เกร็ดน่ารู้ของ...แว่นตา
แว่นตา (หมอชาวบ้าน)
โดย รศ.นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย
หลากคำถามเกี่ยวกับการใส่แว่นตา การตัดแว่นตา รวมทั้งการดูแลรักษา ที่หลายคนอยากรู้ และสงสัย วันนี้ คุณหมอจะมาให้คำตอบกันค่ะ
การวัดสายตา จำเป็นต้องวัดกับจักษุแพทย์หรือไม่
การวัดสายตาประกอบแว่น เป็นวิธีการแก้ปัญหาสายตาสั้น ยาว หรือเอียงที่ยังได้รับความนิยมมาก แม้จะมีวิธีการอื่น เช่น คอนแทคเลนส์ หรือการใช้เลเซอร์ผ่าตัดแก้สายตา
การวัดระดับสายตาผิดปกติในปัจจุบัน นิยมใช้เครื่องวัดสายตาอัตโนมัติ ซึ่งสามารถพบเห็นได้ทั้งในโรงพยาบาลและร้านแว่นตาทั่วไป แต่ในสภาวะความเป็นจริง กำลังสายตาผิดปกติที่ทดสอบได้จากเครื่องเป็นเพียงค่าประมาณขึ้นกับการเพ่งของสายตาขณะตรวจ ซึ่งการสั่งตัดแว่นยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ต้องนำมาพิจารณาร่วมด้วยอีกมาก
ดังนั้น ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับดวงตา ควรปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยที่ถูกต้องและได้รับแว่นตาที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กที่สงสัยว่ามีสายตาผิดปกติ ต้องรับการตรวจสายตาจากจักษุแพทย์หลังการหยอดยาคลายการเพ่งของตาก่อนเสมอ จึงจะได้เบอร์ของแว่นตาที่ถูกต้องสำหรับเด็กเท่านั้น
หลักการเลือกกรอบแว่นตา
การเลือกกรอบแว่นที่ดีจะมีส่วนช่วยให้ผู้ใส่แว่นตาสามารถปรับตัวเข้ากับแว่นได้ดี นอกจากนั้นยังอาจมีส่วนช่วยเสริมให้ใบหน้าดูดีขึ้นได้ โดยมีหลักการที่ควรทราบคือ
1. ในผู้ที่เริ่มใส่แว่นตา เด็ก หรือมีสายตาผิดปกติมาก ไม่ควรเลือกกรอบที่มีขนาดใหญ่เกินไป เพราะทำให้ต้องใช้เลนส์ขนาดใหญ่ตามขนาดกรอบ จึงหนัก ใส่ไม่สบาย และแว่นจะห้อยต่ำลงมา
2. การเลือกกรอบแว่นเพื่อเหตุผลทางด้านความสวยงาม ได้แก่
- คนหน้ายาว ให้ใช้กรอบที่แนวนอนยาวกว่าแนวตั้ง เพื่อให้หน้าดูยาวน้อยลง ส่วนคนใบหน้าแคบ ใช้กรอบแว่นใหญ่ จะดึงความสนใจของผู้พบเห็นไปได้
- คนหน้ารูป 3 เหลี่ยม หรือ 4 เหลี่ยม ควรเลือกแว่นทรงกลม หรือทรงรี หรือกรอบโลหะ หลีกเลี่ยงแว่นลักษณะเป็นเหลี่ยม ส่วนคนหน้ากลมควรใช้แว่นทรง 4 เหลี่ยมหรือทรงรี
- คนจมูกเล็ก ใช้แว่นที่มีแท่นรองจมูกเล็ก ๆ ส่วนในคนจมูกใหญ่ใช้แว่นที่แท่นรองจมูกต่ำและสีเข้ม
ปัจจุบันนิยมใช้แว่นไร้กรอบ ซึ่งเป็นเทคนิคการทำแว่นโดยไม่ต้องมีกรอบแว่น ทำให้ดูสวยงาม มีน้ำหนักเบา แต่มีราคาแพง ไม่ทนทาน แตกหักง่าย ไม่เหมาะสำหรับเด็กและผู้สวมใส่ที่ชอบเล่นกีฬา
ตัดแว่นตาที่ไหนดี
การตัดแว่นตา หรือการวัดสายตาประกอบแว่น เป็นวิธีแก้ปัญหาตามัวจากสายตาผิดปกติ เช่น สายตาสั้น ยาว หรือเอียงที่ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน โดยมีการขายแว่นตาทั้งในโรงพยาบาล คลินิกแพทย์ ร้านแว่นตา จนถึงตามแผงข้างทาง ดังนั้น จึงอาจเกิดความสงสัยว่า เราควรตัดแว่นตาที่ไหนดี
หากกรณีต้องการใส่แว่นเพื่อตามสมัยนิยม อาจสามารถเลือกซื้อแว่นที่ถูกใจจากที่ใดก็ได้ แต่หากมีปัญหาสายตาสั้น หรือเอียงมาก ๆ ปัญหาสายตาในเด็ก หรือผู้ที่มีโรคทางตาอื่น ๆ แนะนำให้พบจักษุแพทย์ก่อนพิจารณาตัดแว่น และวัดสายตาจะปลอดภัยที่สุด
แว่นอ่านหนังสือ ซื้อจากแผงลอยได้หรือไม่
กรณีแว่นอ่านหนังสือที่ซื้อสำเร็จรูปตามแผงทั่วไป เปรียบเสมือนการซื้อเสื้อผ้าโหล อาจไม่พอดีกับสายตาแต่ละคน ต่างจากการวัดสายตาเพื่อประกอบแว่น ก็จะได้เบอร์แว่นที่ตรงกับสายตาของเราเหมือนการวัดตัวตัดเสื้อผ้า แต่ข้อดีของแว่นสำเร็จรูปคือจะมีราคาถูกกว่ามาก
ดังนั้น กรณีแว่นอ่านหนังสือ มักจำเป็นต้องเปลี่ยนทุกปี และต้องใช้เพียงบางเวลา ถ้าสายตาก่อนเริ่มมีสายตายาว ไม่เคยมีปัญหาสายตาสั้นหรือเอียงมาก่อน อาจทดลองเบอร์แว่นสายตายาวสำเร็จรูป ถ้าเบอร์ใดใส่แล้วมองเห็นหนังสือชัดเจนดี ไม่งง หรือเวียนศีรษะ อาจซื้อมาใช้เฉพาะเวลาอ่านหนังสือหรือมองใกล้ ๆ ได้
การดูแลรักษาแว่น
1. ควรทำความสะอาดเลนส์แว่นตาด้วยน้ำสบู่อ่อน ๆ แล้วเช็ดด้วยผ้านุ่ม ๆ เป็นประจำทุกวัน ไม่ใช้สารเคมี หรือแอลกอฮอล์เช็ดแว่น เพราะอาจทำอันตรายต่อเลนส์แว่นหรือสารที่เคลือบอยู่ได้
2. การใส่และถอดแว่น ต้องจับขาแว่นด้วยมือทั้ง 2 ข้าง เพื่อป้องกันขาแว่นหักหรือเบี้ยว และระวังการนอนหรือนั่งทับแว่น เพราะอาจทำให้แว่นบิดเบี้ยวหรือหักได้
3. การวางแว่น ห้ามเอาส่วนเลนส์แว่นคว่ำลง เพราะจะทำให้เป็นรอยขีดข่วนได้ ควรเก็บแว่นในซองแว่น และเมื่อแว่นมีรอยขีดข่วนมาก หรือเริ่มมองเห็นภาพไม่ชัด ควรไปวัดสายตาเพื่อเปลี่ยนแว่นตาใหม่
ที่มาข้อมูล หมอชาวบ้าน
