอเมริกา จึงได้เผยแพร่เอกสารว่ากำลังรวบรวมความเห็นของสาธารณชนในการหาทางควบคุมการใช้ ephedra ให้เหมาะสม และห้ามการอ้างสรรพคุณการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ เนื่องจากขาดหลักฐานสนับสนุนที่เพียงพอ
การออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Ephedrine หมายความถึง สารเคมีที่จัดเป็นวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท ซึ่งอาจได้จากสิ่งธรรมชาติ หรือเป็นวัตถุสังเคราะห์ ephedrine นั้น เป็นสารเคมีชนิดหนึ่ง (ในหลายๆ ชนิด) ที่พบในพืชสกุล ephedra
ephedrine ออกฤทธิ์กระตุ้นหัวใจ และระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งทำให้เกิดอาการความดันโลหิตสูง ระบบหัวใจและระบบประสาททำงานผิดปกติ สามารถทำให้เกิดอาการวิตกกังวล สั่น ปวดศรีษะ นอนไม่หลับ ความจำเสื่อม ชัก หัวใจวาย และถึงแก่ชีวิตได้
การจัดประเภทตามกฎหมาย
ephedra จัดเป็น “ยาสมุนไพร” ตาม พ.ร.บ.ยา พ.ศ. 2510
ephedrine จัดเป็น “วัตถุออกฤทธิ์ที่ต่อจิตและประสาทในประเภท 2” ตาม พ.ร.บ.วัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518 ซึ่งไม่สามารถจำหน่ายได้ในร้านขายยา
ในประเทศไทย ยา ephedrine ใช้เป็นยาขยายหลอดลม และยาแก้คัดจมูก แต่ปัจจุบันไม่มีทะเบียนวัตถุตำรับที่มี ephedrine เป็นส่วนผสม แต่มีการจำหน่ายผงยา ephedrine แก่สถานพยาบาล โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เพื่อเตรียมเป็นยาน้ำใช้เช็ดจมูก บรรเทาอาการคัดจมูกสำหรับเด็ก
บทกำหนดโทษ
- ผู้ใดผลิต ขาย นำเข้า หรือส่งออก ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 5 ปี - 20 ปี และปรับตั้งแต่ 100,000 บาท - 400,000 บาท
- ผู้ใดเสพ ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1 ปี - 5 ปี และปรับตั้งแต่ 20,000 บาท - 100,000 บาท
ที่มา www.fda.moph.go.th
