ความเป็นมาของ "เพลงสรรเสริญพระบารมี" เพลงที่คนไทยรู้จักและคุ้นหูกันมานานในฐานะเพลงประจำสถาบันพระมหากษัตริย์
ทุกครั้งที่คนไทยได้มีโอกาสชื่นชมพระบารมีของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หรือแม้แต่พระบรมฉายาลักษณ์ของพระองค์ท่าน สิ่งแรกที่ปรากฎขึ้นในใจของพวกเราชาวไทยก็คือ "เพลงสรรเสริญพระบารมี" เพราะเป็นเพลงที่คนไทยรู้จักและคุ้นหูกันมานานในฐานะเพลงประจำสถาบันพระมหากษัตริย์
ปัจจุบันเพลงสรรเสริญพระบารมี เริ่มเลือนหายและได้ยินกันน้อยลงต่างจากในอดีต เมื่อย้อนกลับไปสมัยรัชกาลที่ 5 หลังจากจบการแสดงมหรสพต่างๆ แล้ว ถือเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องมีการบรรเลงและขับร้องเพลงสรรเสริญพระบารมีทุกครั้ง หรือแม้แต่ลิเกเบิกโรง หรือก่อนฉายหนังกลางแปลง เสียงเพลงสรรเสริญพระบารมีก็จะกระหึมก้องท้องทุ่งนาและในใจคนไทยทุกที่ไป เพื่อเป็นการเล่าขานว่าคนไทยอยู่ดีมีสุข มีการละเล่นครื้นเครง มีเครื่องบันเทิงใจจวบจนถึงทุกวันนี้ได้ก็เพราะพระบารมีของพระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ที่ได้ทรงปกป้องประชาราษฎร์ให้อยู่เย็นเป็นสุข
เมื่อกาลเวลาผ่านไปเข้าสู่ยุคปัจจุบันจะเห็นได้ว่าการแสดงคอนเสิร์ตหรือละครเวทีต่างๆ ดูเหมือนจะไม่มีผู้จัดรายใดบรรจุเพลงสรรเสริญพระบารมีไว้ในรายการแสดงเลย บางโรงภาพยนตร์ก่อนฉายหนังก็ไม่ขึ้นเพลงสรรเสริญพระบารมีด้วยซ้ำไป หรือแม้แต่สถานีโทรทัศน์บางช่องที่ออกอากาศต่อเนื่องก็ไม่คิดที่จะนำเพลงสรรเสริญพระบารมีมาคั่นเวลาสักนาที เพื่อให้คนไทยได้ตระหนักถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์ไทยเลย
ดังนั้นคนไทยจึงควรให้ความสนใจและให้ความสำคัญกับเพลงสรรเสริญพระบารมีมากกว่าที่เป็นอยู่ เพราะถือเป็นเพลงสำคัญของแผ่นดิน เป็นเพลงถวายพระเกียรติของพระมหากษัตริย์ ธ ผู้ทรงปกป้องแผ่นดินไทยมาโดยตลอด และถ้าลองให้ย้อนอดีตความเป็นมาของเพลงสรรเสริญพระบารมี เชื่อว่าคนไทยหลายคนอาจไม่ทราบว่าเพลงสำคัญของแผ่นดินเพลงนี้มีความเป็นมาอย่างไร และที่สำคัญอาจไม่รู้ด้วยซ้ำว่าวันนี้เป็นวันย่างเข้าปีที่ 100 หรือกำลังก้าวสู่การครบรอบหนึ่งศตวรรษเนื้อร้องเพลงสรรเสริญพระบารมีที่เราร้องกันอยู่ในปัจจุบันซึ่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ไว้ และประกาศให้ใช้เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ.2456
ในอดีตตอนต้นกรุงรัตนโกสินทร์ สยามได้ใช้เพลงประโคมอย่างโบราณแทนเพลงสรรเสริญพระบารมีเพื่อใช้เป็นเพลงถวายพระเกียรติ และเครื่องประโคมที่สำคัญได้แก่ มโหระทึก สังข์ แตรงอน ปี่ไฉน กลองชนะ และอื่นๆ
ต่อมาเมื่อขึ้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ซึ่งเป็นยุคทองของการเจริญสัมพันธไมตรีกับฝรั่ง เพลงสรรเสริญพระบารมีอย่างไทยที่ใช้การประโคมเป็นอันต้องยุติบทบาทลง เนื่องด้วยการรับวัฒธรรมอย่างฝรั่งซึ่งมีที่มาจากช่วงปีพ.ศ.2394 ได้มีครูฝึกทหารชาวอังกฤษชื่อ Impey เดินทางเข้ามาเพื่อทำหน้าที่ฝึกทหารในวังหลวง ต่อมาทหารอังกฤษอีกนายหนึ่งชื่อ Thomas Knox ก็ได้เดินทางเข้ามาและพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าทรงให้ทำหน้าที่ฝึกทหารในวังหน้า ทั้งคู่เป็นผู้ที่นำเพลง "God Save The Queen" ซึ่งถือเป็นเพลงถวายพระเกียรติพระนางเจ้าวิคตอเรียแห่งประเทศอังกฤษมาใช้ในกรุงสยาม แต่มีการประพันธ์เนื้อร้องใหม่เป็นภาษาอังกฤษเพื่อถวายพระเกียรติรัชกาลที่ 5 ซึ่งปรากฎหลักฐานสำคัญอยู่ในหนังสือ Siam Recorder
ต่อมาไม่นานพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) จึงได้ประพันธ์คำร้องเป็นภาษาไทยลงในทำนอง God Save The Queen โดยให้ชื่อว่า "จอมราชจงเจริญ" ดังนี้
ความ สุขสมบัติทั้ง บริวาร
เจริญ พละปฏิภาณ ผ่องแผ้ว
จง ยืนพระชนมาน นับรอบ ร้อยแฮ
มี พระเกียรติเพริศแพร้ว เล่ห์เพี้ยงเพียงจันทร์
จนกระทั่งขึ้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระองค์ท่านได้เสด็จประพาสเมืองสิงคโปรและเกาะชวาในปี พ.ศ.2414 ขณะที่พระองค์ประทับอยู่ที่สิงคโปร ซึ่งในเวลานั้นอยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษ ทหารอังกฤษจึงได้ใช้เพลง God Save The Queen บรรเลงเป็นเพลงถวายพระเกียรติรับเสด็จแบบเดียวกับที่ใช้ในกรุงสยาม ครั้นเมื่อพระองค์เสด็จถึงเมืองปัตตาเวีย เกาะชวา ซึ่งในขณะนั้นเป็นอาณานิคมของฮอลลันดา ทหารฮอลลันดาจึงทูลถามพระองค์ว่าจะให้ใช้เพลงอะไรบรรเลงเพื่อเป็นเพลงถวายพระเกียรติรับเสด็จ พระองค์จึงทรงสั่งให้บรรเลงเพลง God Save The Queen เช่นเดียวกับในกรุงสยาม ทหารฮอลลันดาจึงทูลถามอีกครั้งว่า สยามมิได้ตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ ทำไมจึงใช้เพลง God Save The Queen เมื่อพระองค์ทรงได้ยินเช่นนั้นก็ตกพระทัย และสั่งมิให้มีการบรรเลงเพลง God Save The Queen เป็นเพลงเกียรติยศรับเสด็จนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เมื่อเสด็จนิวัติกลับพระนครจึงได้มีการประชุมครูดนตรีเพื่อสรรหาเพลงสรรเสริญพระบารมีแทนเพลง God Save The Queen โดยได้มีการเลือกทำนองเพลงบุหลันลอยเลื่อน บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ซึ่งเรียกกันว่า
