พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดเพชรบุรี สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 ตั้งอยู่ ต.ห้วยทรายเหนือ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี พระราชนิเวศน์แห่งนี้เป็นพระราชวังฤดูร้อนของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งให้กระทรวงมหาดไทยได้ดำเนินการก่อสร้างพระราชนิเวศน์ใหญ่ใน พ.ศ.๒๔๖๖ โดยที่เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเป็นผู้อำนวยการก่อสร้างและพระองค์ได้ทรงร่างแผนผังการก่อสร้างพระราชนิเวศน์ด้วยพระองค์เอง
สถาปัตยกรรมของพระราชนิเวศน์มฤคทายวันเป็นแบบไทยประยุกต์ (เรือนไทยผสมยุโรป) สร้างด้วยไม้สักทองทั้งหลัง เป็นอาคารแบบเปิดโล่งสองชั้น ใต้ถุนสูง พื้นล่างเทคอนกรีต หลังคาหมู่พระที่นั่งเป็นทรงปั้นหยาแบบไทย มุงด้วยกระเบื้องว่าวสี่เหลี่ยม เพดานสูง บนเพดานระเบียงทางเดินที่ทอดยาวเชื่อมต่อถึงกันนั้น ฉลุเป็นช่องลมโดยตลอด ตัวอาคารที่ยกขึ้นสูงทำให้ลมพัดผ่านสะดวก เดินรับลมทะเลกันได้อย่างเพลิดเพลิน พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน ซึ่งประกอบด้วยพระที่นั่งใหญ่ 3 องค์ มีนามเรียงกันจากชั้นในสุดมาจนถึงประตูพระราชนิเวศน์ด้านหน้า ดังนี้
1. พระที่นั่งสมุทรพิมาน มีสองหมู่ คือหมู่เดิมด้านในและหมู่ใหม่ด้านหน้า เป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยเป็นอาคารหลังใหญ่สุดทรงใช้เป็นห้องบรรทม ห้องแต่งพระองค์ ห้องทรงพระอักษร และห้องสรง ส่วนห้องเสวยเป็นศาลารูปสีเหลี่ยม มีลูกกรงรอบไม่กั้นฝา ในส่วนพระที่นั่งสมุทรพิมานหมู่เดิม เคยเป็นประทับของพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ระหว่างมีพระครรภ์สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี
2. พระที่นั่งพิศาลสาคร เป็นที่ประทับของสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระวรราชชายา และที่พำนักของ พระสุจริตสุดา พระสนมเอก นอกจากพระที่นั่งแล้วยังมีเรือนเล็กๆ เป็นที่อยู่ของข้าราชการฝ่ายใน
3. พระที่นั่งสโมสรเสวกามาตย์ เป็นอาคารสองชั้น มีรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าเปิดโล่ง ทั้งชั้นล่างและชั้นบนทรงใช้เป็นโรงละครและที่ชุมนุมในโอกาสต่างๆ
พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน เปิดทำการทุกวัน (ยกเว้นวันพุธ) เวลาทำการ ๐๘.๓๐-๑๖.๓๐ น. ปิดจำหน่ายบัตรเข้าชม ๑๖.๐๐ น.
ค่าธรรมเนียมเข้าชมพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน (เฉพาะด้านล่างและโดยรอบ)
ผู้ใหญ่ ท่านละ ๓๐ บาท เด็ก (อายุ ๑๐-๑๔ ปี) คนละ ๑๕ บาท
ค่าธรรมเนียมขึ้นชมหมู่อาคารพระที่นั่ง
ท่านละ ๓๐ บาท (ผู้ใหญ่และเด็ก)
สำนักงานมูลนิธิพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน ในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ๑๒๘๑ (ค่ายพระรามหก) ถนนเพชรเกษม ตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรุรี ๗๖๑๒๐ โทรศัพท์ ๐๓๒-๕๐๘-๔๔๔๔-๕, ๐๘๑-๙๔๑-๒๑๘๕
แหล่งที่มา : https://www.tamsabye.com/index.php?name=knowledge&file=readknowledge&id=235
