อุปราคา เกิดขึ้นเมื่อดวงอาทิตย์และดวงจันทร์โคจรเข้ามาอยู่ใกล้เคียงกับโหนด ( Node - จุดตัดกันระหว่างระนาบวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลกและระนาบวงโคจรที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ) ปกติแล้วดวงจันทร์จะโคจรมาอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับโหนดในทุก ๆ เดือน แต่สำหรับดวงอาทิตย์แล้ว จะปรากฏอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับโหนดนี้เพียงแค่ปีละ 2 ครั้งห่างกันประมาณ 6 เดือน และในแต่ละครั้งที่ดวงอาทิตย์มาปรากฏอยู่ใกล้เคียงกับโหนดนี้ ดวงจันทร์จะโคจรมาในบริเวณใกล้เคียงกันได้อย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง ทำให้ในแต่ละปีจะมีอุปราคาเกิดขึ้นได้อย่างน้อยที่สุด 4 ครั้งและมากที่สุดได้ไม่เกิน 7 ครั้ง
ในปี 2550 นี้จะมีอุปราคาเกิดได้ทั้งหมด 4 ครั้งด้วยกันได้แก่
1. จันทรุปราคาเต็มดวง 4 มีนาคม 2550
2. สุริยุปราคาบางส่วน 19 มีนาคม 2550
3. จันทรุปราคาเต็มดวง 28 สิงหาคม 2550
4. สุริยุปราคาบางส่วน 11 กันยายน 2550
สำหรับประเทศไทยนั้น เราจะสามารถชมปรากฏการณ์ใน 3 ครั้งแรกได้จากภูมิภาคต่าง ๆ
อุปราคาที่จะเกิดขึ้นในประเทศไทย
จันทรุปราคาเต็มดวง 4 มีนาคม 2550
อุปราคาครั้งแรกของปี 2550 เกิดขึ้นเมื่อดวงจันทร์โคจรเข้าสู่เงาของโลกในเช้าวันที่ 4 มีนาคม 2550 (ตามเวลาในประเทศไทย) ดวงจันทร์จะเริ่มเคลื่อนเข้าสู่เงามัวของโลกในเวลา 03.16 น. ในช่วงแรกที่เกิดขึ้นเป็นจันทรุปราคาแบบเงามัวนี้อาจสังเกตได้ไม่ชัดเจน เนื่องจากโดยทั่วไปดวงจันทร์ยังมีความสว่างอยู่จนกระทั่งก่อนที่บางส่วนของดวงจันทร์จะเริ่มเข้าสู่เงามืดของโลกเล็กน้อย อาจจะสังเกตเห็นดวงจันทร์มีความสว่างลดลง
ดวงจันทร์จะเริ่มเข้าสู่เงามืดของโลกในเวลา 04.30 น. ในเวลาดังกล่าวจะสังเกตเห็นดวงจันทร์ถูกเงามืดบดบังไปบางส่วนและเมื่อเวลาผ่านไป ดวงจันทร์จะค่อยๆ เคลื่อนเข้าสู่เงามืดของโลกมากขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งเกิดเป็นจันทรุปราคาเต็มดวงในเวลา 05.43 น. อย่างไรก็ดีเราจะสามารถเห็นด้านมืดของดวงจันทร์ได้เป็นสีแดงอิฐ ซึ่งเกิดจากการหักเหแสงของแสงสีแดงจากดวงอาทิตย์ผ่านบรรยากาศของโลกไปตกกระทบบนดวงจันทร์ ดวงจันทร์จะใช้เวลาอยู่ในเงามืดของโลกรวมทั้งสิ้น 1 ชั่วโมง 15 นาที และจะเริ่มออกจากเงามืดของโลกในเวลา 06.58 น. จันทรุปราคาบางส่วนจะสิ้นสุดลงในเวลา 08.11 น. เมื่อดวงจันทร์พ้นจากเงามืดของโลกและปรากฏการณ์ทั้งหมดจะสิ้นสุดลงในเวลา 09.25 น. เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนออกจากเงามัวของโลก
สำหรับผู้สนใจชมปรากฏการณ์ดังกล่าวจากประเทศไทยนั้น จะไม่สามารถติดตามปรากฎการณ์ครั้งนี้ได้ตลอดเนื่องจากดวงจันทร์จะตกลับขอบฟ้าในเวลา 06.37 น. ก่อนที่ปรากฏการณ์จะสิ้นสุด นอกจากนี้ในขณะที่ดวงจันทร์เข้าสู่เงามืดของโลกหมดทั้งดวงในเวลา 05.43 น. นั้น ดวงจันทร์จะอยู่สูงจากขอบฟ้าเพียงแค่ 11 องศาและในขณะเดียวกันนั้นจะเริ่มถูกแสงรุ่งอรุณรบกวนทำให้ฟ้าไม่มืดสนิท
สุริยุปราคา 19 มีนาคม 2550
อุปราคาครั้งที่ 2 ของปี 2550 เกิดขึ้นเพียง 15 วันหลังจากอุปราคาครั้งแรก ในครั้งนี้ขณะที่ดวงอาทิตย์ยังอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับโหนดนั้น ดวงจันทร์ได้โคจรมาบดบังดวงอาทิตย์เป็นบางส่วน สำหรับภูมิภาคต่าง ๆ ของประเทศไทยจะเกิดปรากฏการณ์สุริยุปราคาบางส่วนแตกต่างกันไป
โดยที่กรุงเทพ ฯ นั้นดวงจันทร์จะเริ่มเคลื่อนสู่สัมผัสที่ 1 ในเวลาประมาณ 07.48 น.และสิ้นสุดเหตุการณ์ (สัมผัสที่ 4 ) ในเวลา 08.57 น. ภาคใต้ตอนล่างตั้งแต่ จ.สงขลา ลงไปนั้นจะไม่สามารถเห็นปรากฏการณ์นี้ได้เลย ทั้งนี้ภาคเหนือตอนบนจะเกิดปรากฏการณ์นี้นานที่สุดโดยดวงอาทิตย์จะถูกบดบังมากที่สุดถึงร้อยละ 28 ทั้งนี้ในการสังเกตปรากฏการณ์สุริยุปราคาบางส่วนนั้น ไม่สามารถชมได้ด้วยตาเปล่า การสังเกตจำเป็นต้องใช้แผ่นกรองแสงสำหรับดูดวงอาทิตย์ หรือ แผ่นกรองแสงสำหรับช่างเชื่อมโลหะ
ทั้งนี้จากการสังเกตผ่านกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กหรือกล้องสองตาจำเป็นต้องใช้แผ่นกรองแสงที่มีคุณภาพสูง หากไม่มีแผ่นกรองแสงอาจใช้การฉายภาพผ่านกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กหรือกล้องสองตาลงบนฉากรับภาพสีขาว ก็จะสามารถติดตามปรากฏการณ์นี้ได้อย่างปลอดภัย
ที่มา : ดร.ศรัณย์ โปษยะจินดา
สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
