สองสัปดาห์หลังสุริยุปราคาในเดือนพฤษภาคม จะเกิดจันทรุปราคาบางส่วนขึ้นในช่วงหัวค่ำของวันจันทร์ที่ 4 มิถุนายน 2555 ซึ่งตรงกับวันวิสาขบูชา นับเป็นจันทรุปราคาที่เห็นดวงจันทร์แหว่งครั้งเดียวของปีนี้ (อีกครั้งเป็นจันทรุปราคาเงามัว)
เงามืดเริ่มบังดวงจันทร์ตั้งแต่เวลา 17:00 น. บังลึกที่สุดเวลา 18:03 น. คิดเป็นขนาดความลึก 37% ของเส้นผ่านศูนย์กลางดวงจันทร์ แต่ประเทศไทยยังไม่เห็น จะเริ่มสังเกตได้ตั้งแต่เวลาที่ดวงอาทิตย์ตกและดวงจันทร์ขึ้น โดยแต่ละพื้นที่ของประเทศไทยเห็นดวงจันทร์ขึ้นในเวลาที่ต่างกัน ความลึกของจันทรุปราคาขณะดวงจันทร์ขึ้นจึงต่างกันด้วย
ขั้นตอนการเกิดจันทรุปราคาบางส่วน : 4 มิถุนายน 2555 เหตุการณ์ เวลา มุมเงย
(ที่กรุงเทพฯ) 1. ดวงจันทร์เริ่มเข้าสู่เงามัวของโลก 15:48 น. -39° (ใต้ขอบฟ้า) 2. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วน 17:00 น. -23°(ใต้ขอบฟ้า) 3. กึ่งกลางของปรากฏการณ์ (ดวงจันทร์เข้าไปในเงาลึกที่สุด) 18:03 น. -9°(ใต้ขอบฟ้า) 4. สิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน (ดวงจันทร์ทั้งดวงออกจากเงามืด) 19:07 น. 5° 5. ดวงจันทร์พ้นจากเงามัวของโลก 20:18 น. 20°
จังหวัดทางตะวันออกของประเทศจะเห็นดวงจันทร์ขึ้นก่อน ตารางด้านล่างบอกเวลาดวงจันทร์ขึ้นและมุมเงยของดวงจันทร์ขณะสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน เมื่อสังเกตจากอำเภอเมืองของบางจังหวัด จังหวัดที่ดวงจันทร์ขึ้นก่อน จะมีโอกาสเห็นดวงจันทร์แหว่งได้มากกว่าจังหวัดที่ดวงจันทร์ขึ้นทีหลัง จากตารางแสดงว่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ตอนล่างจะเห็นดวงจันทร์ขึ้นก่อนภาคอื่น ๆ วันนั้นดวงจันทร์อยู่ในกลุ่มดาวคนแบกงู ใกล้ดาวแอนทาเรสหรือดาวปาริชาตในกลุ่มดาวแมงป่อง ดวงจันทร์จึงขึ้นเยื้องไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้
สถานที่ ดวงจันทร์ขึ้น มุมเงยเมื่อสิ้นสุด-
จันทรุปราคาบางส่วน กรุงเทพฯ 18:41 น. 5° ขอนแก่น 18:36 น. 6° จันทบุรี 18:32 น. 7° เชียงใหม่ 18:57 น. 2° นครพนม 18:30 น. 7° นครราชสีมา 18:37 น. 6° นราธิวาส 18:23 น. 9° ประจวบคีรีขันธ์ 18:41 น. 5° สงขลา 18:32 น. 7° สุโขทัย 18:50 น. 3° อุบลราชธานี 18:25 น. 8°
หมายเหตุ :
- ทุกจังหวัดในประเทศไทยจะเห็นดวงจันทร์แหว่งมากที่สุดขณะดวงจันทร์ขึ้น แต่แหว่งไม่เท่ากัน
- เมฆหมอกใกล้ขอบฟ้าอาจบดบังดวงจันทร์ขณะขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าแล้ว จึงเริ่มเห็นดวงจันทร์ช้ากว่าเวลาที่ระบุ
- เวลาดวงจันทร์ขึ้นในที่นี้คือเวลาที่ขอบด้านบนของดวงจันทร์แตะขอบฟ้า เมื่อดวงจันทร์ขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าทั้งดวงในอีกราว 2 นาทีถัดมา จะใกล้เคียงกับเวลาดวงอาทิตย์ตกของแต่ละสถานที่ (ดู เวลาดวงอาทิตย์ตกและดวงจันทร์ขึ้น หรือคาดคะเนจากจังหวัดในตารางซึ่งอยู่ในภูมิภาคเดียวกัน)
- เมื่อกำมือแล้วเหยียดแขนออกไปข้างหน้าให้สุด กำปั้นของเรามีขนาดประมาณ 10°
กรุงเทพฯ ดวงจันทร์ขึ้นเวลา 18:41 น. ถูกเงามืดของโลกบังอยู่ราว 1 ใน 4 ของดวง จากนั้น เมื่อสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วนในเวลา 19:07 น. ดวงจันทร์อยู่สูงเหนือขอบฟ้าเป็นมุมเพียง 5° และท้องฟ้ายังไม่มืด จึงมีเวลาสังเกตจันทรุปราคาขณะถูกเงามืดบังได้ไม่ถึงครึ่งชั่วโมง และอาจสังเกตได้ยาก เนื่องจากอยู่ต่ำใกล้ขอบฟ้า
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีเวลาสังเกตจันทรุปราคาครั้งนี้ได้นานกว่า เนื่องจากดวงจันทร์ขึ้นก่อนกรุงเทพฯ เช่น ที่อุบลราชธานี ดวงจันทร์ขึ้นตั้งแต่เวลา 18:25 น. เงามืดบังดวงจันทร์อยู่ราว 1 ใน 3 ของดวง เมื่อสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน ดวงจันทร์อยู่สูงเหนือขอบฟ้า 8°
ภาคใต้ตอนล่าง ดวงจันทร์ขึ้นในเวลาไล่เลี่ยกับด้านตะวันออกของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น นราธิวาสดวงจันทร์ขึ้นเวลา 18:23 น. เงามืดบังดวงจันทร์อยู่ราว 1 ใน 3 เมื่อสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน ดวงจันทร์อยู่สูงเหนือขอบฟ้า 9°
ภาคเหนือ ดวงจันทร์ขึ้นช้าที่สุด เช่น เชียงใหม่ดวงจันทร์ขึ้นเวลา 18:57 น. เงามืดบังดวงจันทร์อยู่ราว 1 ใน 10 จากนั้น เมื่อสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน ดวงจันทร์จะอยู่สูงเหนือขอบฟ้าเพียง 2°
การสังเกตจันทรุปราคาในวันนี้อาจอยู่ในจังหวะที่ไม่ดีนัก เนื่องจากดวงจันทร์มีมุมเงยต่ำกว่า 10° และท้องฟ้ายังสว่างอยู่ด้วยแสงสนธยา อย่างไรก็ดี หากท้องฟ้าเปิด ไม่มีเมฆฝนบดบัง จะสามารถถ่ายภาพจันทรุปราคาบางส่วนได้ โดยมีต้นไม้ อาคาร หรือสิ่งปลูกสร้างที่อยู่ในแนวขอบฟ้าเป็นฉากหน้า ทำให้ภาพมีองค์ประกอบหลายอย่าง ไม่ได้มีเพียงแต่ดวงจันทร์
หลังจากจันทรุปราคาบางส่วนครั้งนี้ จะเกิดจันทรุปราคาเงามัวในวันลอยกระทง ซึ่งดวงจันทร์ไม่สัมผัสเงามืด จึงปรากฏเต็มดวงอยู่ตลอด ส่วนจันทรุปราคาบางส่วนครั้งถัดไปจะเกิดขึ้นในกลางดึกของคืนวันที่ 25 เข้าสู่เช้ามืดวันที่ 26 เมษายน 2556 แต่พื้นผิวดวงจันทร์ถูกเงามืดของโลกบดบังเพียง 1.5% ของเส้นผ่านศูนย์กลางดวงจันทร์
แหล่งที่มา : https://thaiastro.nectec.or.th/skyevnt/eclipses/201206ple.html
