ฮก ลก ซิ่ว อุดมคติแห่งความสุขในชีวิตชาวจีน
ความเชื่อและโลกทัศน์ของคนในแต่ละสังคมวัฒนธรรมย่อมแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมทางภูมิศาศาตร์ และพัฒนาการทางสังคมเฉพาะตน สำหรับชาวจีนแล้วความสุขสมบูรณ์ในชีวิตที่ยังเวียนว่ายในโลกโลกียะนั้นประกอบด้วยสามประการ คือ ความมั่งคั่งร่ำรวย ความเจริญก้าวหน้า และความมีสุขภาพดีและมีอายุมั่นขวัญยืน ซึ่งจะปราฎกอยู่ในรูปสัญลักษณ์แทนคำอวยพร ทำให้ผู้เห็นรูปสัญลักษณ์ดังกล่าวได้ตระหนักถึงคำอวยพรดังกล่าวซึ่งเป็นสิริมงคลในชีวิตของชาวจีน สัญลักษณ์ดังกล่าวก็คือ " ฮก ลก ซิ่ว" นั้นเอง
เรามักคุ้นเคยกับสัญลักษณ์ "ฮก ลก ซิ่ว" ในรูปของมนุษย์ในวัยอาวุโส 3 คน แต่ในความเป็นจริงแล้ว ฮก ลก ซิ่ว ยังปรากฎอยู่ในรูปของสัญลักษณ์อื่น อีกมากมาย ทั้งรูปสัตว์ ต้นไม้ ดอกไม้ ผลไม้ รวมทั้งสิ่งต่างๆ ที่มีอยู่ในธรรมชาติรอบตัวเรา
ชาวจีนรู้จักและยึดมั่นใจเรื่องของ ฮก ลก ซิ่ว มานานแล้ว ซึ่ง ฮก ลก ซิ่ว อาจแสดงออกด้วยภาพ สัตว์ ดอกไม้ หรือสิ่งของก็ได้ แต่หากเป็นภาพบุคคล ชาวจีนจะนับถือ ฮก ลก ซิ่ว เป็นเทพ 3 องค์ ซึ่งเชื่อกันว่าเทพ 3 องค์นี้สามารถประสิทธิ์ประสาทความมั่งคั่ง ความสมบูรณ์ และความยั่งยืน ชาวจีนเรียกเทพทั้ง 3 องค์นี้ว่า ฮกลกซิ่วซาแช
รูปสัญลักษณ์ดังกล่าว สามารถพบเห็นได้จากศิลปกรรมภายในวัดและศาลเจ้าจีน ในรูปแบบของศิลปะการตกแต่งและลวดลายต่างๆ ที่ประดับอยู่ตามอาคารศาสนสถาน ภาพจิตรกรรมฝาผนังและลวดลายเพดานของวิหารโบสถ์ รวมทั้งวัดไทยที่สร้างขึ้นด้วยรูปแบบทางสถาปัตยกรรมในแนวพระราชนิยมรัชกาลที่ 3 ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปกรรมจีน
ฮก หมายถึง ความสุขที่ได้จากการสมปรารถนา ทั้งความร่ำรวยโดยโภคทรัพย์สมบัติและบริวารสมบัติ สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นรูปเศรษฐีสวมหมวกเส้า มีผ้าคลุมไหล่ (แสดงถึงโภคสมบัติ) และอุ้มเด็ก (แสดงถึงบริวารสมบัติ) สัญลักษณ์อื่นๆ ที่มีความหมาย "ฮก" เช่น กวางดาว ผลทับทิม ดอกเบญจมาศ ลายคลื่น เป็นต้น
ลก หมายถึง ความเจริญรุ่งเรื่อง ความมีโชคลาภวาสนาด้วยบุญบารมี มีฐานะมั่นคงและการงานที่ก้าวหน้ามั่นคง สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นขุนนางสวมหมวก ถือคทาหยู่อี่ในมือ ใบหูกวางแสดงถึงความมีบุญญาบารมีและวาสนา สัญลักษณ์อื่นๆ "ลก" เช่น ค้างคาว ดอกโบตั๋น หรือดอกพุดตาล ผลส้มมือ ลายกระจัง ลายคอเสื้อ เป็นต้น
ซิ่ว หมายถึง การมีอายุมั่นขวัญยืน มีสุขภาพพลานามัยสมบูรณ์แข็งแรง สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นรูปชายชราหนวดยาง มือถือไม้เท้าห้อยผลน้ำเต้า และมือถือลูกท้อ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการมีอายุยืนยาวสัญลักษณ์อื่นๆ ที่มีความหมาย "ซิ่ว" เช่น นกกระเรียน กา ต้นสน ลูกท้อ ลายประแจจีน เป็นต้น
ในหนังสือจวงจื่อตอนเต้าจื๋อกล่าวไว้ว่า อายุของคนในวัยชรานั้นแบ่งออกเป็น 3 ช่วง อายุยืนถึง 100 ปี เรียกว่า เจี่ยซิ่ว อายุถึง 80 ปี เรียกว่า จงซิ่ว และอายุถึง 60 ปี เรียกว่า เหี่ยซิ่ว
เทพฮก ลก ซิ่ว ไม่เคยปรากฎว่าได้รับการกราบไหว้หรือบูชาไว้ในศาลเจ้า หรือในบ้านแต่อย่างใด แต่จะตั้งไว้เป็นเพียงสิ่งประดับบ้านเท่านั้น เทพทั้ง 3 องค์นี้จะมีบทบาทอย่างจริงจังต่อความเชื่อของชาวจีนก็เพียงเป็นเทพประธานในวันงานแซยิดเท่านั้น
ตำนาน ฮก ลก ซิ่ว
ฮก (แปลว่า โชคดี) ท่าน "เจี่ยวช้ง" เป็นพ่อค้า มหาเศรษฐี ในสมัยราชวงศ์ถัง ที่ร่ำรวยจากการค้าขายที่สุจริต และ คนในครอบครัว ลูกหลาน ล้วนแล้วแต่เป็นคนดี ไม่สร้างความเดือดร้อนให้กับผู้ใด มีเรื่องเล่าขานกันว่า บ้านพักของท่านเจี่ยวช้งนั้น ห่างจากพระราชวังถึง 20 ลี้ เพียงท่านก้าวพ้นจากเขตที่ดินของท่าน ก็เป็นเขตพระราชวัง ด้วยความที่ท่านมีทรัพย์สมบัติมาก กอปรกับท่านเป็นใจบุญ ให้ความช่วยเหลือกับทุกคนที่ทุกข์ยาก จนเป็นที่นับถือของชาวบ้าน และสร้างคุณความดีต่อแผ่นดินอย่างใหญ่หลวง จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์จากฮ่องเต้ในสมัยนั้น
ลก (ยศถาบรรดาศักดิ์) ท่าน "ก๋วยจื่องี้" เป็นข้าราชการระดับอัครเสนาบดี (ข้าราชการระดับสูง) ที่จงรักภักดี ซื่อสัตย์ ยุติธรรม รับใช้ราชการนานหลายแผ่นดิน ความซื่อสัตย์ และ จงรักภักดีต่อแผ่นดินนั้น เป็นที่ประจักษ์ต่อ ฮ่องเต้หลายพระองค์ จึงมีราชการโองการ ให้อยู่ในตำแหน่งตลอดทั้ง 4 แผ่นดิน และได้รับมอบ ดาบหยก และ เข็มขัดหยก ให้สามารถทำการใดๆ แทนฮ่องเต้ก่อน แล้ว ค่อยทูลถวายภายหลังได้ ท่าน ก๋วยจื่องี้ เป็นข้าราชการที่อยู่ในตำแหน่ง นานที่สุดในประวัติศาสตร์จีน
ซิ่ว (อายุยืน) ท่าน "แผ่โจ้ว" เป็นบุคคลที่กลัวความแก่ และความตายมากที่สุด จึงรักษาสุขภาพ ร่างกาย และ จิตใจของตนเองให้มีความสุข แข็งแรง ตลอดเวลา ครอบครัวของท่านเป็นครอบครัวใหญ่ มีภรรยา และ ลูกหลานมากมาย และเป็นที่กล่าวขานกันว่า ท่านแผ่โจ้วนั้นมีอายุยืนกว่า 800 ปี มีภรรยาเสียชีวิตก่อนท่านทั้งสิ้น 49 คน และ บุตรหลานเสียชีวิตก่อนท่านทั้งสิ้น 154 คน
ดังนั้น คนจีนจึงนิยม ให้ ฮก ลก ซิ่ว ให้เป็นของขวัญเหมือนเป็นคำอวยพร จึงกลายเป็นวัตถุมงคลที่คน ชอบ และ มีความหมายที่ลึกซึ้ง ดังนั้น คนที่มีฐานะดีก็จะหามาไว้ครอบครอง คนที่มีฐานะยากจนก็อยากจะมีไว้ครอบครอง ด้วยหวังว่าจะดลบันดาลความร่ำรวยมาให้กับตนได้เช่นกัน
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก
www.wlc2china.com
www.fengshui168.net
www.csd.go.th
คุณ โทนี่ทิตย์ศิลา https://variety.teenee.com
ลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์
ในสมัยโบราณลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์จะเป็นเช่นไรยังมิได้มีการค้นคว้า แต่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงนิพนธ์เรื่อง "ตำนานเรื่องเครื่องโต๊ะและถ้วยปั้น" ได้กล่าวถึงลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์นี้ว่า
ฮก เป็นรูปเจ้าหรือขุนนางสวมหมวก มีใบหูกางออกไป 2 ข้าง มีมือถือหยู่อี่ แสดงวาสนา
ลก เป็นรูปเศรษฐี สวมหมวกมีเสาข้างหลังสูง มีผ้าคลุมลงไปเบื้องหลัง แสดงโภคสมบัติ มือหนึ่งอุ้มเด็ก แสดงบริวารสมบัติ
ซิ่ว เป็นรูปชายแก่ ถือไม้เท้ามือหนึ่ง ถือผลท้อมือหนึ่ง แสดงความเป็นผู้มีอายุยืนและมั่นคง
ในปัจจุบันลักษณะของเทพทั้งสามที่เห็นจากภาพในหนังสือหรือรูปปั้นตามร้านของชาวจีนนั้น เป็นดังนี้
ฮก แปลว่า โชคลาภ ถ้าตีความให้ลึก แปลว่า ความสุข คือสุขที่เกิดจากการได้สมหวังดังใจ
ลักษณะ : ชายโหงวเฮ้งดี ดูดีมีราศี แต่งกายภูมิฐาน
มือขวา : ประคองคฑา ยอดทำด้วยหยก เรียก "ยู่อี่" หรือ "เง็กยู่อี่" (หยกสมปรารถนา) หรือคฑากายสิทธิ์ ถือเป็นของวิเศษ ใครอธิษฐานสิ่งใดก็ให้สมปรารถนาหรือได้โชคลาภตามคำขอ
ลก แปลว่า รวยหรือความมั่งคั่ง
ลักษณะ : อัครอภิมหาเศรษฐีผู้มั่งคั่ง ร่ำรวยล้นฟ้า
มือขวา : ถือบัญชีทรัพย์สินและรายชื่อลูกหนี้ม้วนใหญ่ เพราะมีลูกหนี้มากมายจำได้ไม่หมด ต้องจดใส่สมุดไว้ และด้านขวามีลูกสาวตัวน้อยเกาะขาอยู่ในอ้อมแขนของลูกสาวมีเครื่องประดับ ดอกไม้ ขนมนมเนยแสดงถึงความมีกินมีใช้
มือซ้าย : อุ้มลูกชาย ในมือของลูกชายถือเงินทอง แสดงถึงความร่ำรวย ตุ๊กตาลกที่สมบูรณ์จะต้องมีลูกชาย เพราะคนจีนถือมากเรื่องการสืบต่อวงศ์ตระกูล ถ้ารวยอย่างเดียวโดยไม่มีลูกชายสืบสกุล ก็ไร้ประโยชน์
ซิ่ว แปลว่า อายุยืน
ลักษณะ : ตาแป๊ะแก่ชรา ผม คิ้ว หนวด เครายาวสีขาวเหมือนสำลี ติ่งหูใหญ่ยาวถึงบ่า แสดงโหงวเฮ้งของผู้มีอายุยืน หน้าผากนูนโหนกผิดปกติ เพราะมี "ฮกขี่" (บุญวาสนา) มากจนล้นและปูดออกมาทางหน้าผาก ตุ๊กตาซิ่วนั้นบุญวาสนาสูงนักจึงมีอายุยืนยาว และได้เป็นเซียนในภายหลังด้วย
มือขวา : ถือไม้เท้าหัวมังกรสัตว์ในเทพนิยายที่มีอายุยืนถึงหมื่นปี ที่คอไม้เท้า ห้อยน้ำเต้าที่บรรจุยาอายุวัฒนะไว้ภายใน เหนือน้ำเต้ามี "เซียนจือ" (ตำรายาเทวดา หรือยาอายุวัฒนะ) ผูกติดอยู่ ข้างกายมีสัตว์เลี้ยง "เซียนเฮาะ" (นกกะเรียนเทวดาอายุพันปี) ที่ในปากคาบ"เซียนเฉ้า" ซึ่งเป็น หญ้าเทพยดามีขึ้นเฉพาะบนสวรรค์ เมื่อนำไปต้มน้ำกินจะทำให้ปราศจากโรคภัยและมีอายุยืนยาวอีกด้วย
มือซ้าย : ถือผลท้อ ซึ่งเป็นผลไม้สวรรค์หากใครได้ทานจะมีอายุยืนยาว
ตุ๊กตา ฮก ลก และ ซิ่ว มี ฮก เป็นหัวหน้า ส่วน ลกและซิ่ว เป็นบริวาร เพราะถือว่าต้องมีลกกับมีซิ่วจึงจะมีฮก นั่นคือต้องมีอายุมั่นขวัญยืนและมั่งมี จึงจะศรีสุขได้ การตั้งที่ถูกหลักจะต้องตั้งฮกไว้กลาง
